Không chỉ thế, những câu chuyện bí ẩn mang màu sắc “liêu trai”, bí ẩn đến khó tin xung quanh ngôi đình và chiếc giếng cổ nơi cụ rùa trú ngụ đến nay vẫn chưa ai lý giải được.

Những câu chuyện khó tin

Cách trung tâm Hà Nội gần 30km, dọc theo tỉnh lộ 429, chúng tôi tìm về thôn Đồng Mít, xã Đồng Tâm – mảnh đất có truyền thống hiếu học, chăm chỉ cần cù. Đặc biệt hơn trong chuyến đi ngày hôm ấy, chúng tôi đã được các bậc cao niên trong làng kể lại những câu chuyện kỳ lạ về ngôi đình và chiếc giếng thiêng hơn 400 năm tuổi.

Ông Cao Xuân Thiết (SN1944 ), Chủ tịch hội người cao tuổi xã Đồng Tâm, đồng thời là trưởng ban khánh tiết thôn Đồng Mít là người đã chứng kiến những đổi thay xung quanh ngôi đình và chiếc giếng cổ cho hay: Chẳng biết chiếc giếng có từ bao giờ, khi tôi sinh ra và lớn lên, chiếc giếng đã có rồi. Tính đến nay chiếc giếng đã vào khoảng hơn 400 năm tuổi. Trong những năm tháng chinh chiến loạn lạc, chiếc giếng là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, lấy nước tiêu dùng cho cả làng. Chiếc giếng cổ nằm cách ngôi đình vài trăm mét về phía tay trái.

“Đình và giếng này đã có từ thuở lập làng cách đây hơn 400 năm. Cứ đến ngày mùng một và ngày rằm hàng tháng các phật tử, người dân và các du khách trong và ngoài thôn vẫn đến đây thắp hương cầu nguyện con cháu hiếu thuận, học hành tiến tới, gia đình làm ăn phát đạt. Hiện tại ở đây đang thờ các vị thần có công xây làng lập ấp, thành hoàng làng, một vị tiên thần có tên là Quế Hoa công chúa thời Vương Mãng giáng trần có công giúp dân đánh đuổi quân xâm lược. Qua đây nhằm giáo dục con cháu cố gắng vươn lên trong học tập để đền đáp công ơn các vị tiền bối ” – Ông Cao Xuân Thiết nói.

Theo các cụ cao niên trong làng và thần phả truyền lại thì hệ thống quần thể trong trong ngôi đình gồm có 4 đạo sắc phong còn nguyên bản, hệ thống các miếu, am thờ các vị thần có công với làng và gần 30 chiếc giếng lớn, nhỏ như giếng Hầu, giếng Tiên (nơi tiên giáng trần tắm rồi về ngự ở đình ), giếng Hàng… Đặc biệt trong số đó là giếng Hàng cụ Rùa đã “ ngự ” hàng trăm năm nay. Nước trong giếng rất trong và mát. Tương truyền là cứ hễ con gái trong thôn Đồng Mít ai tắm dòng nước trong giếng Hàng có cụ Rùa trú ngụ thì có làn da rất trắng và đẹp. Trước đây đã từng có bà Cao Thị Đức và bà Cao Thị Ngân nhờ tắm nước giếng mà trở nên xinh đẹp, đã được tiến cung làm phi tần.

