Hình ảnh sản phụ nằm thoi thóp cùng máy thở, sự sống chỉ đếm từng ngày khiến các y, bác sĩ không khỏi chạnh lòng. Chị tuổi ngoài 30, mang thai nhưng không hề biết mình bị ung thư vòng 1. Khi phát hiện ung thư, chị đã đấu tranh với gia đình, với bác sĩ để giữ cái thai mà không dùng bất cứ biện pháp can thiệp y học nào. Vài ngày sau khi con được mổ bắt ra thì chị cũng ra đi. “Người phụ nữ thai kỳ bị ung thư, đó là cả một thách thức lớn với bác sĩ, bản thân họ cùng gia đình, em bé và cả xã hội” - TS-BS Trần Thanh Tùng, Trưởng khoa Huyết học - BV Chợ Rẫy, đã nói như vậy khi đề cập đến vấn đề sản phụ bị ung thư.

Vừa hiếm muộn vừa ung thư

Phụ nữ không mang thai bị ung thư đã lo lắng, hoang mang rất nhiều huống hồ bị ung thư trong lúc mang thai. Họ lo sợ ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, công ăn việc làm, con cái, chữa bệnh lâu dài tốn kém, mất bộ phận cơ thể, tác dụng phụ của điều trị… Nỗi lo của chị LTKT (34 tuổi) còn tăng gấp bội. Lập gia đình đã bảy năm nhưng chưa có con, chị T. cùng chồng đi điều trị hiếm muộn, kết quả chị có thai. Nhưng niềm vui đã thay bằng nỗi sợ tột cùng khi bác sĩ chẩn đoán chị bị ung thư vòng 1 khi cái thai trong bụng được hơn hai tháng. Giấu chồng, giấu mọi người, chị sống trong căng thẳng, âm thầm chịu đựng và ngày càng tiều tụy trong khi thai nhi và khối bướu ngày càng phát triển. Cuối cùng, chị lấy hết can đảm nói chuyện này với chồng. Họ cùng nhau đến BV Ung Bướu để được tư vấn, điều trị.

BS khuyến cáo các phụ nữ nên đi tầm soát ung thư trước khi quyết định có thai.

Không chỉ sản phụ bị ung thư vú, tại BV Chợ Rẫy đang tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân bị ung thư máu mang thai. “Một bệnh nhân gần 30 tuổi đến với chúng tôi khi thai kỳ đã sáu tháng. Hỏi gì bệnh nhân cũng không nói và chỉ biết khóc. Gia đình cũng bối rối không biết giữ mẹ hay con… Chúng tôi an ủi, động viên bệnh nhân, chồng và gia đình” - BS Thanh Thanh, Phó khoa Huyết học - BV Chợ Rẫy, kể.

Điều trị ra sao?

Đã có nhiều sản phụ quyết định không điều trị ung thư để giữ con và sau khi sinh con thì sản phụ chết. “Điều này rất không đúng, bởi vì hóa trị chỉ không nên thực hiện ở ba tháng đầu của thai kỳ. Còn lại theo thống kê, dị tật thai nhi do hóa trị ở các tháng tiếp theo chỉ khoảng 1,3%-3,8% (tỉ lệ này tương đương dân số chung)” - BS Trần Nguyên Hà, Trưởng khoa Nội 4 - BV Ung Bướu, cho biết.

Theo BS Hà, phẫu trị thường là sự lựa chọn đầu tiên cho đa số trường hợp sản phụ ung thư vòng 1. Ở ba tháng đầu thai kỳ (tức tuổi thai dưới 12-14 tuần), sau khi phẫu trị vú nếu bệnh cần phải hóa trị, bác sĩ sẽ chờ bước qua ba tháng giữa sẽ hóa trị (bác sĩ có kinh nghiệm chọn thuốc ít hoặc không ảnh hưởng đến thai nhi). Ở hơn ba tháng giữa trở đi thì hóa trị có thể sử dụng được. Tuy nhiên, hóa trị không nên thực hiện sau tuần 35 hoặc 3-4 tuần trước sinh để tránh biến chứng ở mẹ và thai nhi. Hóa trị hoặc xạ trị có thể bắt đầu ngay sau sinh. Không nên nuôi con bằng sữa mẹ trong thời gian hóa trị, xạ trị.

Còn theo BS Thanh Thanh, với sản phụ ung thư máu, nếu thai từ 12 tuần tuổi trở xuống thì bác sĩ khuyến cáo chấm dứt thai kỳ vì giai đoạn này khi hóa trị sẽ gây dị tật, suy dinh dưỡng… cho em bé. Thai trên 12 tuần thì sẽ hóa trị với những hóa chất, phác đồ ít ảnh hưởng đến em bé, sau đó giữ và theo dõi sát đến 32 tuần thì sẽ cho em bé ra đời để điều trị cho mẹ. “Với ung thư máu khi đã phát ra, nếu ba tháng đầu không điều trị thì người mẹ có nguy cơ tử vong. Thường chúng tôi sẽ cố gắng giữ cả mẹ và con. Trong trường hợp buộc phải lựa chọn thì chúng tôi sẽ chọn mẹ, tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp chọn giữ con theo ý nguyện của gia đình” - BS Thanh Thanh nói.

Vẫn có thể có con

Đối với phụ nữ bị ung thư sau khi điều trị ổn định có thể có con được không? Theo BS Hà, các nghiên cứu cho thấy bệnh nhân ổn định nhiều năm sau khi điều trị có thể có con với rất ít nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, việc có thai cũng có thể làm tăng các nội tiết tố có thể kích hoạt ung thư. Một số nghiên cứu lại cho rằng khi mang thai sẽ có sự thay đổi nhiều nội tiết tố chứ không phải một, sẽ bù trừ lẫn nhau nên không gia tăng nguy cơ tái phát bệnh.

“Tuy vậy, chị em cũng phải hết sức cân nhắc trước khi quyết định mang thai. Thường sau khi điều trị khỏi bệnh, bác sĩ sẽ theo dõi trong một thời gian xem có nguy cơ tái phát bệnh trở lại không. Việc quyết định mang thai sẽ được bác sĩ tư vấn giúp bệnh nhân có quyết định đúng đắn, thấy rõ những nguy cơ có thể xảy ra đối với bệnh. Về phía thầy thuốc sẽ tôn trọng nguyện vọng của bệnh nhân, khả năng chấp nhận nguy cơ cho thai nhi do điều trị, khả năng chăm sóc con” - BS Hà nói.