Day dứt với thông tin tù mù về người nằm trong ngôi mộ cổ bị phá, tôi đã mời một vị tiến sĩ ở Viện nghiên cứu Hán Nôm, cùng nhà nghiên cứu Bùi Quốc Hùng về làng Thụy Trang.

Theo lời ông Tr., người làng Trai Trang (xã Trung Hưng, Yên Mỹ, Hưng Yên), sau khi mua bộ áo quan lấy từ mộ xác ướp, để trong nhà vẫn thấy mùi thơm ngào ngạt, nghĩ là gỗ sưa, nên ông đã mời nhiều người buôn gỗ đến xem. Một số đại gia ở Đồng Kỵ (Bắc Ninh) đã tìm về xem, nhưng họ bảo không phải gỗ sưa, nên không mua.

Phá mộ vì thiếu hiểu biết

Sau hôm đào phá mộ, đêm nào ông Tr. cũng thức trắng. Có lẽ, do ám ảnh quá lớn, nên hễ nhắm mắt ông lại mơ thấy một ông quan lớn đứng trước mặt. Sợ quá, ông đã đến làng Thụy Trang khai báo sự việc đào phá mộ với nhân dân.

Bộ áo quan ông Tr. trả lại dân làng.

Những đồng tiền cổ ông Quang mót lại từ quần áo, vải vóc trong mộ xác ướp. Nhiều đồng có niên đại Càn Long Thông Bảo.

Sau khi ông Tr. kể lại sự việc với dân làng, ông liền dẫn mọi người đến nơi vứt đồ tùy táng. Ông Nguyễn Văn Quang, ông Nguyễn Quang Tuyến cùng một số người đã mang một ít quần áo, chăn gối về làng để tại nhà chứa xe tang. Dân làng đề nghị ông Tr. mang trả chiếc áo quan và ông Tr. cũng trả luôn.

Ông Quang đã mở cửa nhà chứa xe tang để tôi xem những thứ thu gom được. Tôi thực sự ngạc nhiên khi thấy những mảnh quần áo, đặc biệt là chiếc hài vẫn còn nguyên vẹn.

Dù đống quần áo, chăn gối này được móc lên từ hầm mộ, rồi ngâm dưới mương nước hơn tháng trời, song mùi thơm vẫn tỏa ra ngào ngạt. Từ chiếc áo quan cũng tỏa ra mùi hương thoang thoảng. Người dân đi qua ngôi nhà để xe tang cũng đều ngửi thấy mùi ngọc am.

Ông Quang cho biết, khi mang đống quần áo, vải vóc bó xác ướp về, giũ ra, cũng mót được 95 đồng tiền cổ. Vị tiến sĩ ở Viện nghiên cứu Hán Nôm mà tôi mời đi, đã đọc được những đồng tiền cổ đó. Có rất nhiều đồng tiền Càn Long Thông Bảo, sản xuất năm 1736 ở Trung Quốc.

Qua sự kiện vẫn tìm được tới 95 đồng tiền cổ trong khi mót lại ở đống quần áo bị cắt rách tả tơi, dân làng đồn thổi rằng, trong ngôi mộ này phải có rất nhiều của quý. Từ đó nhân dân đặt câu hỏi: “Phải chăng, những người quật ngôi mộ cổ này có ý định kiếm chác của quý?”.

Ông Quang bên ngôi mộ ông Quận.

Tuy nhiên, trong mộ hợp chất ở Việt Nam không bao giờ chôn theo của quý. Người xưa sợ bị trộm phá mộ, nên không chôn theo vàng bạc. Thông thường, trong mộ chỉ có một vài thứ đơn giản chiếc bát, túi trầu, hộp sáp, cùng một số đồng xu.

Được biết, mảnh đất rộng 10.000m2 được UBND tỉnh giao cho doanh nghiệp tư nhân X. Trong khu đất này có 13 ngôi mộ phải di dời và họ đã thực hiện di dời 12 ngôi theo đúng ý nguyện của dân làng. Ngôi mộ cổ lớn nhất, được cho là của một ông Quận cũng nằm trong diện phải di dời và nhân dân cùng chính quyền xã cũng đồng ý cho di dời.

Tác giả (đứng) và nhà nghiên cứu phong thủy Bùi Quốc Hùng tại lăng mộ ông Quận.

Tuy nhiên, khi đào mộ, thấy hệ thống bêtông quá lớn, rất cứng, không thể đào được, nên doanh nghiệp này không đào đi nữa. Ngôi mộ nằm chìm dưới đất nên cũng không gây khó khăn gì cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Ông chủ doanh nghiệp này tỏ lòng thành kính bằng cách xây một cây hương để thờ.

