Chiều 6/6, Viện Hàn lâm Pháp tổ chức lễ trao giải thưởng năm 2012 cho các nhà khoa học trên toàn thế giới đã có nhiều cống hiến trên các lĩnh vực trong năm qua. Trong những người vinh dự được nhận giải thưởng cao quý của Viện Hàn lâm Pháp có một người con Việt Nam đang sinh sống và làm việc tại Mỹ, Giáo sư Trịnh Xuân Thuận.

Giáo sư Trịnh Xuân Thuận (thứ 2 từ trái sang) chụp ảnh lưu niệm với Chủ tịch Viện Hàn lâm Pháp và người trao giải

Buổi lễ trao giải có sự tham gia của toàn bộ thành viên Viện Hàn lâm Pháp, các nhà khoa học, những người nhận giải thưởng cùng những người thân và bạn bè của họ cùng nhiều phóng viên báo chí tại Pháp… với nghi thức truyền thống long trọng.

Đây là các giải thưởng hàng năm được Viện Hàn lâm Pháp xét và trao tặng cho các nhà khoa học của nhiều lĩnh vực khác nhau trên khắp thế giới. Năm nay, Viện Hàn lâm Pháp đã trao 8 giải thưởng cho 10 nhà khoa học và 2 cơ quan nghiên cứu là trường đại học Bucarest của Rumani và Đoàn khảo cổ Ulug Dépé của Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ.

Đặc biệt năm nay, một trong những giải này mang tên Prix mondial Cino del Duca – Giải thưởng thế giới của Quỹ Simone và Cino del Duca – lần đầu tiên được trao tặng cho một người Việt: Giáo sư Trịnh Xuân Thuận. Giáo sư Thuận được vinh danh trong hai tư cách nhà khoa học và nhà văn.

Ông là Giáo sư chuyên ngành Vật lý thiên văn của đại học Virginia (Mỹ), người đã phát hiện ra thiên hà trẻ nhất trong vũ trụ thông qua những quan sát bằng Kính thiên văn Hubble. Đồng thời, ông đã viết nhiều cuốn sách khoa học nhằm đưa những hiểu biết khoa học của mình tới công chúng.

Bạn bè chúc mừng Giáo sư Trịnh Xuân Thuận

Trò chuyện với chúng tôi sau lễ trao giải, Giáo sư Trịnh Xuân Thuận cho biết, mặc dù hiện đang sinh sống và làm việc tại Mỹ, nhưng ông đã từng có thời gian dài học tại Pháp cho tới khi đạt bằng tú tài. Giáo sư rất thích văn hóa Pháp và tiếng Pháp. Do vậy, khi sang Mỹ, giáo sư vẫn giữ thói quen đọc và viết sách bằng tiếng Pháp. Và chính tình yêu văn học đã hỗ trợ đắc lực để những bài viết khoa học của ông thu hút người đọc hơn:

Giáo sư Trịnh Xuân Thuận nói: “Tôi viết sách không phải là chỉ để truyền thống khoa học mà còn phải theo phong cách văn chương nữa. Độc giả của tôi phải thích thú như đọc một cuốn tiểu thuyết, chứ không phải là đọc về khoa học không thôi”.

Được biết, Giải thưởng thế giới Cino del Duca của Viện Hàn lâm Pháp có từ năm 1969, có giá trị 300.000 euro, được trao tặng hàng năm cho các nhà khoa học có những tác phẩm khoa học được viết theo hình thức văn chương. Giải thưởng này đã từng được trao cho nhiều nhà khoa học nổi tiếng như nhà vật lý người Nga Andrei Sakharov, nhà vật lý người Pháp Mona Ozouf… và các nhà văn nổi tiếng như Jean-Louis Borges, Milan Kundera hay Mario Vargas Llosa…

Cho tới nay, Giáo sư Trịnh Xuân Thuận là người Việt Nam đầu tiên được nhận giải thưởng văn học của Viện Hàn lâm Pháp trao tặng cho các nhà khoa học. Trước đây, Giáo sư Trịnh Xuân Thuận từng được trao một số giải thưởng danh giá khác như Giải thưởng Moron của Viện Hàn lâm Pháp về văn chương (năm 2007); Giải thưởng Kalinga về phổ biến tri thức khoa học của UNESCO (năm 2009)...