Ngày 9/1, chúng tôi thâm nhập “lò” làm nguyên liệu lạp xưởng của bà Hòa ở số 88/10E ấp 2, xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh, TP.HCM. Bước vào cổng, mùi hôi thối xộc lên nồng nặc. Khu vực chế biến được bức tường cao gần 2m che kín, cửa ra vào luôn chốt chặt để tránh người lạ.

Hôi không chịu nổi!

Trong lò chế biến rộng hơn 20m2, nền xi măng dơ bẩn, ngổn ngang xô chậu, máy móc. Nguyên liệu chuyển về được nhân viên cơ sở này đổ thẳng ra nền đất. Ruột heo, mỡ heo... nằm ngổn ngang khắp nơi. Khoảng chục nhân viên, người đi chân đất, người đi giày, người đi ủng “vô tư” giẫm đạp lên mỡ và nguyên liệu lạp xưởng. Một công nhân lắc đầu: “Vào khu vực chế biến mà không đi ủng thì chịu không nổi...”.

Cạnh đống mỡ chất cao trên nền nhà, hai thanh niên đang hì hục tách mỡ để cho vào lò. Có người còn giẫm hẳn cả chân lên ruột heo để vuốt chất thải ra ngoài. Nhiều chất nhầy nhụa văng tung tóe khắp sàn. Mùi hôi nồng nặc bốc ra từ đống ruột heo.

Tức tốc, hai thanh niên bất chấp dơ bẩn, hốt đổ vào xô để một người làm tên Đông khệ nệ cho vào lò nấu. Thậm chí mỡ heo lấm lem đất cát cũng được những người này nhặt lại bỏ vào xô để chiên thành mỡ.

Những ngày cận tết, lò chế biến nguyên liệu lạp xưởng hoạt động hết công suất. Cứ vào thời điểm rạng sáng, các nhân viên của bà Hòa chạy xe máy đến các lò mổ heo trên địa bàn quận Bình Tân, huyện Bình Chánh thu gom phế phẩm như ruột, mỡ... về phân loại. Mỗi ngày, cơ sở này thu gom gần 1 tấn phế phẩm về chế biến tại xưởng.

Sáng 11/1, một người tên Cường chạy xe máy chở hai bao tải lòng heo... về “lò”. Tới cổng, hai người làm quẳng phịch bao tải xuống nền đất bẩn thỉu. Chất bầy nhầy từ bao tải ngấm lẫn với cát và bụi bẩn. Một phụ nữ tiếp tục lôi các bao tải mỡ vào trong cơ sở để phân loại.

Phân loại xong, số mỡ này được tống thẳng vào lò mà không cần tẩy rửa. Nồi mỡ bốc hơi nghi ngút lẫn lộn với bụi bặm từ củi và bột cưa. Mùi hôi nồng nặc, ruồi muỗi bám đầy. Sau khi ép xong, mỡ được đổ ra một thau nhựa lớn chờ lắng đọng.

Mỡ sau khi chưng cất với công đoạn siêu “dơ bẩn” này sẽ được nhân viên của bà Hòa đóng vào loại can 20-25 lít đi bỏ mối khắp nơi. Một nhân viên nói: “Mỗi ngày lò này có thể nấu 400-500 lít mỡ. Dầu mỡ sẽ được giao cho các cơ sở sản xuất thực phẩm như lò sản xuất lạp xưởng, lò chiên giòn. Các loại khác như ruột heo dùng để bọc lạp xưởng được phân loại và bán với giá 230.000 đồng/kg cho các cơ sở làm lạp xưởng”.

Giẫm đạp lên chà bông gà ở cơ sở chà bông của bà Biền (358/19 đường TTH 02, khu phố 3, P.Tân Thới Hiệp, Q.12)

Chà bông trộn bột mì

Đầu tháng 1, chúng tôi tiếp cận cơ sở làm chà bông của ông Tú ở số 1902/17 khu phố 2, P.Tân Thới Hiệp, Q.12. Tại đây, năm thanh niên lực lưỡng, cởi trần, tay liên tục bốc, đảo để xé nhỏ thịt gà. Để sản xuất ra loại chà bông siêu rẻ chỉ với giá 65.000 đồng/kg, ông Tú dùng thủ thuật pha trộn với bột mì.