Theo các vị cao niên trong làng kể lại, bao đời nay người dân Đồng Mít khi đi qua ngôi Đình và chiếc giếng cổ đều phải cúi đầu tỏ ý thành kính, nếu trong suy nghĩ có ý báng bổ, mạo phạm thì thế nào cũng bị thần giếng bắt mất hồn. Vào năm Đinh Mùi (năm 47) tại ngôi đình này có 2 vị tướng tên là Đỗ Lang (Đức Thánh Cả) hiện đang thờ tại đình Thượng xã Phúc Lâm và Đặng Thiện Sĩ (Đức Thánh Hai) hiện đang thờ ở thôn Chân Chim đi đánh giặc qua đây trú chân và làm lễ bái yết. Đêm hôm đó, hai vị tướng nằm mộng thấy một người đàn bà tự xưng mình vốn là công chúa trên trời, tên là Quế Hoa. Vị ấy nói: “Nghe tin hai vị tướng quân kéo quân xuống phía Nam dẹp giặc ngoại xâm. Thời gian không thể vài ngày mà xong. Hai vị hãy chuẩn bị quân và lương thực mà dẹp giặc”. Vừa nói xong thì biến mất. Hai vị tướng tỉnh dậy, biết mình vừa được báo mộng nên rất lấy làm vui mừng. Sau đó hai vị tướng quân triệu tập binh sĩ rèn luyện võ nghệ, huy động lương thực và bàn kế sách đối phó với quân giặc. Một thời gian sau, hai vị tướng quân đã đánh đuổi quân giặc ra khỏi bờ cõi giành thắng lợi lớn. Từ đó dân làng lập đền thờ hai vị tướng và vị tiên nữ Quế Hoa công chúa.

Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, ngôi đình trở thành nơi hoạt động bí mật của nhiều cán bộ, chiến sĩ cách mạng địa phương, không hiểu sao giặc Pháp đã đặt mìn, giật đổ khu tiền đường, tuy nhiên khi đặt mìn khu hậu cung đến lần thứ 3 mà mìn vẫn không nổ, chúng đành bất lực bỏ đi.

Bà Trần Thị Mạt ( sinh năm 1933 ) trú tại xóm 10, thôn Đồng Mít chia sẻ: “Cách đây 2 năm, ở trên đỉnh ngọn cây nhãn cạnh giếng Hàng có hai tổ ong rất to bằng cả chiếc nón, mấy đứa trẻ trong làng nghịch ngợm mang lửa đốt và dùng gậy định chọc tổ ong. Trong lúc lũ trẻ đang loay hoay thì bỗng nhiên từ trong tổ ong xuất hiện con rắn to bằng cổ tay thò đuôi xuống, mắt long song sọc làm lũ trẻ hoảng sợ và bỏ chạy. Sợ các cháu mạo phạm đến các Ngài nên chúng tôi đã mang lễ vật đến bên giếng khấn thì bỗng nhiên không thấy rắn đâu nữa. Có lẽ các Ngài hiển linh đấy.”

Ông Cao Xuân Thiết kể cho chúng tôi nghe về những câu chuyện "liêu trai"

Như để chứng minh cho sự linh thiêng ứng nghiệm của ngôi đình và chiếc giếng, bà Phạm Thị Ba (SN 1931 ) trú ở xóm 10, thôn Đồng Mít tiếp lời: “Đình và chiếc Hàng nơi cụ Rùa trú ngụ linh thiêng lắm. Cứ đôi vợ chồng nào hiếm muộn lấy nhau lâu mà chưa có con mà đến đây kêu cầu thì nhất định thời gian sau sẽ sinh con. Điển hình như cặp vợ chồng anh Chung và chị Nhàn thôn Đồng Mít lấy nhau 10 năm mà vẫn chưa có con. Sau khi chạy chữa bằng thuốc cả đông và tây y đều không có hiệu quả, khi nghe mọi người mach nước bèn mang lễ vật đến đình khấn các cụ mong các cụ phù hộ. Đến nay anh chị đã có hai thằng bé kháu khỉnh, ngoan ngoãn. Hiện nay cứ đến ngày mùng 1 và ngày Rằm hàng tháng là hai vợ chồng lại về thăm chùa.”

Bí ẩn cụ Rùa gần 100 năm tuổi

Nói về chiếc giếng Hàng nơi cụ Rùa trú ngụ, ông Cao Xuân Thiết cho biết: “Ngày tôi và em trai tôi còn nhỏ, mẹ tôi thường dắt anh em tôi ra giếng Hàng trong khuôn viên sân đình để chơi. Mỗi lúc nhìn xuống giếng là lại thấy cụ Rùa nổi lên. Đặc biệt, cụ Rùa rất hiền, mỗi khi có người đến thắp hương và tới xem thì cụ Rùa lại ngoái cổ nhìn lên rất thân thiện. Ước tính tuổi của cụ cũng đến gần 100 tuổi.”

