Hầu như chợ nào ở TP.HCM cũng có bán loại bột làm nhừ thực phẩm. Tại các chợ Thủ Đức, Thủ Đức B (Q.Thủ Đức), Phước Bình, Tăng Nhơn Phú B (Q.9), Bà Chiểu (Q.Bình Thạnh)… khi chúng tôi hỏi mua bột nhừ (có chợ gọi là muối diêm), lập tức các tiểu thương hàng gia vị chào bán loại bột màu trắng mịn, khô, không mùi, giống hệt bột mì, thử nếm có vị chua cay, the the, giá bán lẻ 40.000 đồng/kg. Có nơi bột nhừ đựng trong gói ni lông nhỏ, trọng lượng vài kg/gói, trên túi ghi chữ nước ngoài, có nơi đựng trong túi ni lông trơn (không nhãn mác), khách mua bao nhiêu cân bán bấy nhiêu.

Khi ngâm đậu bỏ bột này vào, ngâm chừng 10 phút rồi nấu, rất nhanh mềm. Nếu hầm thịt, khi nước vừa sôi lên bỏ thịt vào, chỉ cần bỏ tí bột này bằng đầu muỗng cà phê thôi thì thịt mềm ngay lập tức.

Chủ một sạp gia vị chợ Thủ Đức B (TP.HCM)

Tại chợ Phước Bình (Q.9, TP.HCM), nghe khách hỏi mua bột nhừ, một tiểu thương hàng gia vị vừa hỏi “mua bao nhiêu” vừa lấy trong sạp ra gói bột màu trắng đưa cho khách. Nhờ chỉ cách dùng bột nhừ này để hầm đậu nấu chè, khách được hướng dẫn: “Nước vừa sôi lên, đậu hơi héo héo thì bỏ bột nhừ vào, đậu nhanh mềm lắm. Tùy theo nồi đậu, nếu nấu đủ 1 gia đình 4 người ăn chỉ cần bỏ 1/2 muỗng cà phê, nồi đậu to bỏ vào 1 muỗng cà phê bột nhừ là đủ”.

Còn chủ một sạp gia vị chợ Thủ Đức B hướng dẫn: “Khi ngâm đậu bỏ bột này vào, ngâm chừng 10 phút rồi nấu, rất nhanh mềm. Nếu hầm thịt, khi nước vừa sôi lên bỏ thịt vào, chỉ cần bỏ tí bột này bằng đầu muỗng cà phê thôi thì thịt mềm ngay lập tức”.

Hầu hết các chợ mà chúng tôi khảo sát đều có bán bột nhừ siêu tốc và “muốn mua bao nhiêu cũng có”. Nhưng khi hỏi nguồn gốc, thành phần, hạn dùng ra sao thì những người bán hàng đều không trả lời rõ ràng, chỉ biết “lâu nay tôi vẫn bán có ai hỏi đâu”.

Theo chị Lê Thủy (Q.Bình Thạnh), người từng phụ việc cho cơ sở nấu đám tiệc, hầu như những nơi chị làm qua đều dùng bột nhừ hầm xương, thịt, đậu để đỡ tốn gas, tiết kiệm thời gian. “Loại bột nhừ này chỉ bán ở các chợ, không thấy nhãn mác gì và giá rất rẻ. Tôi thấy có cơ sở mua một ký dùng bao nhiêu đám tiệc không hết”, chị Thủy nói.

Chị Phương Uyên (Bình Dương), người từng có thời gian phụ việc cho quán nhậu, cũng cho biết khi nấu lẩu, các quán nhậu thường bỏ bột nhừ vào nên thịt rất nhanh mềm. “Điều lạ là tôi chỉ thấy người ta nấu đồ ăn bán mới xài, chứ nấu gia đình ăn họ không bao giờ bỏ bột này vô”, chị Phương Uyên nói.

Nguy hại sức khỏe

Trao đổi với Thanh Niên, bác sĩ Nguyễn Thị Huỳnh Mai, Phó chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP.HCM, cho biết chất làm thực phẩm nhanh mềm được phép sử dụng trong thực phẩm thường có hai dạng là natri hydrocarbonat và natri bicarbonat. Đây là phụ gia thực phẩm có mã số quốc tế INS 500 ii. Theo quy định của Bộ Y tế, chất này được dùng cho hơn 20 nhóm thực phẩm và không quy định hàm lượng cụ thể, nhà sản xuất phải kiểm soát sản phẩm theo thực hành sản xuất tốt.

Tuy nhiên bác sĩ Mai cảnh báo, dù được phép sử dụng cho thực phẩm nhưng nếu lạm dụng, hoặc dùng sản phẩm không rõ nguồn gốc rất dễ gây nguy hại cho sức khỏe. Cụ thể sẽ gây ức chế hấp thu phốt pho ở đường ruột, làm mất can xi, làm giảm quá trình ô xy hóa dẫn đến gây thiếu ô xy ở cơ tim, có thể gây bệnh lý ở dạ dày, tăng huyết áp...