Trong vô vàn loại cá xuất hiện trên mâm cơm hàng ngày, có những loài đặc biệt hiếm gặp - không phải vì chúng không ngon, mà vì quá khó nuôi, thậm chí gần như không thể nhân giống nhân tạo. Chúng chỉ sinh trưởng trong môi trường đặc thù, đòi hỏi điều kiện nước, nhiệt độ và oxy vô cùng khắt khe. Nhưng cũng chính vì thế, thịt cá lại thơm chắc, không hề tanh, giàu omega-3, vitamin D và khoáng chất quý - xứng đáng được xếp vào hàng "tinh túy" của sông suối, biển hồ.

Dưới đây là 4 loài cá hiếm hoi như vậy, nếu tình cờ bắt gặp ngoài chợ hoặc trong siêu thị, đừng bỏ lỡ cơ hội mua về.

1. Cá anh vũ: loài cá đặc hữu của các dòng sông lớn

Cá anh vũ nổi tiếng là cá tiến vua xưa kia, là loài cá quý hiếm chỉ xuất hiện ở một số con sông lớn phía Bắc như sông Gâm, sông Chảy, sông Hồng, nơi có lòng sông sâu, nước lạnh và đá ngầm dày đặc. Điểm nhận dạng của cá anh vũ là phần môi dày và nhô ra - bộ phận giúp cá bám vào đá để kiếm thức ăn từ rong rêu.

Khác với nhiều loại cá nước ngọt khác, thịt cá anh vũ có màu trắng hồng, không hề tanh, kết cấu săn chắc, vị ngọt đậm tự nhiên. Hiện tại, việc nuôi nhân tạo cá anh vũ vẫn chưa mang lại hiệu quả rõ rệt, chủ yếu do chúng cần môi trường sống rất ổn định và có dòng chảy mạnh - điều khó tái hiện trong bể nuôi thông thường.

2. Cá chìa vôi: hiếm có khó nuôi, thịt ngon lạ miệng

Người ta có câu "Bắc - anh vũ, Nam - chìa vôi" để nói về 2 loài cá đắt đỏ ở 2 vùng miền. Chìa vôi là loài cá biển hiếm gặp, có thân dài, dẹt, mõm nhọn, vảy mịn, màu nâu sậm ánh kim, phần bụng có viền bạc. Vì hình dáng khá lạ nên không ít người nhầm với cá lìm kìm.

Cá chìa vôi sinh trưởng tự nhiên trong các rạn đá ngầm ven biển, rất khó đánh bắt và gần như không nuôi được. Chúng chỉ ăn sinh vật phù du và cần vùng nước sạch, giàu oxy. Thịt cá chìa vôi trắng, mềm nhưng chắc và ngọt. Loài cá này thường được chế biến thành món nướng muối ớt, kho nghệ hoặc nấu canh chua.

3. Cá bống tượng tự nhiên: đặc sản sông nước miền Tây

Không lạ gì với người dân miền Tây Nam Bộ, cá bống tượng tự nhiên vẫn luôn được đánh giá cao về độ ngon và độ đắt đỏ. Loài cá này sinh sống ở đáy sông, kênh rạch sâu, nơi nước ngọt yên tĩnh, nhiều phù sa, giàu oxy và có đáy bùn - môi trường lý tưởng giúp cá phát triển chậm nhưng chắc khỏe. Cá trưởng thành có thể nặng đến 2,5kg, song rất hiếm gặp.

So với cá nuôi, cá bống tượng tự nhiên cho thịt chắc, thơm, không tanh, là lựa chọn hàng đầu trong các món hấp, kho tiêu hay nướng mọi. Dù có thể nuôi, nhưng quá trình nuôi loài cá này đòi hỏi thời gian dài, môi trường khắt khe và rủi ro cao, khiến cá tự nhiên luôn giữ được giá trị đặc biệt trên thị trường.

4. Cá hồi Sapa tự nhiên: phiên bản "cao cấp" của cá hồi

Nhờ nguồn nước lạnh quanh năm, giàu khoáng chất và oxy hòa tan, những con cá hồi Sapa phát triển chậm nhưng cho chất lượng thịt vượt trội.

Khác với cá hồi nuôi thông thường, cá hồi Sapa có thịt màu cam đậm, thớ mịn, vị béo nhẹ và không tanh. Vì điều kiện sinh trưởng khắt khe, cá hồi nuôi tại vùng cao vẫn phải đảm bảo nhiệt độ nước luôn dưới 18°C, điều mà không nhiều nơi làm được. Cũng vì vậy, cá hồi Sapa luôn được xếp vào hàng cao cấp, có giá cao hơn hẳn so với cá hồi nhập khẩu đông lạnh hay nuôi đại trà ở nơi khác.