Ngày 24/9, Tổng cục Thống kê đã công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9. Theo đó, CPI tháng này tăng ở mức kỷ lục 2,2% so với tháng 8 và tăng 5,13% so với cuối năm 2011. Mức tăng bất thường như vậy khiến một số chuyên gia lo ngại lạm phát có nguy cơ tái diễn và mục tiêu kiềm chế lạm phát dưới 8% khó đạt được.

Viện phí, học phí đua nhau tăng

Theo Tổng cục Thống kê, trong 11 nhóm của rổ hàng hóa tính CPI, thuốc và dịch vụ y tế tăng đột biến lên đến 17,02%, riêng dịch vụ y tế tăng 23,87%. Nguyên nhân chủ yếu là việc áp dụng giá viện phí mới tại hơn 30 tỉnh, TP trong tháng 9. Bên cạnh đó, mùa khai giảng khiến giá sản phẩm, dịch vụ giáo dục tăng 10,54%.

Trong khi đó, giá hàng ăn và dịch vụ ăn uống vẫn tăng ở mức thấp. Bởi trong các lần trước, ảnh hưởng “té nước theo mưa” từ tăng giá xăng dầu đối với nhóm hàng lương thực, thực phẩm là rất lớn. Tuy nhiên, các lần giá xăng dầu điều chỉnh trong tháng lại không làm mặt hàng này tăng theo.

Theo chuyên gia kinh tế TS Ngô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Giá cả thị trường (Bộ Tài chính), việc điều chỉnh giá dịch vụ y tế, giáo dục quá lớn thường tạo thay đổi khác biệt lên CPI mà quá khứ đã từng chứng kiến ở giai đoạn cuối năm 2010. “Theo xu hướng giá tiêu dùng, ba tháng cuối năm là thời điểm giá cả biến động khó lường, các nhân tố ảnh hưởng lớn đến lạm phát vẫn còn nguy cơ. Mức tăng CPI tháng 9 là một cảnh báo cho các nhà điều hành chính sách” - ông Long cảnh báo.

Một chuyên gia kinh tế phân tích thêm: Nhà nước cần phải thấy con số tăng CPI trong tháng 9 tới 2,2% so với tháng trước là mức tăng đột biến và đáng lo ngại. Mức tăng này không phải tăng từ tổng cầu mà lại do yếu tố từ khâu quản lý. Cụ thể, trong tháng 8 hàng loạt bệnh viện áp dụng tăng viện phí. Lại thêm cứ đến tháng 9 thì nhóm sản phẩm dịch vụ giáo dục tăng giá do mùa tựu trường. Từ đây, người làm chính sách phải điều tiết, phối hợp không thể để giáo dục, y tế tăng một cách “giật sốc” như vậy. “Tôi cho rằng hiện tổng lượng cầu của nền kinh tế đang rất yếu, nếu CPI tăng cao như vậy sẽ dễ gây lạm phát tâm lý dẫn đến những hệ lụy tới thị trường tiền tệ và nhiều khía cạnh khác của xã hội. Nếu chúng ta chỉ chăm chăm thu thêm được vài ngàn tỉ đồng từ viện phí, giáo dục nhưng lại mất quá nhiều chi phí do tác động của chính sách này thì rõ ràng người làm chính sách cần phải có sự điều tiết hài hòa lại” - vị này phân tích.

Cần “neo” giá viện phí, điện, nước, xăng dầu

Chuyên gia kinh tế TS Vũ Đình Ánh cho rằng tháng 9 cũng thường là bắt đầu chu kỳ lạm phát tăng trở lại. Thông thường giá cả hàng hóa trong quý IV sẽ tiếp tục tăng nếu lạm phát trong tháng 9 tăng cao. Ngoài tác động của việc tăng giá xăng, việc dồn dập tăng chi, giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước chắc chắn có những tác động làm đảo chiều xu hướng giá cả, lạm phát. “Giá mặt hàng thiết yếu mỗi tháng tăng 1% thì lạm phát cả năm sẽ nhích lên vào khoảng 8%-9%, cao hơn mục tiêu Chính phủ đề ra, tất nhiên trong bối cảnh cứu DN và giá cả thế giới tăng thì chúng ta nên chấp nhận phần tăng thêm này nhưng phải được kiểm soát chặt chẽ” - ông Ánh nói.

Trước đó, theo báo cáo gửi phiên họp Chính phủ tháng 8, Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia nhận định nếu lạm phát bình quân bốn tháng cuối năm vượt 1%, tức lạm phát bốn tháng cuối năm tính bình quân theo năm sẽ là hai con số, điều này sẽ gây bất ổn cho nền kinh tế vĩ mô trong năm 2013. Và theo cơ quan này, trong tháng 8 việc điều hành chính sách vẫn bị động theo diễn biến mà không chủ động điều hành theo lạm phát mục tiêu, chưa có sự nhịp nhàng giữa chính sách tiền tệ và tài khóa. Muốn lạm phát cả năm ở mức 8% thì bốn tháng còn lại, mỗi tháng CPI cần duy trì mức tăng 0,5%-0,8%/tháng.

Một chuyên gia kinh tế độc lập cho rằng: “Giải pháp tốt nhất lúc này là Chính phủ phải “neo” giá của những dịch vụ công như điện, nước, xăng dầu, viện phí. Thậm chí, ngân sách phải chấp nhận bội chi. Hoặc chúng ta có thể tìm những nguồn vốn vay để tạm hỗ trợ cho nền kinh tế, tức là đem gánh nặng về cho Nhà nước thay vì đẩy gánh nặng cho thị trường nhằm giúp CPI giảm đi”.