Mà chả cần đợi đến khi xuân sang. Có những năm trời ấm, mới giữa đông, đào núi đã bung sắc rực rỡ. Năm nay, nghe nói đào Sa Pa nở sớm. Mới giữa tháng 11 đầu tháng 12, đào núi đã nở hoa đợt đầu tiên. Vậy là chúng tôi lại háo hức lên đường, để lại được thấy một Tây Bắc dịu dàng trong màu hoa đào.

Những cánh đào phai trải khắp rừng Tây Bắc.

Trên đường lên Tây Bắc, đã bao lần chúng tôi thả mình trên những con đèo chênh vênh vắt ngang sườn núi như một sợi chỉ mảnh, để cho gió ngàn đuổi ràn rạt sau lưng. Rồi cũng bấy nhiêu lần cả đoàn xe khựng lại ở đỉnh đèo, choáng ngợp với cảnh thiên nhiên hùng vĩ trải ra dưới chân mình, với thung lũng bình yên có những nếp nhà tranh tỏa khói lam chiều trong ngày hè muộn, những dãy núi điệp trùng chìm khuất trong biển mây bàng bạc ngày đầu đông. Nhưng chỉ khi xuân đến, khi cả thung lũng bừng lên sắc hồng của hoa đào, sắc trắng tinh khôi của hoa mận, mới có thể khiến chúng tôi bỏ xe trên đường, tụt xuống bờ đất dốc đứng để vào thung. Những bước chân cứ xa dần, đi sâu vào thung hoa, đuổi theo những nếp váy sặc sỡ của những đứa trẻ vùng cao. Chúng leo trèo, đu bám trên những cành cây xù xì, cười giòn tan giữa một trời hoa đào thắm, hồn nhiên như cỏ hoa, khiến những người khách lạ đã qua tuổi hồn nhiên từ lâu bỗng thấy mình trẻ lại, cũng hớn hở nhập bọn, nghịch ngợm nô đùa.

Đào phai nở thắm trong vườn nhà.

Có khi, chẳng cần đến một thung hoa ngập sắc đào hồng, chỉ một cây đào cổ thụ bám cheo leo trên vách núi cũng khiến chúng tôi dừng chân cả một buổi chiều. Vách núi đá xám xịt, mờ ảo giữa sương chiều bảng lảng, làm nổi bật sắc đào bừng những cánh thắm, đẹp như tranh thủy mặc. Chúng tôi cứ ngồi im lặng bên vệ đường, qua một vực sâu, mơ màng nghĩ đến cảnh được nằm dài vắt vẻo trên cành cây chìa ngang miệng vực, để những cánh hoa nhỏ xinh phơn phớt hồng nhẹ nhàng đậu xuống người, như ở giữa động tiên. Nhưng chúng tôi bất lực trước vực sâu hun hút lởm chởm đá sắc, cũng như các loại máy ảnh to nhỏ bất lực trước những cánh đào thắm ẩn hiện trong sương.

Khắp đường xuân Tây Bắc, từ Mộc Châu, Sơn La vòng lên Lai Châu, Điện Biên, rẽ sang Sa Pa, Lào Cai... nơi nào cũng thắm sắc hoa đào. Cũng là đào phai, cũng sắc hồng phơn phớt, cũng thân cành rêu mốc xù xì cổ thụ, nhưng đào rừng khác hẳn với đào vườn trồng dưới xuôi. Gốc đào rừng dũng mãnh phong sương, sắc hoa như thắm hơn, mơn mởn sức sống hơn. Cũng phải thôi, bởi đào rừng đâm chồi trong cái lạnh tê tái của núi rừng, nở hoa giữa những ngọn gió ngàn vi vút non cao, chẳng được chăm bón, tỉa tót như đào vườn. Lại thêm, đào rừng khoe dáng giữa núi non hùng vĩ, khoáng đạt, chẳng phải chen chúc trong phố phường chật hẹp.

Cũng có khi, đào Tây Bắc không huyền bí, hoang dại mà gần gũi, ngay trên con đường đất dẫn vào bản uốn lượn quanh sườn núi và những nếp nhà nhỏ xinh. Những cành đào hai bên đường vươn ra, kết thành mái vòm. Dưới vòm hoa rực hồng ấy, ánh mắt cười của những bà cụ cõng bó củi nhặt từ rừng về như lấp lánh hơn, má đào của cô thiếu nữ gùi hàng sau buổi chợ phiên cũng hây hây hơn, tiếng cười của những cậu bé chăn trâu cũng lanh lảnh hơn, làm rung rinh cả những cánh hoa đào.

Có lần, chúng tôi đánh bạo xin dừng chân trong một ngôi nhà ven đường, chỉ vì một gốc đào quá đẹp ở sân trước. Thay vì quây quần bên bếp lửa ấm cúng, chúng tôi lại xin ra ngồi dưới gốc đào, giữa tiết mưa phùn lây rây tê tái lạnh. Thêm một can rượu ngô cay nồng và vài xâu thịt gác bếp do anh chủ nhà hiếu khách đưa ra, cả lũ chúng tôi ngồi gần hết chiều chếnh choáng uống rượu ngô lẫn cánh hoa đào. Chưa từng thấy ai mê mẩn với gốc đào cổ thụ đến thế, anh chủ nhà ngỏ ý chặt một cành đẹp nhất tặng chúng tôi đem về xuôi. Nhưng chúng tôi từ chối. Bởi chúng tôi biết rằng, đào Tây Bắc chỉ đẹp khi đu mình cheo leo trên vách đá, khi nép bên nếp nhà lợp gỗ chiều chiều tỏa khói bếp ấm ấp giữa bản Mông, khi có những nếp váy thổ cẩm xanh đỏ của bọn trẻ tung tăng đùa nghịch dưới gốc. Nếu về thành phố, chui rúc trong những mái nhà bêtông chật chội, đua chen với đèn đóm sáng trưng, màu đào ấy sẽ phai sắc đi rất nhiều.

Vì thế, xuân nào chúng tôi cũng lên miền núi cao, cũng dừng chân thật lâu bên những gốc đào thắm, để ghi lại trong ký ức mình sắc đào phai giữa núi rừng Tây Bắc.