Tuy nhiên, do thu hoạch mía chạy lũ, nông dân phải bán mía sớm khi năng suất, chữ đường có khả năng sẽ cao hơn. Còn rất nhiều tiềm năng để nâng chất lượng cây mía, mà quan trọng nhất là khâu giống, đê bao khép kín và chăm sóc từ phía người dân.

Ở Hậu Giang, cây mía trồng hàng năm trên 13.000ha, là một trong những tỉnh có diện tích trồng mía lớn nhất ở ĐBSCL. Trong những năm qua, mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng tỉnh đã thực hiện công tác đầu tư thủy lợi nội đồng để phục vụ sản xuất cho vùng mía nguyên liệu. Cùng với sự quan tâm chuyển giao khoa học kỹ thuật, tuyển chọn, chuyển đổi giống mới có năng suất và chữ đường cao cho các hộ trồng mía nên sản lượng mía hàng năm đạt từ 1,1-1,3 triệu tấn. Công tác tham gia phối hợp đầu tư vào vùng nguyên liệu của các công ty mía đường trong tỉnh được thực hiện khá tốt đã tạo sự gắn kết giữa người trồng mía và doanh nghiệp, tạo điều kiện phát triển ổn định sản xuất mía trên địa bàn. Ông Huỳnh Chí Cường, cán bộ Sở NN&PTNT Hậu Giang cho rằng, để phát triển sản xuất mía ổn định và bền vững, các doanh nghiệp cần quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật để xây dựng vùng nguyên liệu cho từng nhà máy. Có các chính sách đầu tư, hợp đồng và thu mua cụ thể để ổn định lâu dài cho vùng mía nguyên liệu, như thế nông dân mới an tâm lo cho năng suất và chất lượng mía.

PGS, TS Nguyễn Bảo Vệ (đứng) hướng dẫn nông dân các kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng mía.

Theo đánh giá của các nhà khoa học, năng suất, chất lượng mía chưa cao ở một số vùng trên địa bàn tỉnh là do bón phân chưa hợp lý. Như CLB 200 tấn, tất cả 125 nông dân tham gia vào đây đều có năng suất cao, người trồng có năng suất cao nhất lên đến 260 tấn/ha, chữ đường đạt đến 11CCS. Điều này cho thấy, tiềm năng năng suất và chất lượng đường đối với cây mía ở vùng đất Hậu Giang còn rất lớn nếu khâu chăm sóc hợp lý. PGS, TS Nguyễn Bảo Vệ, Khoa sinh học ứng dụng, Trường Đại học Cần Thơ cho rằng: Vùng Phụng Hiệp rất phù hợp trồng mía thâm canh, tuy nhiên do ảnh hưởng lũ, bắt buộc nông dân phải thu hoạch mía chưa đủ độ chín, chữ đường không cao, đây là vấn đề mà bà con trong vùng cần tính toán. Do phải thu hoạch rộ làm nhà máy đường quá tải, khủng hoảng về lao động, giá mía không được cao nên cả nhà máy và nông dân đều không được lợi. Chỉ cần kéo dài tuổi thu hoạch mía thêm 1-2 tuần thì chữ đường tăng thêm khoảng 1CCS trong thời điểm mía chín. Nếu kéo dài thời gian thu hoạch sẽ tăng năng suất mía, còn trồng rải vụ càng không bị áp lực về lao động, nhưng phải chọn giống mía tốt, ít trổ cờ thì hiệu quả mang lại sẽ cao. Ngay từ bây giờ, nông dân cần liên kết lại từng vùng, khu vực để bơm tát sẽ giảm được nhiều chi phí, tăng thêm nguồn lợi nhuận, nâng sức cạnh tranh cho cây mía...

Ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Mía đường Cần Thơ cho rằng, đối với khu vực miền Trung thì chất lượng mía có tốt hơn ĐBSCL dù năng suất chỉ đạt 60 tấn/ha. Điều đặc biệt là nhờ mua mía theo chữ đường mà chất lượng mía ở Hậu Giang cũng như ĐBSCL những năm gần đây đã tăng lên đáng kể, ý thức của người trồng mía đã nâng lên rõ rệt. Muốn trồng mía có năng suất và chất lượng, ngoài chăm sóc tốt phải thu hoạch khi mía đúng tuổi chín, kiểm soát nước không bị ngập lũ, trong đó giống là yếu tố quan trọng. Vấn đề tới đây không chỉ trồng mía đơn thuần có năng suất đạt 200 tấn/ha, mà phải đạt bao nhiêu tấn đường/ha mới là quan trọng, vì nhà máy mua chữ đường trong mía, có như thế thì bà con mới được lợi và có nhiều lợi nhuận.

Theo ông Long, năng suất mía của Thái Lan chỉ đạt từ 70-80 tấn/ha, nhưng chữ đường đạt 12-13CCS. Vì vậy, Thái Lan chỉ cần ép với số lượng mía ít nhưng có sản lượng đường nhiều. Ngành mía đường Việt Nam đang cạnh tranh với cường quốc mía đường (Thái Lan), nhưng ở Thái Lan nông dân trồng với diện tích lớn chỉ cần lời vài đồng/kg mía thì nông dân đã có tiền tỉ. Còn người dân trồng mía ở Việt Nam, nhất là vùng ĐBSCL phải có lợi nhuận từ 300-400 đồng/kg thì mới có tiền trang trải và đầu tư cho vụ mía mới vì diện tích trồng quá ít. Như thế, chi phí 1kg đường làm ra của các nhà máy đường Việt Nam đã cao hơn Thái Lan từ 3.000-4.000 đồng. ĐBSCL là nơi trực tiếp tiếp xúc với đường lậu, nhưng cái lợi ở đây là có thời gian sản xuất kéo dài, năng suất mía cao nên tiềm năng còn rất lớn. Chỉ cần nông dân tập trung sản xuất mía đạt chất lượng, doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ tốt nhất để hạ giá thành sản xuất thì sức cạnh tranh của cây mía Hậu Giang cũng như ĐBSCL sẽ không đáng lo ngại.