Hầu hết các chủ sạp gia vị ở các chợ nhỏ tại TP HCM cho biết không bán loại gia vị này, song ở chợ hóa chất Kim Biên (quận 5) thì khác. Tại một cửa hàng ở chợ Kim Biên, nghe khách hỏi về loại gia vị siêu ngọt, người bán lập tức dò hỏi cặn kẽ sau đó giới thiệu một loại chất siêu ngọt. Theo người bán, gia vị này có vị ngọt hơn bột ngọt gấp 20 lần, giá 400.000 đồng một kg.

Ở một cửa hàng khác, người bán giới thiệu 3 loại chất siêu ngọt. Loại của Việt Nam sản xuất có giá 85.000 đồng một kg, cho độ ngọt gấp 6 lần bột ngọt. Hai loại còn lại là của Nhật, trong đó có một loại sản xuất tại Thái Lan nhưng bao bì in toàn chữ Hoa, có giá 230.000-300.000 đồng một kg, cho độ ngọt gấp 20 lần bột ngọt. Người bán mời chào: “Nhiều chỗ bán lẩu, bán phở, hủ tiếu, súp mua về nấu lắm. Mua về thử đi, không mất thời gian hầm, nước dùng trong, bảo đảm ngon ngọt, đậm đà”.

Giá bột ngọt thường trung bình 50.000 đồng một kg, chất siêu ngọt này có giá gấp khoảng 6 lần làm sao có lời? Người bán giải thích: “Giá gấp 6 lần nhưng ngọt hơn gấp 20 lần là lời quá còn gì”.

Đó là những gói bột có màu trắng, mịn, bao bì chỉ in tên thương hiệu và hai dòng chữ Disodium 5’- Inosinate và Disodium 5’- Guanylate. Người bán cho biết, loại này cũng thường bị làm giả, bột giả không trắng mịn, cầm nhẹ tay hơn.

Kiểm tra cảm quan gói bột siêu ngọt tại phòng thí nghiệm của Trung tâm Sắc Ký, GS.TS Chu Phạm Ngọc Sơn cho biết: “Thành phần ghi trên bao bì cho thấy đây là chất tăng vị, không giống bột ngọt. Hiện chưa có quy định ngưỡng sử dụng, tuy nhiên, nếu cho quá nhiều, món ăn sẽ bị đắng”.

Gia vị này ngọt hơn bột ngọt gấp 20 lần và được “hét” giá 400.000 đồng một kg. Ảnh: SGTT

Hai chất Disodium 5’- Inosinate và Disodium 5’- Guanylate gọi tắt là I + G, thực ra là hai chất điều vị có ký hiệu E.631 và E.627. Hai chất này sẽ không phát huy được hiệu quả “ngon ngọt” nếu không kết hợp với bột ngọt. Đồng thời, có thể dễ dàng nhận ra sự hiện diện của E.631 và E.627 trong thành phần của bột nêm thông dụng.

ThS. Bùi Thị Minh Thủy, nguyên giảng viên chính khoa công nghệ hóa học và thực phẩm, trường đại học Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, sau khi nếm thử bột siêu ngọt đã nhận xét: “Có vị nhạt, lợ, cấu trúc không giống bột ngọt nhưng đều có tác dụng lên thần kinh qua cơ quan thụ cảm”.

Thử nghiệm nấu 10g bột ngọt trong 200ml nước sôi và lượng tương tự bột siêu ngọt, kết quả nước bột ngọt có vị lợ, hơi mặn, trong khi bột siêu ngọt có vị hơi lợ, ngọt nhẹ. Sau khi nếm thử, mặc dù đã uống nước lọc nhưng một lúc sau vẫn còn cảm giác lờ lợ trong miệng, răng hơi ê.

Ngay cả một thương hiệu bột ngọt nổi tiếng cũng sản xuất loại bột siêu ngọt này nhưng lại không bán rộng rãi tại thị trường Việt Nam như các sản phẩm khác của họ. ThS. Minh Thủy cho biết: “Đa số nhà sản xuất đều nói sản phẩm của họ không ảnh hưởng sức khỏe. Nhưng thực tế, các chất này chưa được kiểm tra y tế rõ ràng, chưa nằm trong danh mục cho phép”.

ThS. Minh Thủy cho biết thêm, phải thử nghiệm mới xác định được ngoài hai thành phần ghi trên bao bì còn thêm chất nào nữa không. Một số chất phụ gia tuy có chiết xuất từ nguyên liệu thiên nhiên nhưng hóa chất sử dụng trong quá trình xử lý có thể vẫn còn dư lượng. Dư lượng hóa chất càng ít thì độ tinh khiết của sản phẩm càng cao. Điểm khó phòng tránh là các chất này không gây ngộ độc cấp tính (không có tác dụng ngay) mà gây ngộ độc mãn tính về sau. Trong khi chưa thể xác định cụ thể tác hại của bột siêu ngọt thì bột siêu ngọt giả còn tác hại hơn vì đó là chất khác nữa và gây tác động khó lường lên cơ thể.

Những người có khẩu vị nhạy cảm có thể nhận ra sự hiện diện của bột ngọt trong thành phần món ăn và bị một số dị ứng như mỏi cổ, ê gáy, nổi mề đay, khô họng… Trong khi đó, bột siêu ngọt có vị ngọt khó nhận ra và có thể không gây ra những dị ứng tương tự. Hơn nữa, khi đã được pha phối thêm nhiều hương vị khác thì người ăn không thể nào nhận ra… bột siêu ngọt.

Theo một số đầu bếp, bột siêu ngọt có tác dụng làm tăng hương vị tự nhiên cho món ăn. Vì vậy, phải là người có cái lưỡi tinh tế mới phân biệt được món ăn sử dụng nguyên liệu tự nhiên hay bột siêu ngọt. Cách phân biệt nước dùng là nước dùng nấu từ xương, rau củ có vị ngọt thoang thoảng, thanh, không gắt, sau khi ăn 5-10 phút sẽ không có cái hậu khó chịu đọng lại. Nước dùng sử dụng phụ gia hóa chất không thanh, sau khi ăn khoảng 10 phút, lưỡi có vị ngọt, chát, hậu khó chịu, nhận thấy rõ sau khi uống nước. Bột siêu ngọt cũng giống đường hóa học, sau khi ăn sẽ có cảm giác đọng lợ lợ trong lưỡi.