Theo Thông tư 197 của Bộ Tài chính hướng dẫn thu, nộp phí sử dụng đường bộ theo đầu phương tiện có hiệu lực từ ngày 1/1/2013 với mức thu từ 130.000 - 1.040.000 đồng/tháng đối với ô tô và từ 50.000 - 150.000 đồng/năm đối với xe máy.

Trả lời về thu theo đầu phương tiện có đảm bảo công bằng? Bộ Tài chính cho rằng, các phương án thu phí sử dụng đường bộ đều có ưu nhược điểm nhất định và khó có phương án nào đảm bảo công bằng tuyệt đối.

Trước đây đã thực hiện thu lệ phí giao thông qua giá xăng dầu (theo Nghị định số 186/CP ngày 7/12/1994 của Chính phủ về thu phí giao thông qua giá xăng dầu), nhưng do có nhiều bất cập như phải loại trừ xăng dầu dùng cho sản xuất, vận tải đường không, vận tải đường thuỷ,... Năm 2001, đã chuyển đổi sang phương thức thu phí qua trạm, tuy nhiên, theo phương thức này thì chỉ có xe qua trạm thu phí mới phải nộp phí nên cũng chưa đảm bảo công bằng.

Đối với một số trường hợp xe không sử dụng được, Thông tư cũng đã có quy định xe không chịu phí như: xe bị hủy hoại do tai nạn hoặc thiên tai; bị tịch thu hoặc bị tai nạn phải sửa chữa từ 30 ngày trở lên, đồng thời, có quy định miễn thu phí đối với xe máy của các hộ nghèo, xe cứu thương, cứu hỏa...

Phường, xã có thể tổ chức cho tổ dân phố, thôn, xóm triển khai hướng dẫn các hộ trên địa bàn thực hiện việc kê khai tương tự như kinh nghiệm đã có trong thực hiện một số khoản thu đã giao tổ dân phố, thôn xóm tổ chức hướng dẫn kê khai, thu nộp (như thuế sử dụng đất phi nông nghiệp).

Về ý kiến sẽ có nhiều khó khăn trong việc triển khai thu phí đối với xe máy và phụ thuộc vào sự tự giác của người dân, Bộ Tài chính thừa nhận, việc triển khai thu phí đối với xe máy năm đầu tuy có khó khăn nhất định do xã, phường chưa có số liệu thống kê về số lượng xe máy trên địa bàn.

Tuy nhiên, phường, xã có thể tổ chức cho tổ dân phố, thôn, xóm triển khai hướng dẫn các hộ trên địa bàn thực hiện việc kê khai tương tự như kinh nghiệm đã có trong thực hiện một số khoản thu đã giao tổ dân phố, thôn xóm tổ chức hướng dẫn kê khai, thu nộp (như thuế sử dụng đất phi nông nghiệp).

Trên cơ sở số liệu kê khai, xã, phường có thể thống kê lượng phương tiện hiện có để làm căn cứ thu phí và làm cơ sở cho việc thực hiện các năm sau mà không cần phải yêu cầu các hộ phải kê khai lại mà chỉ phải khai biến động tăng, giảm phương tiện.

Xóa bỏ trạm thu phí Nhà nước từ 1/1/2013

Về băn khoăn khác của người dân về các trạm thu phí khi Quỹ bảo trì đã đi vào hoạt động, Bộ Tài chính cho biết, theo Đề án của Bộ GTVT khi xây dựng Nghị định 18 thì khi thu phí sử dụng đường bộ theo đầu phương tiện sẽ bãi bỏ thu phí qua các trạm thu phí nộp ngân sách nhà nước; đối với các trạm đã chuyển quyền thu phí, trạm thu phí BOT thì đến khi hoàn vốn đầu tư sẽ xóa bỏ.

Hiện Bộ GTVT đang trình Thủ tướng Chính phủ phương án xoá bỏ các trạm thu phí nộp ngân sách Nhà nước để xóa bỏ ngay khi thu phí theo đầu phương tiện (1/1/2013).

Về việc đóng phí nhưng không được sử dụng đường tốt, Bộ Tài chính có ý kiến: Chất lượng hệ thống giao thông đường bộ nước ta hiện nay còn hạn chế và đòi hỏi nguồn kinh phí cho duy tu, bảo dưỡng rất lớn, trong khi nguồn kinh phí ngân sách Nhà nước chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu, số còn lại phải bảo đảm từ nguồn thu phí.

Do vậy, nguồn thu phí đóng vai trò quan trọng cho việc duy tu, bảo dưỡng hệ thống đường bộ, kịp thời sửa chữa những đoạn đường bị xuống cấp, đảm bảo an toàn giao thông.

Việc nâng cao chất lượng hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ đòi hỏi không chỉ nguồn lực tài chính mà cần có thời gian và việc thu phí, quản lý, sử dụng có hiệu quả tiền phí sử dụng đường bộ cũng sẽ góp phần quan trọng vào việc đẩy nhanh quá trình nâng cao chất lượng hạ tầng giao thông đường bộ nêu trên.