Vẫn tiếp tục tìm nguyên nhân cháy xe

- Phóng viên: Bộ Khoa học và Công nghệ có tiếp tục tìm nguyên nhân thực sự của những vụ cháy nổ xe để đáp ứng nhu cầu thông tin của dư luận hay không?

Bộ trưởng Nguyễn Quân: Chắc chắn Bộ vẫn coi xăng dầu là một đối tượng nghiên cứu vì đây là một trong những nguyên nhân gián tiếp có thể gây ra các vụ cháy nổ ô tô xe máy trong thời gian vừa qua.

Khi nhà nước tăng cường thanh kiểm tra thì số các vụ cháy nổ ô tô xe máy đã giảm đi rõ rệt. Vì thế xã hội đã phần nào thấy được vai trò của công tác kiểm tra, thanh tra đối với chất lượng của xăng dầu và gas trên thị trường.

Hiện nay, chúng tôi vẫn giao nhiệm vụ cho 3 đơn vị khoa học đó là Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh và Viện Khoa học Công nghiệp tiếp tục nghiên cứu ảnh hưởng của chất lượng xăng dầu đối với việc cháy nổ, dò rỉ xăng dẫn tới có thể gây cháy.

- Hai năm trước Bộ Khoa học Công nghệ có kiến nghị tạm dừng sử dụng xăng A83 và mới đây Bộ Công thương cũng lên tiếng đồng tình. Xin Bộ trưởng cho biết cơ sở nào Bộ đưa ra kiến nghị đó. Và liệu việc dừng bán xăng A83 thì chất lượng xăng dầu có được quản lý tốt hơn hay không?

Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Nguyễn Quân

Trong quá trình lưu thông xăng A83 chúng tôi đã thấy có một số vấn đề mà chúng ta cần phải loại bỏ. Ví dụ như chỉ số opten của xăng A83 thấp. Nó chỉ phù hợp với những phương tiện ô tô xe máy đã được thiết kế trong giai đoạn trước. Đồng thời nó không đảm bảo về môi trường theo tiêu chuẩn khí thải Euro 2. Chính vì thế từ 2006, Thủ tướng đã chỉ đạo và Bộ Khoa học Công nghệ đã chủ trì cùng với các Bộ ngành có đề án tổng kiểm tra về ảnh hưởng của xăng A83 và có lộ trình giảm dần tiến tới chấm dứt sử dụng xăng A83.

Bộ cũng đã kiến nghị với Chính phủ đến hết 2009 sẽ không lưu hành xăng A83 trên thị trường. Tuy nhiên, vì còn nhiều lý do khác nhau nên đến cuối 2011, khi xuất hiện hiện tượng xăng A83 được sử dụng pha thêm các chất phụ gia để bán với giá của xăng A92 và A95, chúng tôi lại tiếp tục kiến nghị việc này.

Tháng 5 vừa rồi Bộ Công thương cũng đã thống nhất với Bộ Khoa học Công nghệ trình Thủ tướng Chính phủ chấm dứt việc lưu hành xăng A83 trên thị trường.

- Vâng, có ý kiến cho rằng, việc phù phép xăng A83 thành A92 lại vô cùng đơn giản chỉ cần pha methanol 15% vào A83 là có chỉ số như A92. Trong khi xăng A92 và A83 có mức giá chênh nhau đến cả 1000 đồng/lít. Lợi nhuận chính là động lực lớn nhất để các cây xăng làm ăn gian dối và pha thêm methanol chính là nguyên nhân gây cháy xe. Thống kê cho thấy các thiết bị máy móc sử dụng xăng A83 thì không nhiều nhưng lượng xăng A83 được nhập vào Việt Nam và lượng xuất kho lại rất lớn. Điều này cho thấy có thể xăng A83 được sử dụng rất nhiều để trộn methanol thành xăng A92. Bộ trưởng có bình luận như thế nào về ý kiến này?

Vâng, chắc chắn hiện nay các động cơ sử dụng xăng A83 không nhiều. Hầu hết trong quốc phòng và các phương tiện cũ. Tuy nhiên,lượng xăng A83 tiêu thụ vừa qua cũng nhiều một cách không bình thường. Vì thế chắc chắn có  hiện tượng gian lận trong việc pha thêm chất phụ gia vào xăng A83 để bán với giá của xăng A92 và A95.

Đến thời điểm này, vẫn chưa thể loại trừ hoàn toàn nguyên nhân cháy nổ xe là do chất lượng xăng dầu!

Đáng tiếc một điều là tất cả những vụ cháy xe mà chúng tôi xét nghiệm các mẫu xăng dầu thì đều không phát hiện ra như vậy. Đây vẫn là một ẩn số mà chúng ta vẫn tiếp tục phải xác minh.

Thanh tra cũng cần công khai, minh bạch

- Bộ Khoa học Công nghệ cũng đã tuyên bố có phương án thanh tra trên diện rộng các doanh nghiệp và đơn vị kinh doanh xăng dầu trên cả nước. Cách thức thanh tra này như thế nào?

Chúng tôi sẽ tập huấn về nghiệp vụ thanh tra cho toàn bộ hệ thống, các bên liên quan như  lực lượng thanh tra của Bộ Khoa học Công nghệ, Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, các Sở Khoa học Công nghệ, Chi cục Quản lý thị trường... để có thể tiến hành thanh tra liên ngành;

Chúng tôi có kế hoạch cụ thể để thanh tra các nơi sản xuất và kinh doanh xăng dầu và gas;

Thứ ba chúng tôi sẽ có biện pháp xử lý nếu như phát hiện ra sai phạm.

