Lý lẽ của 11 và 12

Hiện nay, có hai luồng ý kiến khác nhau về số năm học của giáo dục phổ thông: 11 năm hay 12 năm.

Với những người ủng hộ phương án 11 năm, thì lý do là kể từ sau cải cách giáo dục lần thứ nhất 1950 – 1956, đã có thời kỳ giáo dục phổ thông nước ta là 11 năm, thậm chí 10 năm.

Hiện nay, nếu chuyển sang phương án 11 năm sẽ giảm bớt chi phí kinh tế, đồng thời tạo cơ hội để học sinh sớm đi vào cuộc sống lao động hoặc tiếp tục học lên.

Trên thế giới cũng có một số nước thực hiện giáo dục phổ thông 11 năm (Malaysia, Nga…). Khảo sát 206 quốc gia thì 36/206 nước (17,5%) giáo dục phổ thông là 11 năm.

Học sinh Việt Nam hiện nay đang phát triển rất nhanh về các mặt sinh học, tâm lý, xã hội nên có thể tốt nghiệp trung học phổ thông ở độ tuổi 17; thời gian giáo dục phổ thông chỉ cần 11 năm.

Còn với phương án 12 năm, lý do đầu tiên được đưa ra là do lịch sử. Trong 4 mô hình (9, 10, 11 và 12 năm) của giáo dục phổ thông Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay thì mô hình 12 năm tồn tại lâu nhất, trong nhiều giai đoạn và ngày càng ổn định.

Nếu so sánh quốc tế về tuổi nhập học tiểu học, số năm học và số giờ học ở giáo dục phổ thông, ở 206 nước trên thế giới độ tuổi học sinh tiểu học nhập học phổ biến là 6 tuổi (127 nước, chiếm 61,7%). Hệ thống giáo dục phổ thông từ 12 năm trở lên (12 – 14 năm) có 163 nước (79,1%), trong đó hệ thống giáo dục phổ thông 12 năm là phổ biến (117 nước, 56,8%), nhiều nước ở châu Á gần với Việt Nam. Nhiều nước phát triển như Anh, Ý, Na uy… có hệ thống giáo dục phổ thông 13 năm.

Số giờ dạy học trung bình của 21 nước OECD là 8.984 giờ, cao nhất là 12.893 giờ (Hoa Kỳ) và thấp nhất là 6.128 giờ (Hy lạp).

Mặc dù mô hình giáo dục phổ thông của Việt Nam 12 năm như phần lớn các nước trong khối OECD, nhưng do chỉ dạy học 1 buổi/ ngày nên tổng số giờ học của Việt Nam chỉ là 7.924 giờ, ít hơn 16/ 21 quốc gia OECD.

Bộ GD-ĐT chọn 12 năm

Trong bản dự thảo mới nhất của Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo…”, Ban soạn thảo nhận định rằng nếu Việt Nam áp dụng phương án 11 năm và tổ chức dạy học chủ yếu 1 buổi/ ngày như hiện nay thì tổng số giờ học phổ thông sẽ giảm xuống mức rất thấp, ảnh hưởng lớn tới chất lượng giáo dục. Nếu tổ chức dạy học 2 buổi/ ngày thì sẽ phải bổ sung rất nhiều điều kiện như: tăng số lượng phòng học và các phương tiện dạy học… Thực tế ở nước ta hiện nay chỉ có một số ít cơ sở giá dục phổ thông có điều kiện dạy học 2 buổi/ ngày.

Mặt khác, theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển, nếu áp dụng phương án 11 năm, học sinh ra trường ở độ tuổi 17 chưa trưởng thành thực sự về mặt tâm lý và nhân cách xã hội để thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi của một công dân. Xây dựng chương trình giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực học sinh là xu thế quốc tế đã và đang được nhiều nước áp dụng. Định hướng này đòi hỏi phải gia tăng thời lượng cho việc tổ chức các hoạt động học tập, đặc biệt là hoạt động thực hành và vận dụng kiến thức. Vì vậy, rất cần có thời lượng lớn cho giáo dục phổ thông.

Với những lý do trên, Ban soạn thảo Đề án kiến nghị trong những năm trước mắt vẫn duy trì hệ thống giáo dục phổ thông 12 năm như hiện nay, trong đó tiểu học và trung học cơ sở là giai đoạn giáo dục cơ bản, bắt buộc (9 năm), còn trung học phổ thông là giai đoạn giáo dục nâng cao, phân hóa – định hướng nghề nghiệp (3 năm). Về lâu dài, vẫn đề này vẫn được cần tiếp tục nghiên cứu.