Thế nhưng, niềm vui của nhà nông vẫn chưa thể trọn vẹn vì vẫn còn đó những nỗi lo về thiếu hụt nhân công và thời tiết thất thường.

Về huyện Diên Khánh- Khánh Hòa, một trong những vùng mía trọng điểm của Khánh Hòa thời điểm này, có thể thấy được niềm vui hiện rõ trên khuôn mặt của người trồng mía. Từng đoàn xe tải nối đuôi nhau hối hả chở mía về nhà máy đường. Những cánh đồng mía xanh um bạt ngàn sau cả tháng nằm đồng, đang được thu hoạch. Người trồng mía giờ đã yên tâm, nhưng vẫn chưa thoát khỏi ám ảnh một mùa mía chất lượng kém (trữ lượng đường thấp).

Niềm vui muộn

Theo kế hoạch thu mua của 2 công ty đường ở địa phương (Công ty đường Khánh Hòa và Công ty cổ phần đường Ninh Hòa), giữa tháng 12/2011 là thời điểm thu hoạch mía tập trung trong tỉnh, kéo dài đến giữa tháng 4 năm sau. Nhiều nông hộ đã lên lịch chặt mía, nhưng mãi đến cuối tháng 12, hàng chục ngàn hecta mía đang trong độ thu hoạch vẫn chưa được chặt vì nhà máy đường đã dời lịch. Các cơ sở sản xuất đường tư nhân cũng chậm mua mía nguyên liệu cho sản xuất.

Sở dĩ việc mua mía niên vụ 2011-2012 chậm trễ là vì mùa mưa năm nay không lớn nhưng kéo dài đến tận cuối năm khiến các ruộng mía chưa đạt chữ đường cao. Nếu thu hoạch trong thời tiết xấu thì không tránh khỏi tình trạng người trồng mía bị thiệt. Hơn nữa, thời tiết ẩm ướt khiến đa số các ruộng mía bị lún. Xe tải vào ruộng để chở nguyên liệu cho nhà máy sẽ làm hư gốc mía, ảnh hưởng đến việc chăm sóc mía của bà con vào vụ năm sau. Vì vậy, phải đến đầu tháng 1/2012, các ruộng mía ở Khánh Hòa mới được thu hoạch.

Niên vụ 2011-2012 chỉ mới bắt đầu tại một số cánh đồng, nhưng người trồng mía phần nào trút được nỗi lo. Năm nay, người trồng mía vui mừng khấp khởi vì lượng mưa đều nên cây mía sinh trưởng nhanh, ít sâu bệnh, không bị ngã. Hơn nữa, 2 công ty đường ở địa phương thực hiện bảo hiểm giá mía tối thiểu là 900.000 đồng/ha (cao hơn vụ trước 100.000 đồng/ha). Còn giá mua mía thực của nông dân sẽ được căn cứ trên giá đường thị trường. Với giá đường khá cao hiện nay, ước tính giá mía sẽ cao hơn nhiều so với năm ngoái.

Sở hữu một rẫy mía hơn 3 ha, ông Nguyễn Văn Hùng, một người trồng mía ở thôn 4, xã Diên Đồng, huyện Diên Khánh vui mừng khi rẫy mía của ông được chặt sớm hơn so với nhiều nông hộ khác: “Lẽ ra rẫy mía của tôi đã được chặt cách đây hơn 1 tháng nhưng do trời mưa triền miên nên phải đợi lịch chặt mới. Cũng may, hiện nay thời tiết tốt hơn nên có thể thu hoạch được trong năm để lấy tiền trả các khoản phân thuốc, cày đất và xoay sở việc gia đình mấy ngày cuối năm. Đây là vụ mía gốc 2, được làm cỏ, bón phân và chăm sóc kỹ nên mía sinh trưởng nhanh và đạt năng suất cao, trung bình hơn 65 tấn/ha. Sau khi trừ các khoản chi phí chăm sóc, mùa mía này gia đình tôi được lãi hơn 130 triệu đồng…”

Còn nhiều nỗi lo…

Mặc dù 2 công ty đường ở địa phương đang khẩn trương thu mua nguyên liệu để sản xuất, kịp thời đáp ứng nhu cầu tiêu thụ đường của thị trường trong dịp Tết Nhâm Thìn, nhưng người trồng mía vẫn chưa thể yên tâm vì vụ mía kéo dài đến sau Tết Nguyên đán, trong khi việc thu hoạch trước mắt vẫn gặp nhiều khó khăn.

