Tuy nhiên, các bậc phụ huynh phải hết sức lưu ý, việc sử dụng vitamin không đúng cách (cả thừa và thiếu) đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.

Thiếu - trẻ còi cọc, chậm lớn

Các chất vitamin có nhiều trong những thực phẩm như gạo, thịt, trứng, cá, sữa,... và các loại rau quả tươi như cam, chuối, đu đủ, rau muống, rau ngót, xu hào, bắp cải...

Ở trẻ khỏe mạnh, phát triển bình thường chỉ cần được bú mẹ và ăn uống đầy đủ chất thì thường không thiếu vitamin và chất khoáng. Song có nhiều trẻ thiếu chất, cơ thể còi cọc do thiếu vitamin và chất khoáng thường do không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất. Những gia đình có điều kiện kinh tế khó khăn, bữa ăn của trẻ không đảm bảo dinh dưỡng.

Nhiều gia đình phải mua thức ăn cuối ngày, ôi thiu hoặc rau quả bị héo khiến thức ăn mất vitamin. Thức ăn để lại ngày sau đun đi đun lại nhiều lần cũng làm vitamin bị biến chất. Đối với trẻ bị suy dinh dưỡng, tiêu chảy kéo dài, rối loạn tiêu hóa, mắc các bệnh về gan, mật... cũng sẽ bị thiếu vitamin và chất khoáng trầm trọng. Theo TS Nguyễn Tiến Dũng - khoa Nhi, BV Bạch Mai, ở những trẻ bị sinh non, sinh đôi thậm chí trẻ lớn quá nhanh cũng bị thiếu vitamin, đặc biệt là vitamin D.

Việc thiếu vitamin ở trẻ em khiến trẻ chậm phát triển và sinh bệnh. Thiếu vitamin A làm trẻ bị khô mắt dẫn đến nhẹ thì quáng gà, nặng có thể dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, thiếu vitamin A cũng làm trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như nhiễm khuẩn đường hô hấp và đường tiêu hóa. Thiếu vitamin B1 làm cho trẻ bị phù, viêm các dây thần kinh, suy tim, nếu nặng có thể dẫn đến tử vong. Thiếu vitamin B12 gây bệnh thiếu máu có hồng cầu khổng lồ. Thiếu vitamin C dễ gây chảy máu dưới da và niêm mạc, làm giảm sức đề kháng của cơ thể với bệnh tật, đặc biệt là các bệnh nhiễm trùng. Thiếu vitamin D làm trẻ mắc bệnh còi xương. Thiếu vitamin K làm trẻ dễ bị xuất huyết, đặc biệt có thể gây xuất huyết não, màng não rất nguy hiểm.

Bên cạnh đó, việc thiếu một số khoáng chất cũng ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của trẻ: Thiếu calci làm trẻ bị còi xương. Thiếu sắt làm cho trẻ dễ mắc bệnh thiếu máu nhược sắc. Thiếu kẽm, trẻ sẽ dễ mắc các bệnh ngoài da. Thiếu Flo làm trẻ dễ mắc bệnh sâu răng v.v...

Thừa - ngộ độc, tử vong

Thiếu vitamin khiến trẻ chậm phát triển nhưng thừa vitamin và khoáng chất lại có thể khiến trẻ nguy hiểm đến tính mạng, nếu cha mẹ lạm dụng hoặc cho trẻ sử dụng quá liều.

Việc thừa vitamin A có thể gây ngộ độc ở trẻ. Thừa vitamin A làm tăng áp lực nội sọ, khiến trẻ bị nôn nhiều, đau đầu, ảnh hưởng đến sự phát triển xương, có thể làm trẻ chậm lớn. Thừa vitamin D có thể làm trẻ chán ăn, mệt mỏi, nôn, dày màng xương. Thừa calci có thể gây mệt mỏi, chán ăn, sỏi thận, tăng huyết áp... Thừa sắt gây ngộ độc sắt hoặc các biểu hiện của nhiễm sắt như làm gan lách to v.v...

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều dạng thuốc vitamin và chất khoáng hỗn hợp. Mặc dù đây là những thuốc bán không cần đơn của thầy thuốc, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng an toàn tuyệt đối. TS Nguyễn Tiến Dũng khuyến cáo: Nếu trẻ không có bệnh hoặc không gặp phải các nguyên nhân gây thiếu vitamin hoặc chất khoáng nêu trên thì không nên cho trẻ dùng thêm các thuốc này. Trong trường hợp trẻ cần phải dùng thuốc dài ngày, dùng liều cao hoặc phải dùng các chế phẩm có quá nhiều thành phần vitamin và chất khoáng trong một viên thuốc, vẫn cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc chuyên khoa nhi.