- Khá nhiều ý kiến tỏ ra lo ngại việc công khai sẽ kiểm tra như vừa rồi sẽ khiến cho các doanh nghiệp và đơn vị kinh doanh xăng dầu có biện pháp để đối phó. Ví dụ như thực hiện tốt trong thời gian thanh tra và tái phạm sau đó. Vậy hiệu quả của việc thanh tra có đạt được như mong muốn?

Chúng tôi cho là ngay cả việc thanh tra thì cũng phải công khai, minh bạch. Chúng ta cũng tuyên bố công khai như vậy để các doanh nghiệp tự điều chỉnh nếu như họ có những hành vi gian lận. Nếu như họ bị phát hiện thì sẽ bị xử lý và họ sẽ phải tâm phục khẩu phục vì chúng ta đã thông báo trước.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Quân, hoàn toàn có thể đảm bảo chất lượng với hệ thống gas, xăng dầu nhập khẩu chính ngạch và sản xuất trong nước.

Tuy nhiên việc thanh tra kiểm tra không chỉ có trên diện rộng mà chúng tôi cũng thường xuyên tổ chức các đợt thanh tra đột xuất nếu như có dấu hiệu vi phạm. Vì vậy chúng tôi rất mong là những người dân khi sử dụng xăng dầu, gas cũng như cộng đồng doanh nghiệp nếu như phát hiện doanh nghiệp nào có hành vi gian dối thì thông báo cho các cơ quan chức năng. Chúng tôi sẵn sàng thanh tra kiểm tra đột xuất bất cứ khi nào.

- Những chế tài sau thanh tra được thực hiện như thế nào với các doanh nghiệp vi phạm và kết quả đó có được công khai cho người dân được biết hay không, thưa Bộ trưởng?

Sau thanh tra nếu như phát hiện các doanh nghiệp vi phạm chúng tôi sẽ áp dụng tất cả các chế tài mà pháp luật quy định để xử phạt. Đầu tiên là xử phạt vi phạm hành chính, tiếp theo là những hình thức xử lý bổ sung. Ví dụ như phát hiện được mức độ vi phạm và số tiền thu lợi bất chính thì theo quy định của luật pháp chúng ta có thể phạt 5 lần số tiền thu lợi bất chính. Trường hợp nghiêm trọng có thể truy tố trước pháp luật.

Thông tin về kết quả kiểm tra chúng tôi hoàn toàn có thể công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân được biết và các doanh nghiệp khác nhìn đó để làm gương.

Cần sự phối hợp đồng bộ của các Bộ ngành và người dân

- Tương tự như việc quản lý xăng dầu là quản lý gas, một mặt hàng thiết yếu cho người dân. Bộ Khoa học Công nghệ có trách nhiệm gì trong việc quản lý và sử dụng gas?

Tương tự như quản lý chất lượng xăng dầu, gas cũng là mặt hàng thuộc nhóm 2 tức là những mặt hàng có ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và có ảnh hưởng đến môi trường. Việc đầu tiên của chúng tôi là ban hành đầy đủ những tiêu chuẩn theo quy định của Việt Nam cũng như những quy chuẩn tiêu chuẩn bắt buộc của gas và xăng dầu. Chúng tôi cũng tổ chức thanh kiểm tra định kỳ, đột xuất với những đơn vị nhập khẩu, sản xuất kinh doanh và phân phối gas và xăng dầu.

Thứ ba là chúng tôi tiến hành xử lý vi phạm với tất cả các doanh nghiệp, đơn vị vi phạm.

Tất nhiên Bộ Khoa học Công nghệ được giao quản lý nhà nước về chất lượng xăng dầu và gas nhưng đây cũng là lĩnh vực mà nhiều Bộ ngành khác phải cùng chịu trách nhiệm. Có những lĩnh vực do chúng tôi chủ trì như ban hành các quy chuẩn tiêu chuẩn, thanh kiểm tra. Nhưng có nhiều công đoạn chúng tôi chỉ phối hợp. Ví dụ như xử lý vi phạm hoặc tăng cường công tác kiểm tra đối với các cơ sở kinh doanh và sản xuất.

- Với lực lượng hiện có và những chế tài hiện tại, theo Bộ trưởng liệu Bộ Khoa học công nghệ có quản lý tốt chất lượng gas và chất lượng xăng dầu hay không?

Với các hệ thống gas, xăng dầu chính gạch nhập khẩu và sản xuất trong nước thì chúng tôi hoàn toàn có thể kiểm soát được chất lượng. Bởi các lô hàng nhập khẩu và sản xuất đều được kiểm chất lượng trước khi xuất xưởng và trước khi thông quan. Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn công đoạn phía sau, tức là các doanh nghiệp phân phối cũng như các cơ sở sản xuất khác không nằm trong hệ thống chính thống của chúng ta.

Ví dụ là các cơ sở sang chiết xăng trái phép, các cơ sở kinh doanh xăng dầu. Cho nên với 13.000 cơ sở kinh doanh xăng dầu trên cả nước, lực lượng thanh tra của Bộ Khoa học Công nghệ không đủ người, điều kiện để đáp ứng. Đấy là chưa kể đến kinh phí. Chúng tôi đánh giá cao sự phối hợp của các Bộ ngành đặc biệt là lực lượng quản lý thị trường và công an kinh tế. Chúng tôi cũng đánh giá rất cao sự phối hợp của người dân phát hiện giúp cho cơ quan chức năng về những sai phạm của doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh xăng dầu để chúng tôi có thể xử lý được.

Xin cám ơn Bộ trưởng!