Lý Tiểu Long (Bruce Lee, 1940-1973), tên thật là Lý Chấn Phiên. Sinh ra ở Mỹ nhưng ấu thơ anh ở Hong Kong. Thời bé, Tiểu Long gầy yếu. Năm lên bảy, anh được bố dạy Thái Cực quyền với mục đích rèn luyện sức khỏe.

Lý Tiểu Long và sư phụ Diệp Vấn.

Năm 13 tuổi, Lý Tiểu Long bắt đầu theo sư phụ Diệp Vấn, học một cách bài bản bộ môn Vịnh Xuân quyền. Tiếp đến anh luyện Hồng quyền, Thiếu Lâm quyền, Tiết quyền, Bạch Hạc quyền… Ngoài miệt mài luyện võ Trung Hoa, Lý Tiểu Long nghiên cứu võ thuật phương Tây... Điều đó làm nên cơ sở quan trọng để Lý Tiểu Long sáng lập nên Triệt quyền đạo (hay Tiệt quyền đạo) sau này.

Năm 1959, Lý Tiểu Long được gia đình đưa về Mỹ. Năm kế tiếp, anh vào đại học. Ngoài học chuyên ngành, Tiểu Long dồn tâm huyết nghiên cứu võ thuật. Trong trường, Lý Tiểu Long thành lập Đội võ Trung Quốc, thường cùng cả đội luyện tập, biểu diễn.

Để quảng bá võ thuật Trung Hoa, năm thứ hai đại học, Lý Tiểu Long thuê một góc trong bãi đỗ xe của trường, treo bảng “Chấn Phiên Quốc thuật quán”. Anh vừa khổ luyện võ thuật, vừa giảng dạy cho học trò. Trong nhà luyện tập mang tên mình, Lý Tiểu Long quen Linda Emery, cô gái trẻ đến học võ, họ dần nảy sinh tình cảm với nhau. Năm 1964, hai người kết hôn. Sau đám cưới, vợ chồng Lý Tiểu Long tập trung kinh doanh Quốc thuật quán.

Vợ chồng Lý Tiểu Long - Linda Emery.

Lý Tiểu Long đến với điện ảnh từ rất sớm. Năm 1948 (8 tuổi), Lý Tiểu Long đóng vai nhỏ trong Phú quý phù vân, lúc đó có nghệ danh Lý Hâm. Sang năm 1950, phim đầu tiên Lý Tiểu Long đóng chính - Tế lộ tường - ra mắt. Trong sản phẩm điện ảnh này, anh đóng một trẻ mồ côi. Tiểu Long nhận được đánh giá tốt từ vai diễn.

Hè 1971, Lý Tiểu Long nhận lời mời của một công ty điện ảnh Hong Kong, ký hợp đồng đóng hai phim Đường Sơn đại huynh và Tinh võ môn với cát-xê 15 nghìn USD. Hai tác phẩm thu về thành công rực rỡ ở phòng vé, gây nên cơn sốt mạnh mẽ. Sau đó, anh tiếp tục đóng chính trong Mãnh long quá giang, Trò chơi tử thần (Tử vong du hý)… Tài tử cũng hợp tác với Hollywood, thực hiện Long tranh hổ đấu.

Sự xuất hiện của Lý Tiểu Long làm thay đổi diện mạo phim võ thuật Hoa ngữ, mở đường cho sự tiến quân của người Hoa vào Hollywood. Tuy nhiên khi đang trên đỉnh cao sự nghiệp với hàng loạt kế hoạch điện ảnh quy mô lớn, ngày 20/7/1973, Lý Tiểu Long qua đời ở Hong Kong, khi chưa đầy 33 tuổi. Ngôi sao võ thuật được an táng ở Seattle, Mỹ.

Mộ của hai cha con Lý Tiểu Long (trái) và Lý Quốc Hào.

Sinh thời, Lý Tiểu Long từng tự tin viết: “Mục tiêu rõ ràng của tôi là trở thành ngôi sao Đông phương lừng danh có cát-xê cao nhất ở Mỹ. Bắt đầu từ năm 1970, tôi sẽ được cả thế giới công nhận. Đến năm 1980, tôi sẽ có số tài sản 15 triệu USD. Lúc đó tôi và người nhà sẽ sống sung túc, hạnh phúc”.

Năm 1999, tạp chí Time xếp Lý Tiểu Long vào danh sách 100 nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất thế giới trong thế kỷ 20. Qua đời cách đây hàng chục năm, Lý Tiểu Long hiện nay vẫn trong top 3 nam diễn viên gốc Hoa được thế giới biết đến nhiều nhất.

Lý Tiểu Long có ảnh hưởng không nhỏ đối với nhiều nghệ sĩ gốc Hoa. Châu Tinh Trì từng nói về huyền thoại võ thuật: “Lý Tiểu Long là thần tượng của tôi. Phim đầu tiên tôi xem ở rạp là phim của anh ấy. Tác phẩm đó khiến tôi cảm thấy có ngọn lửa hừng hực trong lồng ngực. Sau đó tôi xem thêm một số phim của anh ấy và quyết tâm trở thành võ thuật gia hoặc diễn viên. Trong lịch sử điện ảnh Hong Kong, Lý Tiểu Long là nhân vật đặc biệt.  Anh ấy có năng khiếu võ thuật, được hưởng thiên thời, địa lợi, nhân hòa... Anh ấy là người đầu tiên nhìn ra xu hướng phát triển của võ thuật trong tương lai, là người đi đầu thực thụ”.

