“Mượn thầy”, thuê “giáo sư”

GS Trần Hồng Quân - Chủ tịch Hiệp hội Các trường ĐH, cao đẳng (CĐ) ngoài công lập (NCL) cho biết: “Trong 83 trường ĐH, CĐ NCL hiện nay, có khoảng 40 trường chất lượng khá, nhiều trường khác đang vươn lên, còn lại 15 trường khó khăn.

Trong số 15 trường này, có một số làm ăn không đàng hoàng, vi phạm này kia, chúng tôi không bênh vực, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã có chế tài xử lý, chúng tôi hoan nghênh. Tuy nhiên, có những trường gặp khó khăn không nên vội kết luận làm ăn không đàng hoàng, vì còn nhiều nguyên nhân”.

GS Trần Phương - Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội không ngại ngùng chỉ thẳng: Có những trường ở tỉnh Nam Định đặt vấn đề “mượn” tên giảng viên của Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội để mở ngành học nhằm qua mặt Bộ GD-ĐT. Lại có những trường không có nổi một giáo sư nên phải “thuê” một giáo sư chuyên ngành Hóa học làm Hiệu trưởng dù trường hoàn toàn không đào tạo ngành này. Ở một số trường, các nhà đầu tư tài chính thuần túy nắm quyền làm chủ hoàn toàn; các nhà giáo, nhà khoa học trở thành người làm thuê.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận cũng công nhận thực tế là bên cạnh những trường tuyển sinh - đào tạo tốt thì cũng có một số trường NCL chỉ tuyển được dưới 100 thí sinh. Theo ông Luận, đó là những trường chưa quan tâm đúng mức đến xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên, chưa đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, chất lượng đào tạo còn hạn chế, chưa tạo được uy tín trong xã hội. Cá biệt, có một số trường nội bộ mất đoàn kết kéo dài, làm mất môi trường sư phạm.

Nhiều “rào cản”

GS Quân thẳng thắn: “Mấy năm nay tỉ lệ sinh viên (SV) NCL liên tục giảm, có lúc 17%, giờ hơn 12%. Số trường NCL từ năm 2005 đến nay thành lập với tốc độ chỉ bằng 1/3 so với công lập. Có khả năng sang năm, tỉ lệ SV NCL còn thấp hơn nữa. Tôi đề nghị Bộ GD-ĐT cần tính toán lại việc này, và phải xem trách nhiệm để trường NCL lay lắt như hiện nay thuộc về ai?”.

Ở một góc độ khác, theo GS Hoàng Xuân Sính thì: “Nguyên nhân các trường NCL phải kêu cứu về không tuyển sinh được là do 3 năm gần đây ta đã thành lập và nâng cấp quá nhiều trường ĐH công lập. Việc mở nhiều trường ĐH, nhất là trường công là do nôn nóng, muốn có sinh viên trên vạn dân tăng nhanh. Quá nôn nóng khi tăng trường như vậy dẫn đến không có chất lượng, lãng phí cho đất nước và đào tạo ra không dùng được”.

Và để lý giải những khó khăn dẫn đến những yếu kém trong hoạt động của các trường NCL hiện nay, GS Trần Hữu Nghị - Hiệu trưởng Trường ĐH Dân lập Hải Phòng ví von: “Bộ GD-ĐT “một cửa” nhưng… nhiều khóa. Chưa bao giờ tôi có cảm giác càng làm càng khó như bây giờ. Trước đây, tất cả cùng xã hội hóa rất hưng phấn nhưng bây giờ chúng tôi như “dân phe phẩy” đi làm, chịu nhiều sức ép”.

GS Đặng Ứng Vận - Hiệu trưởng ĐH Hòa Bình phân tích: Nhà nước kiểm soát đầu vào thông qua điểm sàn dẫn đến một thực tế là các trường công, các trường trọng điểm vẫn có quyền lấy tới điểm sàn và như vậy đồng nghĩa với việc chiếm hết thị phần của các trường tư, đặc biệt là các trường mới được thành lập.

GS Vận đặt câu hỏi: Tại sao không đặt các trường công và trường trọng điểm vào một thách thức tương tự như trường tư? Chính sự mở rộng quá nhanh hệ thống các trường ĐH, trong đó có các trường tư thục, khiến cho các trường lâm vào thế cạnh tranh gay gắt trong khi chỉ tiêu đầu vào bị hạn chế thông qua việc xác định điểm sàn của kỳ thi 3 chung mà thực chất không phải là thước đo chính xác về chất lượng đầu vào do chịu sự tác động rất lớn về độ khó của kỳ thi.

Trường NCL sẽ có cơ chế đặc thù?

Trước những bức xúc của đại diện các trường NCL, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga cho biết sắp tới đây, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, sau Hội nghị tổng kết 20 năm hoạt động của các trường NCL, Bộ GD-ĐT sẽ trình Chính phủ cơ chế chính sách để tạo điều kiện phát triển cho các trường NCL.

Tuy nhiên, ông Ga cũng cho rằng có 3 vấn đề lớn của các trường NCL nên bàn thảo và đưa ra phương pháp xử lý tập trung, đó là cơ chế chính sách, vấn đề tuyển sinh và việc xác định chiến lược để phát triển bền vững.

Theo Thứ trưởng Bùi Văn Ga, Bộ GD-ĐT đã lắng nghe Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ NCL và có điều chỉnh để số lượng thí sinh trên điểm sàn dồi dào hơn nhằm tạo nguồn tuyển cho các trường nhưng nhiều trường vẫn khó khăn. “Điều đó cho thấy không phải vì vấn đề học phí mà vì chất lượng. Các trường cần phân tích cụ thể xem nguyên nhân từ đâu” - ông Ga gợi ý.

Theo Nghị quyết 50 của Quốc hội, các trường ĐH, CĐ NCL không có cơ sở vật chất sẽ bị xem xét lại hoạt động. Chia sẻ vấn đề này, ông Ga nói có những trường thành lập tới 10 năm mà trụ sở vẫn phải đi thuê mướn, chắp vá, đó thực sự là bài toán cần phân tích, mổ xẻ.