Niên vụ 2010-2011, người trồng mía ở Khánh Hòa trúng đậm với mức giá kỷ lục 1.120.000 đồng/tấn vào đầu vụ, năng suất trung bình đạt hơn 65 tấn/ha. Sau khi trừ các khoản chi phí giống, phân bón, thuế đất nông nghiệp, công lao động, người trồng mía lãi 45-50 triệu đồng/ha. Vì vậy, nhiều nông dân đã phá bỏ diện tích trồng keo, chuối, đào lộn hột lâu năm, hoa màu… để trồng mía. Diện tích mía của tỉnh ước tính tăng 30% so với năm ngoái. Trong khi đó, mùa mía năm nay lại bắt đầu muộn 1 tháng. Vì vậy, lượng mía tồn đọng lại càng nhiều, việc thuê mướn nhân công thời gian tới sẽ rất khó khăn. Hiện nay, mỗi bó mía người nông dân bán cho nhà máy đường chỉ được trung bình 5.000-6.000 đồng, nhưng tiền thuê nhân công chặt mía lại đến 700 đồng/bó, đó là chưa tính đến chi phí thuê xe bò chở mía ra bãi, tiền thuê người bốc mía lên xe tải… Sắp tới, khi khoai mì, đu đủ, chuối và các nông sản phục vụ Tết thu hoạch, lực lượng lao động phân tán, nhiều khả năng việc thu hoạch mía sẽ thiếu hụt nhân công trầm trọng.

Đến thời điểm này, chỉ có một số ít nông hộ nhận được lịch chặt mía chính thức từ nhà máy đường mới dám thu hoạch, còn đa số vẫn phải đợi thêm một vài tuần nữa mới có các thương lái hoặc lò đường tư nhân hỏi mua. Ông Huỳnh Thành, một nông dân tại xã Cam Phước Tây (huyện Cam Lâm-Khánh Hòa) cho biết: “Mùa này, gia đình tôi có hơn 8 sào mía gốc 3, diện tích mía không nhiều nên thường bán cho thương lái, vừa đỡ công thu hoạch, vừa không phải lo thấp thỏm. Thời điểm này năm ngoái, ruộng mía của tôi đã được bán, nhưng năm nay do lịch thu mua của nhà máy đường cầm chừng nên các thương lái vẫn chưa hỏi mua”.

Thời tiết ẩm ướt cũng là một yếu tố gây trở ngại đối với việc thu hoạch mía của bà con hiện nay. Mùa mưa kéo dài khiến phần lớn các ruộng mía đạt chữ đường rất thấp. Những ruộng mía đã được thu hoạch trong thời điểm này chỉ đạt 8,5-9,8 chữ đường, trong khi đầu vụ năm ngoái, các ruộng mía đạt hơn 11 chữ đường. Nếu bán trong thời điểm này, giá mía sẽ rất thấp (trung bình không đến 1 triệu đồng/tấn). Còn nếu giữ mía đợi thời tiết nắng lên để mía có chữ đường thì nguy cơ rủi ro là rất cao.

Ngoài các ruộng mía đường, diện tích mía nước của tỉnh khá lớn. Những năm trước, giáp Tết là thời điểm mía nước được thu hoạch để đưa đi tiêu thụ ở TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai và một số tỉnh Đông Nam Bộ với giá trung bình 8-10 triệu đồng/sào, lợi nhuận gần gấp đôi so với mía đường. Thế nhưng năm nay, nhu cầu tiêu thụ mía nước lại giảm đáng kể. Ông Lê Văn Châu, một thương lái ở Cam Phước Tây (huyện Cam Lâm-Khánh Hòa) cho biết: “Đến thời điểm này, tôi chỉ nhận được một số đơn đặt mía với số lượng một vài xe mía nước chứ không nhiều như mọi năm, có lẽ là do thời tiết lạnh, mưa nhiều nên nhu cầu giải khát giảm. Vì vậy, việc thu mua mía nước đến nay vẫn chưa thật sự sôi động.”

Với một địa phương có mía là cây công nghiệp chủ lực như Khánh Hòa, đời sống của bà con phụ thuộc rất lớn vào cây mía. Năm nay, một cái Tết không mấy xông xênh đang đến với người nông dân. Khắp nơi, nhà nông hy vọng rằng giữa và cuối vụ, tình hình thu mua mía sẽ khá hơn…