Theo quan sát của chúng tôi, cụ Rùa có chiều dài khoảng 60 cm, đường kính có chỗ to nhất lên tới 30 cm, thân màu xẫm, đầu có 3 sọc trắng, đỏ xen kẽ nhau. Vào những ngày đẹp trời hoặc trong làng có những sự kiện trọng đại như lễ khai ấn, ngày hội thành lập làng là cụ nổi lên hàng giờ. Xung quanh câu chuyện về cụ Rùa hiện vẫn chưa có lời giải đáp thỏa đáng.

Cũng chẳng biết từ khi nào “tiếng lành đồn xa” hàng ngàn khách thập phương khắp nơi đổ về đây chiêm ngưỡng để mong được tận mắt nhìn thấy cụ Rùa. Các em học sinh tới đây thắp hương khấn cụ Rùa mong cụ phù hộ học hành đỗ đạt, còn người lớn thì khấn mong làm ăn buôn bán hanh thông nhiều tài lộc. Và thậm chí, cũng chẳng biết từ khi nào có cả những kẻ có đầu óc mê tín dị đoan, nhất là những người có máu cờ bạc, số đuôi, số đề cũng sắm sửa lễ vật đến khấn vái mong cụ Rùa phù hộ độ trì cho nằm mơ thấy số.

Cũng theo lời cụ Cao Xuân Thiết, vào những năm đầu của thế kỷ XX đã thấy xuất hiện cụ Rùa trong giếng. Khi đó đình thôn Đồng Mít khá hoang vu, cây cối rậm rạp. Theo lời ông, ngày đó trong đình có cụ thủ từ Phạm Thi Phiệt là người trông nom, quét dọn đình. Đêm ấy, sau một ngày mệt nhọc vì quét dọn đình, nhổ cỏ ngoài vườn, bà Phiệt nằm ngủ mê mệt. Trong giấc mơ, Bồ tát hiển linh bảo với bà rằng, ngày mai, sẽ có một con rùa vào giếng Hàng của đình để trú ngụ. Bà Phiệt giật mình tỉnh giấc, toàn thân toát mồ hôi. Bà trở dậy, thắp hương trên chính điện. Bà Phiệt tin rằng, Bồ tát hiển linh đã thông báo với bà một tin trọng đại.

Sáng hôm sau, bà Phiệt dậy sớm hơn thường lệ. Rồi bà ngỡ ngàng khi phát hiện có một con rùa rất bạo dạn, băng qua đường nhìn bà rồi từ từ bò xuống nằm gọn dưới giếng Hàng va ngụ ở đó cho tới nay.

Cách đây 3 năm, vào ngày 27/2/2010 trong lúc mọi người đang tấp nập mọi công việc của nghi lễ hô thần nhập tượng thì bất ngờ cụ Rùa từ dưới giếng bò lên nằm ngay trước sảnh của tiền đình “Lúc đó chúng tôi vô cùng hốt hoảng nhưng cũng đã kịp chụp ảnh cụ Rùa bằng điện thoại và phóng lên thành ảnh và đưa vào chỗ trang trọng của đình để treo.”

Lần khác, trong lúc thay nước giếng có người dân tên là Hùng đã mạo phạm lấy tay vuốt vào thân cụ Rùa. Rồi ngay đêm hôm đó, anh này tự dưng bần thần, đôi mắt từ đờ đẫn rồi chuyển sang điên dại, rồi phát khùng phát điên. Trong gia đình xảy ra nhiều chuyện lục đục, đánh chửi nhau suốt ngày. Thời gian sau, gia đình anh Hùng phải đến giếng tạ lỗi với cụ Rùa thì anh mới trở lại bình thường, gia đình hòa thuận êm ấm như xưa.