Lớn lên từ quê lúa Trà Cuông của xã Thạnh Qưới, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), lúc thiếu thời ông Khuân chạy xe lôi ba gác chở khách kiếm sống tuyến Trà Cuông - Sóc Trăng khoảng 30 km.

Khi lên thị xã Sóc Trăng (nay là TP Sóc Trăng) lập nghiệp, ông Khuân tiếp tục làm bạn với xe lôi ba gác một thời gian rồi chuyển sang làm bột mì, kinh doanh xe máy, mua bán xăng dầu.

Vào năm 1991, tình hình khan hiếm nhiên liệu giúp ông Khuân ăn nên làm ra. Vài năm sau đó miền Tây bước vào thời hoàng kim của tôm sú. Quê hương Trà Cuông của ông Khuân cũng xuất hiện mô hình "con tôm ôm cây lúa" giúp nông dân khá giả.

Đại gia Lâm Ngọc Khuân trốn ra nước ngoài bỏ lại dinh thự lớn nhất Sóc Trăng.

Phi thương bất phú, lúc này người kinh doanh giỏi như ông Khuân nghĩ ngay đến việc xây dựng nhà máy chế biến thủy sản, giúp nông dân Sóc Trăng và các tỉnh miền Tây mang con tôm ra nước ngoài, thu về ngoại tệ.  Nói là làm, Công ty TNHH Phương Nam (tiền thân của Công ty cổ phần thực phẩm Phương Nam) thành lập tháng 8/1998 với số vốn đầu tư 17 triệu USD (gần 360 tỷ đồng).

Đến năm 2010, tổng công suất của nhà máy đạt 11.000 tấn đã đưa ông Khuân thành đại gia thủy sản tầm cở ở miền Tây. Khi ấy thị trường xuất khẩu chủ yếu của Phương Nam là Mỹ, Nhật, EU, Canada và Trung Đông. Trong đó Mỹ chiếm hơn 50%.

Doanh thu năm 2010 của công ty này vào khoảng 120 triệu USD. Bước sang năm 2011 Thủy sản Phương Nam đạt giá trị xuất khẩu đạt trên 74 triệu USD. Với con số này, công ty của đại gia Khuân được xếp thứ 9 trong top 10 doanh nghiệp thủy sản xuất khẩu tiêu biểu năm 2011. Lúc này cạnh nhà máy Phương Nam xuất hiện một tòa lâu đài lớn nhất Sóc Trăng. Tài sản này được hình thành từ tiền vay của ngân hàng với mục đích làm văn phòng công ty nhưng sau đó ông Khuân chuyển nhượng cho vợ là bà Mỹ đứng tên quyền sở hữu và thế chấp lại ngân hàng để vay 38 tỷ đồng.

Theo một người bạn của ông Khuân, lúc đó đại gia thủy sản thường tổ chức cho công nhân hiến máu nhân đạo định kỳ. Cá nhân ông cũng tiên phong trong công tác này khiến đối tác càng quý mến. Nguyên giám đốc VDB chi nhánh Sóc Trăng là ông Nguyễn Thế Thắng (đã bị bắt) từng cho rằng ông Khuân là người tâm huyết với ngành thủy sản và Thủy sản Phương Nam được đánh giá là doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng.

Với chữ tín này mà ông Khuân được VDB thẩm định, cho vay với số vốn khá lớn. Không riêng gì VDB chi nhánh Sóc Trăng mà ông Khuân cũng được lòng lãnh đạo các ngân hàng khác ở Sóc Trăng lúc bấy giờ. Năm 2010, vào mùng 6 Tết khi đón một giám đốc chi nhánh ngân hàng đến chúc xuân, ông Khuân liền bật điện thoại trước mặt đối tác để gọi thuộc cấp lấy 3 tỷ đồng gửi vào nhà băng lấy lộc.

Nhưng đến đầu năm 2012, lượng công nhân đến với Thủy sản Phương Nam ngày một thưa dần. Lúc này những người bạn thân gọi điện hỏi thăm được ông Khuân thông báo đang đi Mỹ trị bệnh. Từ đó nhà máy hoạt động cầm chừng và dự án xây dựng công ty con là KM Phương Nam bị đình trệ trong giai đoạn sắp hoàn thiện.

Nhà máy trăm tỷ bị "trùm mền".

Theo hồ sơ, KM Phương Nam có vốn điều lệ 110 tỷ đồng, trong đó công ty mẹ góp 25,6%, nguyên Giám đốc KM Phương Nam Trịnh Thị Hồng Phượng (vừa bị truy tố tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản) góp 10%, còn lại là vốn góp của nguyên Chủ tịch HĐQT với vợ Trần Thị Mỹ và một người con trai. Đến tháng 9/2012, nhiều nhà thầu gắn bó với ông Khuân bắt đầu đòi nợ đại gia thủy sản.