Những ồn ào quanh cái chết của Lý Tiểu Long

Ngày 20/7/1973, tin Lý Tiểu Long qua đời lan ra khiến toàn Hong Kong sửng sốt. Ban đầu, báo chí Hong Kong viết: “Ngôi sao võ thuật nổi danh Lý Tiểu Long bất ngờ ngất xỉu tại nhà riêng lúc 11h30 đêm qua. Vợ Lý Tiểu Long đưa chồng đến bệnh viện Queen’s Elizabeth cấp cứu nhưng không kịp. Phía bệnh viện chưa thể xác định nguyên nhân cái chết…”.

Cái chết của Lý Tiểu Long gây nhiều thắc mắc trong dư luận.

Bên cạnh sự tiếc thương, người quan tâm chú ý đến nguyên nhân sự ra đi. Rất nhiều người cảm thấy kỳ lạ: một người luyện võ khỏe mạnh, không có dấu hiệu bệnh tật, tại sao lại chết đột ngột như vậy?

Có rất nhiều lời đồn xung quanh cái chết của Lý Tiểu Long. Người nói anh đột tử trên giường nhà nữ diễn viên Đinh Bội, sau khi uống thuốc kích dục; người bảo anh bị xã hội đen Hong Kong mưu sát; lại có bài báo viết Lý Tiểu Long bị một cao thủ điểm huyệt… Còn thông tin từ phía bệnh viện khẳng định anh chết bởi chứng phù não cấp do dị ứng với thuốc giảm đau.

Tiếp đến, tờ Star của Hong Kong đăng bài khẳng định, nam diễn viên không hấp hối ở nhà mình mà tại phòng của nữ diễn viên Đinh Bội. Sự việc, theo tờ báo, diễn ra như sau: Khoảng 13h ngày 20/7, vợ Lý Tiểu Long ra ngoài, Tiểu Long hẹn gặp Trâu Văn Hoài (một nhà làm phim Hong Kong) để thảo luận về Trò chơi tử thần. Khoảng 14h, Trâu Văn Hoài đến nhà Lý Tiểu Long, hai người bàn bạc một lúc về kịch bản, sau đó rời nhà. Khoảng 16h, hai người đến nhà Đinh Bội - nữ diễn viên có vai trong Trò chơi tử thần - đồng thời là người tình của Lý Tiểu Long. Cả ba nói chuyện trong khoảng hai giờ đồng hồ. Khoảng 19h, Lý Tiểu Long nói anh không khỏe, hơi đau đầu. Đinh Bội cho Lý Tiểu Long uống một viên thuốc giảm đau cô hay dùng. Sau đó, Tiểu Long vào phòng Đinh Bội ngủ. Khoảng 20h, Trâu Văn Hoài ra ngoài có việc khác. Nửa tiếng sau, Đinh Bội vào phòng Lý Tiểu Long, thấy anh ngủ sâu.

Trâu Văn Hoài (trái) và Lý Tiểu Long là bạn chí thân.

Đến 21h, Lý Tiểu Long vẫn chưa tỉnh. 21h45, Trâu Văn Hoài đến nhà Đinh Bội, ông đánh thức Tiểu Long nhưng không thấy tài tử có phản ứng. Hơn 22h, bác sĩ đến nhà Đinh Bội và nhận thấy nam diễn viên đã hôn mê. Anh được đưa đến bệnh viện ngay sau đó nhưng không thể qua khỏi.

Trâu Văn Hoài là người tiết lộ sớm nhất tin Lý Tiểu Long qua đời nhưng ông nói Lý Tiểu Long chết tại nhà riêng, vợ ở bên cạnh. Anh trai diễn viên cũng khẳng định điều này. Tuy nhiên sau đó cả hai bị phát hiện nói dối bởi căn cứ vào ghi chép điều xe, xe cấp cứu chở Lý Tiểu Long từ nhà Đinh Bội tới bệnh viện.

Dư luận chỉ trích Trâu Văn Hoài song cũng có bài báo cho rằng lời nói dối của ông là có thiện ý. Bởi Lý Tiểu Long vốn bị đồn cặp kè Đinh Bội, nếu cái chết của Tiểu Long liên quan tới nữ diễn viên, hình ảnh ngôi sao, người chồng, người cha của Tiểu Long sẽ bị ảnh hưởng xấu.

Ban đầu, Đinh Bội phủ nhận bài báo, cô nói: “Lúc anh ấy qua đời, tôi không có nhà, tôi ra ngoài cùng mẹ. Lần cuối cùng tôi nhìn thấy Lý Tiểu Long là vào vài tháng trước, chúng tôi tình cờ gặp nhau trên đường”.

Tài tử Lý Tiểu Long

Dù vậy, với những chứng cứ trên Star, nhiều người tin Lý Tiểu Long qua đời ở nhà nữ diễn viên. Mọi căm phẫn dồn vào cô. Đinh Bội bị chửi bới, dèm pha. Người ta gọi cô là "kẻ sát nhân" hay "hồ ly tinh".