Ông Tú bảo: “Đây này, giá chà bông gà rẻ nhất bỏ mối cho các tiệm bánh mì ở Đồng Nai là 65.000 đồng/kg. Tui nói thiệt 1kg gà khi sao lên chỉ cho ra được 250g chà bông thành phẩm, nên để bán cho mối với giá 65.000 đồng/kg chà bông thì phải thêm thật nhiều bột mì mới có lời”.

Không chỉ có thủ thuật độn bột mì vào chà bông, cơ sở chế biến này còn “phù phép” chà bông gà công nghiệp thành chà bông heo “thơm phức” để bán giá cao gần gấp ba lần.

Ông Tú tiết lộ: “Loại chà bông này làm hoàn toàn bằng thịt gà công nghiệp. Nhưng để có được thứ này, cơ sở tui phải pha chất tạo mùi thịt heo, người ăn vào đảm bảo không phân biệt được đâu là chà bông heo, đâu là chà bông gà. Loại này giá chỉ 160.000 đồng/kg”.

Cũng theo ông này, giá thịt heo nạc ngoài thị trường khoảng 100.000 đồng/kg và phải tốn hơn 3kg heo thịt mới cho ra 1kg chà bông heo thì giá trên thị trường của chà bông heo xịn ít nhất phải trên 300.000 đồng/kg.

Cách đó không xa, cơ sở chà bông của bà Biền ngụ ở số 358/19 đường TTH 02, khu phố 3, P.Tân Thới Hiệp, Q.12 cũng chế biến... “siêu dơ”.

Sáng 6/1, một xe đông lạnh chở thịt gà tới. Bà Biền cùng nhân viên hì hục khuân vác đổ gà ra một cái khay inox để chế biến. Những miếng thịt gà rớt ra ngoài nền đất nhớp nháp, đen sì được người làm ở đây nhặt cho vào nồi. Gà không cần qua công đoạn rửa sạch được cho thẳng vào nồi đun sôi.

Ngay sau đó, chà bông thành phẩm được đổ ra một tấm bạt dơ bẩn. Lúc này, một thanh niên đi ra từ nhà vệ sinh thản nhiên giẫm đạp dép lên khu vực chế biến chà bông. Cạnh bên, một thanh niên khác cũng đạp cả hai chân lên đống chà bông giữa nền nhà.

Khi xay nhuyễn thịt gà xong, người làm bắt đầu chia nhỏ thịt gà ra từng xô để tiếp tục pha trộn với hóa chất. Một thanh niên tên Trương nhanh nhảu chạy lại góc nhà lấy một cái thau đặt lên bếp. Sau đó, nhân viên này pha chế tỉ lệ nước với các hóa chất, phẩm màu khác nhau để thành một loại tạp chất màu đen sóng sánh.

Lúc này, Trương nhanh chóng cầm thau hóa chất múc đổ vào mỗi chảo một ca nhựa, sau đó tiếp tục lấy các chất “không tên” khác đổ vào. Trong quá trình chế biến, thịt gà bắt đầu đổi màu từ trắng nhợt sang vàng đậm. Trong quá trình “phù phép” , nhân viên phụ trách chế biến cũng phải lắc đầu, lấy khẩu trang che kín miệng.

Sau khi “phù phép màu” cho thịt gà xong, các chảo rang gà được đổ ra tấm bạt phơi khô. Trong quá trình trộn bột, các nhân viên cứ vô tư đi ra đi vào trên tấm bạt đựng chà bông nhớp nháp. Chà bông chế biến xong được phơi ngay lối đi ra vào của nhà vệ sinh. Thỉnh thoảng do lối đi hẹp, các nhân viên muốn vào trong lại phải nhảy qua hoặc giẫm lên chà bông thành phẩm.

Theo tìm hiểu, cơ sở sản xuất chà bông gà này đã hoạt động được khoảng bảy năm nay. Hằng ngày, cứ vào khoảng 4g, năm nhân viên của bà Biền bắt đầu chế biến món chà bông tẩm “hóa chất”.

Chà bông sau khi được người làm chế biến xong, bà đóng gói và phân phối ra nhiều đầu mối ở địa bàn TP.HCM. Chồng bà Biền cho biết: “Có tất cả 4-5 loại giá từ 62.000- 250.000 đồng/kg, muốn lấy loại nào cũng có”.