Có doanh nghiệp nộp đơn ra tòa, dọa tháo gỡ thiết bị đã lắp cho nhà máy KM Phương Nam nhưng ông Khuân không xuất hiện. Khi các ngân hàng bắt tay vào tái cơ cấu nợ tại Thủy sản Phương Nam thì các đối tác lẫn nhà thầu mới biết ông Khuân gửi thư từ Mỹ với nội dung cáo bệnh, không thể về nước và nợ nần lên đến khoảng 1.600 tỷ đồng. Lúc này VDB chi nhánh Sóc Trăng đã cho KM Phương Nam ở huyện Kế Sách vay khoảng 170 tỷ đồng. Nhà máy vừa xây dựng xong vội "trùm mền" vì vắng chủ buộc nhà băng cử bảo vệ vào trông giữ .

Hiện lực lượng này rút lui, KM Phương Nam được niêm phong chờ xử lý, công ty mẹ cho người canh giữ. Xung quanh KM Phương Nam nhà chức trách ghi nhận thêm 3 thửa đất trồng cây lâu năm được ông Khuân mua để mở rộng dự án nhưng chưa triển khai. Tại TP Sóc Trăng, ngoài dinh thự cạnh Thủy sản Phương Nam, ông Khuân có nhà đồng thời là địa chỉ thường trú tại đường Nguyễn Văn Cừ, gần UBND phường 1.

Căn nhà này sau đó được con trai ông Khuân đang ở TP HCM bán lại với giá hơn 1,5 tỷ đồng. Còn nhà 116 đường Hai Bà Trưng, TP Sóc Trăng từng được gia đình ông Khuân cho thuê mở cửa hàng bán xe đạp. Một năm trước chủ thuê ngưng hợp đồng để dọn hàng về Cần Thơ thì ngân hàng đến phát mãi thu hồi nợ.

Ngoài những tài sản này, đại gia thủy sản còn đầu tư nhiều bất động sản là căn hộ cao cấp ở Phú Mỹ Hưng, khu Mỹ Thái (TP HCM). Một phần nguyên nhân nợ nần của Thủy sản Phương Nam trước đây là do ông Khuân sử dụng tiền vay sai mục đích khi lấy nợ ngắn hạn đầu tư vào lĩnh vực dài hạn. Theo đại gia thủy sản này, dinh thự to nhất Sóc Trăng được xây dựng với mong muốn vừa làm nơi ở kết hợp với tiếp khách nước ngoài khi lưu trú lại Sóc Trăng. Vì vậy, mỗi lần đi công tác nước ngoài, ông Khuân thường tự tay lựa mua những vật dụng để trang trí trong dinh thự. "Tôi xây như một khách sạn đạt chuẩn quốc tế, có cả quầy bar phục vụ khách Tây", ông Khuân từng nói.

Công ty TNHH Phương Nam thành lập năm 1998, trở thành công ty cổ phần sau đó 2 năm với vốn điều lệ 295 tỷ đồng. Ngoài Chủ tịch HĐQT Lâm Ngọc Khuân, 3 cổ đông còn lại là bà Trần Thị Mỹ - vợ ông này và con gái Lâm Ngọc Hân cùng cháu trai Quỳnh Phúc Quế (chỉ đứng tên 24% cổ phần nhưng thực tế không góp vốn).

Từ năm 2008 đến tháng 9/2012, Phương Nam được nhiều ngân hàng cho vay vốn kinh doanh thủy sản. Tuy nhiên, ông Khuân đã sử dụng vốn sai mục đích vào các việc như dùng để trả nợ, kinh doanh bất động sản, liên doanh - liên kết đầu tư với công ty KM Phương Nam do chính mình làm Chủ tịch Hội đồng thành viên và chiếm hưởng trên 52 tỷ đồng. Do kinh doanh thua lỗ 5 năm liên tục dẫn đến mất khả năng thanh toán, ông Khuân chỉ đạo con gái và thuộc cấp lập hồ sơ khống để tiếp tục vay tiền. Trong 19 báo cáo tài chính khống thể hiện kết quả kinh doanh có lãi để gửi ngân hàng và ngành thuế do kế toán trưởng Lâm Minh Mẫn trình, ông Khuân ký duyệt 13 bản, con gái Lâm Ngọc Hân 4 bản, phó giám đốc Phượng 2 bản. 

Ngoài ra, nhóm này còn lập báo cáo xuất, nhập, tồn kho tôm đông lạnh khống để nâng giá trị từ 123 tỷ đồng lên 747 tỷ đồng và sử dụng một bộ chứng từ mua tôm nguyên liệu để sao y ra nhiều bản đưa vào hồ sơ thế chấp. Đến nay nhà chức trách xác định Thủy sản Phương Nam không có tài sản bảo đảm để hoàn trả vốn vay cho 5 ngân hàng với số tiền gần 785 tỷ đồng. Số tiền này cha con ông Khuân được cho là đã chiếm đoạt rồi bỏ trốn. 

Nguyên kế toán Lâm Minh Mẫn và bà Phượng bị truy tố tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Có 5 chi nhánh ngân hàng tại Hậu Giang, Bạc Liêu và Sóc Trăng bị Thủy sản Phương Nam nợ khiến 25 người là nguyên cán bộ ngân hàng bị khởi tố, bắt giam, truy tố về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.