Thủ phủ của loài quái điểu 

5 giờ sáng, "phố núi cao - phố núi mù sương" đón khách trong tiết trời lạnh thấu xương với những cơn gió phóng đãng thổi mỗi lúc một mạnh. Trên đường đưa khách đến "rừng tượng chim quái điểu", bác tài xe ôm tên Hưng giọng huyền bí: "Rừng nằm ở làng Chúet 1, thuộc địa phận phường Thắng Lợi.

Từ đây đến đó khoảng 5km. Đi trên lộ tôi vẫn thấy bên trong có dáng những con chim. Đồng bào Jrai tin rằng rừng tượng chim quái điểu là nơi linh thiêng. Khi không có tang thì không ai được đặt chân đến...".

Vòng vèo qua những cung đường hoang vắng, gập ghềnh, sau hơn 30 phút chìm trong gió tạt sương vây, chiếc xe gắn máy tiến vào con đường đất đỏ nhỏ hẹp. Trước mắt chúng tôi lúc này là khu rừng nguyên sinh um tùm với hàng trăm bia mộ hoang phế và bóng dáng những con chim âm hồn nhuốm màu huyền hoặc.

Chim quạ cách điệu

Tiến sâu vào rừng, những con quái điểu được đẽo tạc bằng độc mộc trong tư thế đứng lặng câm với loang lỗ vết thời gian hiên ngang án ngữ trước mộ phần người đã khuất mang đến cảm giác phấn khích lẫn rờn rợn.

Tùy quy mô cổ mộ mà có con chim cao đến hơn 1m, có con đầu có mào, con thì không. Có con đen đúa, con trắng nhách và có con thân xanh cánh nâu trông lạ mắt. Điều kỳ lạ là tất cả những con chim mà chúng tôi gặp đều hướng đầu về khoảnh rừng xanh um trước mặt. 

Quái điểu là chim quạ được cách điệu

Cận cảnh những con chim âm hồn, chúng tôi phát hiện nhiều điều thú vị khác. Phần lớn chim có đuôi công, cổ hạc, vảy rồng, móng sư, mỏ sếu. Thấy một số phụ nữ đeo gùi lầm lũi ở phía xa, anh bạn đồng nghiệp lao tới hỏi thăm "kia là những con chim gì?" thì đám người ré lên bỏ chạy.

Đảo khắp làng hỏi thăm, chúng tôi được già Rơchăm Huol, năm nay 75 mùa rẫy bật mí: "đó là chim quạ". Theo ngôn ngữ của người Jrai là "cim ak".

Đường vào rừng quái điểu

Bên ánh lửa bập bùng, già Huol kể một mạch về truyền thuyết chim quái điểu: "Xưa lắm rồi, do thương nhớ đứa con đã chết nên người cha cất bước về hướng mặt trời lặn tìm đến thế giới atâu (hồn ma) tìm thăm con.

Trong thời gian ông đi thì người vợ qua đời, được dân làng chôn bên cạnh mộ con. Lúc này người chồng bỗng thấy vợ con đứng giữa rừng bèn nắm tay dắt về. Khi đi ngang khu nhà ma thì vợ con ông biến mất.

Thay vào đó là một con quạ nói lời u buồn: "Mẹ con tôi chết rồi. Nếu ông thương hãy đem cơm nước cho mẹ con tôi hàng ngày".

Cụ bà Huol kết thúc câu chuyện bằng đúc kết: "Từ đó người làng tin con quạ là hiện thân của người chết nên tạc tượng lúc làm lễ bỏ mả. Hồi nhỏ già đã thấy con chim cim ak ở rừng tượng chim quái điểu. Mộ nào cũng có chim quái điểu. Bây giờ ít rồi đấy".

Theo chỉ dẫn của già Huol, chúng tôi tìm gặp nghệ nhân đẽo tượng nhà mồ Rơchăm Man ở cuối làng. Theo giải thích của nghệ nhân này, "nhan sắc" kỳ dị của chim quạ ở nhà mồ là hình dạng đã được cách điệu.

"Đồng bào quan niệm người chết vẫn sống ở thế giới atâu. Ở thế giới nào cũng vậy, người ta luôn cần có sức mạnh, sự dũng mãnh, sắc đẹp như công, sư, rồng, hạc".

Chiều tà, bóng tịch dương dần phủ lên thế giới chim quái điểu khiến không gian càng trở nên u tịch, ma mị. Tiễn khách, cụ bà Rơchăm Huol thở dài: "Khách ở xa lại đây tham quan có cái lòng tham đã mang đi nhiều chim cim ak của làng. Họ làm cái hồn thiêng ở atâu đau lòng lắm!".