Một nhau thai tươi được chào bán tại quận 5 (chụp ngày 9/5).

Tại Việt Nam và Trung Quốc, nhau thai (cũng là thịt người) lâu nay vẫn được xem là bài thuốc bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, dưới con mắt các nhà khoa học, người dùng nhau thai rất nguy hiểm vì có thể lây nhiễm virus viêm gan B, HIV, rubella… Thế nhưng tại TP. HCM và nhiều nơi khác, mua nhau thai lúc nào cũng có. Thậm chí, nếu cần có thể mua được cả nhau thai tươi...

Một cửa hàng bán dược liệu tại trung tâm mua bán dược liệu quận 5 - TP. HCM.

Thần dược... từ miệng người bán

Nhau thai khô bên đông y có tên gọi là tử hà xa, lâu nay đang được rao thổi phồng là thần dược bồi bổ sức khỏe, chữa bách bệnh. Chính vì điều này, tại chợ dược liệu quận 5, TP. HCM, nhau thai khô khi hỏi mua đều được chủ tiệm đưa ra giá 100gr là 400.000 đồng. Tại tiệm M, trên đường Hải Thượng Lãn Ông, quận 5, chủ tiệm cho biết, dạo này, tử hà xa đang hút hàng mạnh, thậm chí phải đặt hàng khoảng một tuần mới có. Khi hỏi về xuất xứ, phần lớn đều được các điểm bán dược liệu khẳng định là hàng nhập từ Trung Quốc.

TS Trương Quốc Cường - Cục trưởng Cục Quản lý dược: Cục không cho phép nhập khẩu và lưu hành "thuốc thịt người" tại VN.

Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng – nguyên Chủ tịch Hội Đông y VN: Chưa có tài liệu nào công bố rằng ăn nhau thai bổ gì, tốt như thế nào.

Khi hỏi về nhau thai tươi, chủ tiệm lắc đầu và trả lời có vẻ thành thật: “Mấy BV ở Sài Gòn quản lý chặt lắm, lâu lâu mới có được một cái. Giá nhau thai tươi mắc vì không sợ ướp hóa chất bảo quản”. Ông M còn cho biết thêm, loại nhau thai tươi nếu chiên với trứng rất dễ ăn mà lại trị được chứng suy nhược cơ thể. 

Không chỉ tại chợ dược liệu trên đường Hải Thượng Lãn Ông, Lương Nhữ Học, quận 5, tại các tiệm thuốc đông y, muốn mua tử hà xa tán nhuyễn sấy khô đều được bán công khai với mức 205.000 – 250.000 đồng/gói, chế biến của VN. Chủ tiệm thuốc đông y trên đường Hai Bà Trưng, quận 3, TP. HCM khẳng định chắc nịch khi chúng tôi nghi ngờ về an toàn vệ sinh thực phẩm của mặt hàng này: Nhau thai được  đem phơi, sấy khô ở nhiệt độ cao, sau đó, giã mịn thì làm gì còn vi trùng, virus nào sống được...

Trong khi đó, loại tử hà xa khô đóng gói nhập từ Trung Quốc đều có giá từ 100.000 đồng/gói trở lên. Bên ngoài mỗi gói chỉ có niêm yết bằng chữ Trung Quốc, không có bất kỳ một nhãn phụ bằng tiếng Việt nào để ghi rõ xuất xứ, hạn sử dụng... Vừa qua có người đưa 3 gói nhau thai bề ngoài giống nhau đến Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng nhờ xác minh. Trong 3 gói này chỉ có 1 gói là nhau thai thật, 2 gói còn lại là nhựa và không rõ thành phần.

Có thể khẳng định tất cả loại tử hà xa trên đều là hàng nhập lậu. Theo TS Trương Quốc Cường -  Cục trưởng Cục Quản lý dược - thì trên thị trường VN hiện không có những loại thuốc được bào chế từ nhau thai và thai nhi. Mỗi loại thuốc khi nhập khẩu đều được hội đồng kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc, thành phần, quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn dược điển nào, đã thử nghiệm lâm sàng, được sản xuất và tiêu dùng từ bao giờ.

Nguồn nhiễm bệnh

Theo quy định của Bộ Y tế, nhau thai thuộc chất thải giải phẫu trong nhóm chất thải lây nhiễm trong các loại chất thải y tế. TS-BS Huỳnh Thị Thu Thủy - PGĐ BV Từ Dũ TP. HCM - khẳng định, người dùng nhau thai rất nguy hiểm vì có thể lây nhiễm cả virút viêm gan B, HIV, rubella... Virus HIV và viêm gan B chỉ bất hoạt ở nhiệt độ cao và kéo dài. Trong khi thời gian chế biến món ăn, thức uống từ nhau thai ngắn, nhiệt độ không cao nên virus khó bị tiêu diệt, việc lây nhiễm hoàn toàn có thể xảy ra. Lâu nay, mọi người thổi phồng nhau thai chữa bách bệnh, tuy nhiên chưa có tài liệu khoa học nào khẳng định.

Ở góc độ đông y, lương y Đinh Công Bảy - Tổng Thư ký Hội Dược liệu TP. HCM - cho biết: Tử hà xa là một loại thuốc bổ đông y. Người xưa sử dụng nhau thai thường khuyên lấy từ người mẹ khỏe mạnh sinh ra đứa con khỏe mạnh, không cần làm xét nghiệm. Ngày nay, y học phát hiện ra nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nên tử hà xa làm từ nhau thai không rõ nguồn gốc, người mẹ bị viêm nhiễm thai, bệnh về đường máu... thì có nguy cơ cho sức khỏe người dùng rất lớn.

Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Xuân Hướng – nguyên Chủ tịch Hội Đông y VN - cho biết: Người Trung Quốc có khá nhiều bài thuốc, trong đó có sử dụng nhau thai. Bài thuốc này có từ đời Minh, đời Thanh, tức là đã hàng nghìn năm, nhưng cả ở Trung Quốc và VN đều chưa có tài liệu nào công bố rằng ăn nhau thai bổ gì, tốt như thế nào. Lương y Nguyễn Xuân Hướng cũng cho hay, Việt Nam ít sử dụng nhau thai, bởi người VN quan niệm “hổ dữ không ăn thịt con” mà nhau thai cũng là thịt con người.

Theo Phòng Quản lý dược của Sở Y tế TP. HCM, hiện nay, ở các bệnh viện phụ sản như Từ Dũ và Hùng Vương, nhau thai đều được quản lý nghiêm ngặt và sau đó đưa đến lò thiêu để xử lý. Ông Nguyễn Việt Cường - Chánh Thanh tra Sở Y tế Hà Nội - cũng cho hay: Sở Y tế Hà Nội sẽ tiến hành kiểm tra xác minh việc có hay không các loại thuốc, sản phẩm từ nhau thai và thai nhi lưu hành trên thị trường.

Vậy tử hà xa có được sử dụng trong y tế hay không, ngành y tế cần có một nghiên cứu để quy định rõ cho phép hay không cho phép sử dụng. Nếu không có quy định rõ ràng, nghiêm túc về mặt khoa học, thì chắc chắn sẽ để hậu quả xấu nếu cứ để nhau thai không rõ nguồn gốc tung hoành trên thị trường và là mầm mống gây các bệnh nguy hiểm.

TS Trương Quốc Cường - Cục trưởng Cục Quản lý dược VN - cho hay: Ngày 9/5, cục đã đề nghị sở y tế các tỉnh/TP phối hợp với hải quan, quản lý thị trường, công an, ban chỉ đạo 127 địa phương tăng cường kiểm tra, phát hiện các sản phẩm nêu trên, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm.