Từ lâu, Trung Quốc đã nổi tiếng thế giới với biệt hiệu "thiên đường hàng nhái". Tại đây, bạn có thể dễ dàng tìm thấy phiên bản copy của tất cả các nhãn hàng trên thế giới. Từ điện thoại Iphone, quần áo, thời trang, mỹ phẩm nhái, chuỗi cửa hàng ăn nhanh KFC nhái v.v...và đến cả những sản phẩm công nghệ cao, đầu tư nhiều vốn như ô tô cũng không ngoại lệ.  

Zotye là một hãng xe hơi Trung Quốc khá có tiếng trên thị trường Việt Nam hiện nay. Các mẫu ô tô của nhà sản xuất này có giá thành phải chăng, trang bị nhiều tính năng hiện đại. Tuy nhiên, hầu hết các sản phẩm của Zotye lại đi vay mượn thiết kế từ các hãng xe khác. Mẫu Zotye SR9 như là bản sao hoàn hảo của Porsche Macan, trong khi đó model Zotye Z8 nhìn từ đằng trước thì tưởng là Maserati Levante, nhìn từ phía sau lại giống Jaguar F-Pace.

Vì quá giống Maserati nên chủ nhân chiếc Zotye Z8 này đã gắn logo của hãng xe Ý vào.
Ảnh: Lee Thịnh

Tại thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc, Zotye đặt showroom của mình ngay gần showroom các "nạn nhân" như Porsche mà không hề ngại ngùng.

Khi được phỏng vấn về vấn đề sao chép thiết kế, một chủ đại lý xe Zotye hồ hởi tuyên bố:

"Điều đó không quan trọng, miễn là xe bán chạy. Mọi người đều yêu thích các mẫu xe kiểu dáng đẹp, giá rẻ. Ngày nào tôi cũng bán được ít nhất 1 chiếc.", "Tôi không cảm thấy có lỗi gì với hãng Porsche cả, đó là lỗi của họ khi để giá sản phẩm quá cao". 

Còn chủ các showroom Porsche cũng tỏ ra không quan tâm tới kẻ bắt chước khi cho rằng: "Porsche là một hãng xe sang của Đức, có giá cao gấp 5 lần Zotye. Chúng tôi có phân khúc khách hàng khác nhau. Những người có đủ tiền mua Porsche sẽ chẳng đời nào đi mua Zotye."

Phải là người yêu xe mới phân biệt được Porsche và Zotye. Ảnh: CarSpiritPK

Trên thực tế, dù có tốc độ phát triển rất nhanh thế nhưng tại Trung Quốc Zotye vẫn là một nhà sản xuất xe quy mô cỡ vừa và nhỏ. Và thậm chí ngay cả những ông lớn trong ngành ô tô Trung Quốc như Dongfeng hay Geely, chuyện sao chép cũng rất bình thường.

Khi mẫu Geely GE bị cáo buộc ăn cắp thiết kế từ Roll-Royce, người phát ngôn của hãng này phân trần: "Chúng thật sự rất khác nhau, mới nhìn qua mọi người sẽ tưởng nó giống nhau, phải để ý từng chi tiết mới thấy được sự khác biệt".

Theo phát ngôn của Geely, hai mẫu xe này khác nhau hoàn toàn. Ảnh: Hotcars

Vậy điều gì đã khiến các hãng xe Trung Quốc từ lớn tới bé đi sao chép thiết kế mà không sợ bị kiện? Theo lý giải của các chuyên gia xe hơi, có 2 nguyên nhân chính.

Thứ nhất, các nhà sản xuất ô tô Trung quốc tin rằng họ có thể dễ dàng thoát khỏi kiện tụng với các công ty châu Âu, ít nhất là ở tại đất Trung Quốc. Trên thế giới hiện nay, không có một bộ luật quốc tế chung về sở hữu trí tuệ. Mỗi quốc gia lại có quy định khác nhau về vấn đề này. Một mẫu thiết kế được bảo hộ tại châu Âu và Mỹ chưa chắc đã được bảo hộ tại Trung quốc. Vì vậy các hãng xe như Porsche, Roll-Royce chỉ có thể ngăn các công ty sao chép khi họ đưa sản phẩm nhái sang bán tại thị trường Âu Mỹ.

Còn việc kiện các công ty Trung Quốc tại đất nước của họ là vô cùng gian nan. Không ai thấm thía điều này hơn là công ty Jaguar Land Rover. Nhà sản xuất Anh quốc đã vô cùng tức giận khi sản phẩm ăn khách Range Rover Evoque bị một công ty Trung quốc sao chép trắng trợn dưới cái tên Landwind X7. Tuy nhiên, khi nộp đơn kiện lên chính quyền, phía Trung Quốc đã hủy bỏ bản quyền sở hữu trí tuệ của Jaguar Land Rover với lý do công ty này đã đem sản phẩm đi triển lãm nhiều nơi trước khi đăng ký sở hữu trí tuệ nên sáng chế này không được tính là hợp lệ. Công ty Jaguar Land Rover chỉ biết kêu trời và tự bảo vệ mình bằng cách không đem các mẫu concept đi triển lãm nữa vì sợ tiếp tục bị làm nhái.

Landwind X7, kẻ khiến Land Rover ôm cục tức. Nguồn: TopsImages

Ngoài ra, đối với các hãng xe vừa và nhỏ Trung Quốc, cái lợi của việc làm nhái sản phẩm là quá lớn so với nỗi lo bị kiện. Họ không phải đầu tư công sức thiết kế. Các mẫu xe sản xuất ra luôn đảm bảo bán chạy vì kiểu dáng đẹp, ăn theo danh tiếng của các mẫu xe gốc. Thị trường Trung Quốc hơn 1 tỷ dân là qúa đủ để các công ty như Zotye vùng vẫy. Thực tế đã chứng minh, công ty này hoàn toàn đi từ con số 0 cho tới thành công ngày nay phần lớn là nhờ các mẫu xe nhái. Và khi đã đủ tiềm lực tài chính và kinh nghiệm, họ sẽ tấn công ra các thị trường ngoài nước bằng các sản phẩm tự thiết kế. Đây cũng chính là phương thức kinh doanh mà nhiều công ty Trung quốc áp dụng lâu nay.

Đối với thị trường nội địa Trung Quốc, họ không sợ hủy hoại danh tiếng của mình bằng việc sao chép thiết kế. Thậm chí một số người dân còn cảm thấy tự hào vì những công ty như Zotye đủ năng lực sản xuất ra sản phẩm rẻ và tốt.