Theo số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, lượng tiền giả thu giữ qua hệ thống Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước năm 2011 giảm 23,86% so với năm 2010; giảm 56,84% so với năm 2009; giảm 58,14% so với năm 2008 và giảm 65,71% so với năm 2007. Đây là năm thứ 4 liên tiếp, lượng tiền giả thu giữ giảm xuống.

Theo Cục Phát hành và Kho quỹ, Từ năm 2003 đến năm 2006, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã phát hành vào lưu thông bộ tiền mới nhằm bổ sung cơ cấu, mệnh giá đồng tiền trong lưu thông, đáp ứng nhu cầu thanh toán của nền kinh tế và nâng cao chất lượng, khả năng chống giả của đồng tiền, bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng.

Trong đó, tiền polymer có các mệnh giá 500.000đ, 200.000đ, 100.000đ, 50.000đ, 20.000đ, 10.000đ và tiền kim loại có các mệnh giá 5.000đ, 2.000đ, 1.000đ, 500đ, 200đ. Việc phát hành tiền kim loại là bước đi nhằm hoàn thiện hệ thống tiền tệ, phù hợp với thông lệ quốc tế. Một số mệnh giá tiền giấy (cotton) vẫn song song lưu hành với bộ tiền mới.

Qua tổng hợp, nghiên cứu cho thấy các loại tiền giả xuất hiện sau thường được làm gần giống tiền thật hơn về hình thức, nhưng không có các yếu tố bảo an hoặc có làm giả một số yếu tố nhưng không tinh xảo, sắc nét như tiền thật.

Đến nay, tiền giả có thể dễ dàng phân biệt được bằng tay và mắt thường khi kiểm tra các đặc điểm bảo an dành cho công chúng. Tuy nhiên, nếu người sử dụng tiền không nắm được các đặc điểm bảo an của tiền thật, không kiểm tra đồng tiền khi giao dịch thì vẫn có thể là nạn nhân tiềm tàng của tội phạm về tiền giả.

Vì vậy, để giảm thiểu rủi ro về tiền giả, người sử dụng tiền cần nắm rõ các đặc điểm bảo an của tiền thật và có thói quen kiểm tra đồng tiền khi giao dịch tiền mặt.

Cách kiểm tra nhanh tiền thật/tiền giả

Dưới đây là một số cách kiểm tra cơ bản, nhận biết tiền thật/tiền giả do NHNN hướng dẫn:

1. Đưa tờ tiền lên trước nguồn sáng để kiểm tra hình bóng chìm chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh và dây an toàn (dây bảo hiểm). Ở tiền thật sẽ nhìn thấy trên cả 2 mặt tờ tiền: hình bóng chìm chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh trên nền giấy, được thể hiện bằng nhiều đường nét tinh xảo; dây an toàn có các chữ và số rõ ràng, sắc nét và sáng hơn màu nền xung quanh.

Ở tiền giả: không có hình bóng chìm và dây an toàn; hoặc hình bóng chìm không tinh xảo như tiền thật, chỉ là hình mô phỏng chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được in trên bề mặt; các chữ, số trên dây an toàn không rõ ràng, sắc nét và tối hơn nền giấy.

2. Dùng tay vuốt nhẹ tờ tiền để kiểm tra các chi tiết in nổi (tại các vị trí: dòng chữ “CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM”, Quốc huy, hình chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, chữ và số mệnh giá...). Ở tiền thật sẽ có cảm giác nhám, ráp khi vuốt lên các chi tiết này.

Ở tiền giả: chỉ có cảm giác trơn lì, không nhám, ráp như tiền thật.

3. Chao nghiêng tờ tiền để kiểm tra yếu tố mực đổi màu (OVI) và yếu tố IRIODIN. Ở tiền thật yếu tố OVI có màu vàng đất khi nhìn thẳng và chuyển dần sang màu xanh lá cây khi nhìn nghiêng. Yếu tố IRIODIN là dải màu vàng chạy dọc tờ tiền, lấp lánh ánh kim khi chao nghiêng tờ tiền.

Ở tiền giả: không có yếu tố mực đổi màu, hoặc in giả màu vàng/xanh lá cây nên không có hiệu ứng đổi màu như tiền thật; không có dải màu vàng lấp lánh khi chao nghiêng tờ tiền.

4. Quan sát các cửa sổ trong suốt trên tờ tiền: kiểm tra hình dập nổi trên cửa sổ lớn (ở tiền thật, hình dập nổi là cụm số mệnh giá được dập nổi tinh xảo); kiểm tra hình ẩn (DOE) trong cửa sổ nhỏ bằng cách đưa cửa sổ tới gần mắt, nhìn xuyên qua cửa sổ và hướng vào nguồn ánh sáng đỏ (bóng đèn sợi đốt, ngọn lửa ...) sẽ thấy hình ẩn hiện lên xung quanh nguồn sáng.

Ở tiền giả: không có cụm số mệnh giá dập nổi trên cửa sổ lớn, nếu có chỉ là các nét dập thô, không tinh xảo như tiền thật; trong cửa sổ nhỏ không có hình ẩn (DOE) như tiền thật.

Trong giao dịch, mua bán hàng ngày, khi gặp đồng tiền nghi giả nên lấy tiền thật cùng loại (cùng mệnh giá) để kiểm tra và so sánh những điểm bảo an như hướng dẫn nêu trên, trong hầu hết các trường hợp, người tiêu dùng có thể nhận biết và phân biệt được tiền thật/tiền giả.