Thế nhưng, do mở rộng sản xuất, cần san lấp mặt bằng, nên họ thuê người đào bới, phá mộ, rồi phá hỏng cả xác ướp. Lẽ ra, khi biết đây là mộ cổ phải dừng đào bới, báo cáo cơ quan chức năng. Tuy nhiên, những người được thuê chuyển mộ đã không biết đây là mộ cổ và vẫn cứ tiến hành phá mộ. Sự thiếu hiểu biết của họ đã phá hỏng một di sản quý.

Ngôi mộ vẫn bí ẩn

Vị tiến sĩ Viện nghiên cứu Hán Nôm sau khi xem xét tấm bia ở ngôi mộ ông Quận, ngôi mộ mà nhân dân đồn rằng có liên quan đến ngôi mộ bị phá, đã phải thốt lên rằng, dù ông đã tận mắt hàng ngàn tấm bia, song phải khẳng định đây là hai tấm bia rất đẹp.

Hai tấm bia này được tạc bằng đá xanh nguyên khối, hình vuông, 4 mặt đều có chữ Nho. Mặc dù trải mưa nắng mấy trăm năm, sự tàn phá của con người và thiên nhiên, song các mặt tấm bia vẫn rất mịn, nhẵn.

Vị tiến sĩ của Viện nghiên cứu Hán Nôm đang dịch bia ở lăng mộ ông Quận.

Một tấm có nội dung “Tự sự nghiệp bi”, còn tấm kia là “Tự báo đức bi”. Năm dựng bia là Bính Thìn, thuộc thời Lê - Trịnh 1736.

Nội dung văn bia ghi tiểu sử và sự nghiệp của Ngài Phó tri thị nội thư tả hộ phiên, Thị cận thị nội giám tư lễ giám Tổng thái giám, tước Chuẩn nghĩa hầu, gia tặng Chuẩn quận công. Ngài quận công trước mang họ Dương, sau cải sang họ Nguyễn, tự là Đức Nhuận, hiệu Tính Xuyền.

Ngài sinh giờ Tý ngày 5 tháng 4 năm Nhâm Tý, mất giờ Dậu ngày 9 tháng 10 năm Đinh Mùi. Mộ táng tại xứ đồng Bãi Quân.

Những mặt còn lại của hai tấm bia kể lại lai lịch từ hiển tổ khảo, hiển tổ tỷ, đến các vị họ ngoại như ngoại tổ khảo, ngoại tổ tỷ…

Vì tổ tiên Ngài đắp xây nền phúc, đời đời để lại nền nhân, cho nên nay Ngài mới được vào hầu chúa Trịnh, có công với nước, có nghĩa với dân.

Văn bia cũng ghi rõ rằng, Ngài đã cúng cho dân 1.200 quan tiền, 240 mẫu ruộng nên dân xã bầu Ngài làm Hậu Phật, Hậu Thần bốn mùa cúng tế. Văn bia liệt kê rõ ràng các xứ đồng nơi có ruộng Ngài cúng cho nhân dân và các lễ vật dâng cúng trong ngày kỵ của Ngài.

Chữ Nho trên bia đá ở lăng mộ ông Quận vẫn rất nét

Phần bê tông lộ lên khỏi mặt ruộng gần lăng mộ ông Quận hiện chưa xác định được là mộ thật hay mộ giả.

Tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu của vị tiến sĩ từ văn bia, năm sinh của ngài Tổng Thái giám Nguyễn Đức Nhuận là năm Nhâm Tý (1672), mất năm Đinh Mùi (1727), thọ 55 tuổi. Sau 9 năm, là năm Bính Thìn, niên hiệu Vĩnh Hựu năm thứ 2 (1736) mới dựng bia trên lăng mộ.

Căn cứ vào những đồng tiền Càn Long Thông Bảo mà nhân mót lại được từ quần áo, vải vóc lấy từ xác ướp, có thể kết luận rằng: Xác ướp do doanh nghiệp X. cải táng ra chỗ khác không phải của ngài Tổng Thái giám Nguyễn Đức Nhuận. Vì mãi tới năm 1736 mới có tiền Càn Long Thông Bảo, cùng với năm dựng bia, trong khi ngài Tổng Thái giám Nguyễn Đức Nhuận đã mất trước đó 9 năm.

Như vậy xác ướp bí ẩn kia đã tan biến vĩnh viễn vào đất, mang theo mọi thông tin về thân thế, sự nghiệp của một con người quan trọng đương thời.

(Còn nữa...)