Người dân lại… tay trắng

Khi chúng tôi đến thôn Phước Yên (xã Đại An, huyện Đại Lộc), sự hoang mang, lọ sợ vẫn hiện diện trên từng khuôn mặt của người dân nơi đây. Đến nay, cụ Nguyễn Hữu Thanh đã có 94 năm sống ở vùng lũ Đại Lộc này. Theo lời của cụ thì đã có hàng trăm cơn bão, lũ mà cụ và người dân nơi đây đã trải qua, nhưng chưa bao giờ cụ phải chứng kiến sự tàn phá ghê gớm như cơn lũ này.

Cụ Thanh kể: Năm 1964 và 1999, miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng có hai cơn bão lũ lịch sử ập đến. Nhưng xét về mực nước thì cơn lũ năm nay ở mức thấp hơn nhưng nó lại đến vào đêm tối và tốc độ rất nhanh nên hầu hết người dân không kịp trở tay. Nhìn về ngôi nhà cấp 4 đã bị tốc mái (cơn bão số 11 làm tốc mái nhà cụ Thanh đến nay vẫn chưa khắc phục xong- PV) và một bao gạo còn sót lại ướt sũng nước, cụ Thanh nghẹn ngào nói: “Toàn bộ tài sản trong nhà trôi hết rồi chú ơi. Còn bao gạo kia thì cũng đã bị ướt. Tui phơi lên hy vọng còn ăn được”.

Nói chưa dứt lời, cụ nhìn về phía bàn thờ dòng tộc mà trước khi lũ đến, cụ đã nhờ hàng xóm tháo dỡ gác lên phía cao để tránh lũ và nói: “Ngay cả cái bàn thờ tổ tiên này, nếu không gác kịp lên kia thì cũng đã bị lũ cuốn đi mất”.

Chị Nguyễn Thị Hằng (42 tuổi, con gái cụ Thanh) kể lại giây phút chạy lũ lịch sử kinh hoàng: “Hôm đó, tui và chồng đi làm ngoài đồng thì đến 17h mới nghe Đài truyền thanh xã thông bão Thủy điện xã lũ. Vội vã chạy về, hai vợ chồng chỉ kịp cõng bố và hai con nhỏ đến nhà hàng xóm tá túc. Khi về đến nhà thì nước đã ngập đến sát dường. Toàn bộ vật dụng bị ướt sũng. Tôi chỉ kịp vớ ít quần áo gác lên cao còn mọi thứ thì bị lũ cuốn đi ngay sau đó”.

Cụ Nguyễn Hữu Thanh ( 94 tuổi) chỉ về chiếc bàn thờ tổ tiên “thoát lũ” vì trước đó cụ đã nhờ hàng xóm gác lên cao

Cách nhà cụ Thanh chừng 50m, ông Nguyễn Quang Vinh(50 tuổi) vẫn thần thờ nhìn về phía vườn chuối xác xơ, gãy trụi. Nhà ông Vinh không bị hư hỏng nặng, song toàn bộ cơ nghiệp là 2 sào chuối của gia đình đã bị lũ phá tan hoang. Ông Vinh xót xa: Trong cơn bão Haiyan, nhà có 5 con gà, 2 con chó bị nước cuốn đi đâu mất. Còn mấy sào chuối này, dù không đáng là bao nhưng nó là cả cơn nghiệp còn sót lại sau cơn bão thì cũng đã trôi theo dòng nước lũ. Rồi đây không biết làm gì để sống nữa. Tội lắm chú ơi. Đi một vòng quanh thôn Phước Yên, chúng tôi chứng kiến có hàng chục hộ dân rơi vào cảnh tay trắng.

Ông Đặng Hùng Trận, Phó Chủ tịch UBND huyện Đại Lộc cho biết: Cơn lũ này đã làm 1 người dân trên địa bàn chết và 19 người khác bị thương. Về tài sản, cơn lũ đã nhấn chìm 34.000 ngôi nhà, trong đó có 1.200 nhà dân bị ngập sâu từ 2-3m và hư hỏng nặng. Hàng trăm hecta ngô, khoai, lúa và hoa màu bị lũ cuốn trôi với ước tính tổng thiệt hại lên đến gần 40 tỷ đồng.

Tội đồ Thủy điện

Tiếp xúc với chúng tôi, cả người dân và lãnh đạo địa phương đều cho biết, xét về lượng mưa thì cơn lũ này không lớn so với những năm trước. Song do các Nhà máy Thủy điện Đăk Mi 4, A Vương, A Bung và Sông Tranh bất ngờ xã lũ nên lũ mới khủng khiếp như vậy. Mặt khác, dù khi lũ về, các Nhà máy Thủy điện này có thông báo xả lũ nhưng do thời gian thông báo quá gấp cùng với việc xả lũ vào ban đêm nên hầu hết người dân và chính quyền địa phương không kịp trở tay.

Đến 18h chiều 17/11, nhiều ngôi nhà ở huyện Đại Lộc nước vẫn chưa rút hết

Ông Võ Minh Thông (trú ở khu dân cư Nghĩa Nam, thị trấn Ái Nghĩa, huyện Đại Lộc) bức xúc: Trước đây, chưa có các công trình thủy điện, dù có bão lũ nhưng nó không dữ như thế này. Chú thấy đấy, dự báo thời tiết thì nói lũ nhẹ nhưng thực tế ở đây bị lũ cuốn trôi hết cả. Mà xả lũ chi lạ rứa. 17h chúng tôi mới nhận được thông báo thì hơn 18h, nước lũ đã ầm ầm đổ về. Thời gian ngắn như vậy sao dân trở tay kịp.

Dẫn chúng tôi đi quanh thôn để tìm hiểu thực trạng sau khi lũ đi qua, ông Nguyễn Bảy (thôn trưởng thôn Phước Yên) bức xúc: Hôm đó, tôi lên xã họp thì nghe thông báo chiều nay Thủy điện sẽ xã lũ. Họp xong chưa về kịp để thông báo thì nước lũ đã ập đến. Như vậy, từ thời gian khi tôi biết đến lúc lũ về chưa đầy hai tiếng”. Nhiều người dân khác ở huyện Đại Lộc, khi tiếp xúc với chúng tôi đều cho biết: Thời gian ra thông báo và xã lũ 2 tiếng là quá ít, người dân không chuẩn bị kịp. Mặt khác, việc các Nhà máy thủy điện đồng loạt xã lũ vào chiều tối khiên công tác sơ tán dân và phòng chống lũ gặp rất nhiều khó khăn.

Cùng chung bức xúc với người dân, ông Trận cho hay: Từ khi có các nhà máy thủy điện đến nay, lợi thì chưa thấy đâu nhưng những thiệt hại về người và tài sản của người dân thì kể không hết. Ông Trận cũng đề xuất, bên cạnh việc hạn chế cấp phép các công trình Thủy điện thì Chính Phủ, Bộ Công Thương cũng nên sữa đổi quy trình xả lũ 2 tiếng như hiện nay. “Thời gian từ khi thông báo đến khi xả lũ chỉ 2 tiếng là quá ít. Đặc biệt, đối với những huyện miền núi, hệ thống thông tin liên lạc mùa mưa lũ hay chập chờn, đường sá không thuận lợi nên người dân không thể nắm bắt kịp thông tin xả lũ. Đó chính là những nguyên nhân khiến thiệt hại ngày càng tăng”.