Thân hình dị dạng, nhưng đầu óc thì vẫn thông minh như ai. Ông có tài chơi đàn bầu, thích kể chuyện vui, luôn khát khao được mọi người yêu thương. Họ và tên đầy đủ của ông là Nguyễn Văn Dóm, sống ở thôn Doãn Lại, xã Lại Xuân, Thủy Nguyên, Hải Phòng.

Mười tám tuổi mới... tập đi

Theo lời tự kể, Nguyễn Văn Dóm sinh ngày 11/5/1952, trong một gia đình nông dân, có năm anh chị em, Dóm là con trai thứ ba. Bố mẹ và bốn anh chị em ruột của Dóm đều có chiều cao và cân nặng bình thường. Lúc mới chào đời, Nguyễn Văn Dóm cũng có thân hình như bao đứa trẻ khác. Nhưng mới hai tuổi, sau một trận ốm nặng, người cậu hầu như không cao thêm, cũng không tăng cân được nữa, chỉ có khuôn mặt là già đi theo năm tháng. Thương con, cha mẹ Dóm đã bỏ công sức, tìm đủ thứ thuốc chữa chạy mà cậu vẫn không khỏi bệnh. Bạn bè cùng tuổi đã cắp sách đến trường, nhưng riêng Dóm thì ngồi cũng chẳng được, chân tay cứ mềm oặt y như người không xương.

Mãi tới năm 18 tuổi (1970), nhờ người đỡ bên cạnh, Dóm mới lết đi được những bước đầu tiên trong đời. Và 5 năm sau, anh bắt đầu chống gậy tập đi... Chàng trai trong thân hình một đứa trẻ ấy đã liên tiếp gặp tai nạn: vấp ngã gãy chân, trẹo tay, gãy răng. Vết thương này chưa lành xương thì chỗ khác lại bị gãy tiếp. Điều kỳ lạ là Dóm vẫn sống, cho dù quanh năm ốm quặt quẹo, uống thuốc nhiều hơn ăn cơm. Kết quả sau những lần tai nạn liên tiếp ấy là đôi chân của Dóm cong queo như hình chữ Z.

Dù đã đi đôi dép xốp đế dày 3 cm, ông Nguyễn Văn Dóm vẫn chỉ cao bằng 1/3 tác giả bài viết - Nhà văn Đặng Vương Hưng (ảnh chụp đầu năm 2005)

Tự học và có nhiều tài lẻ

Người thấp bé tí tẹo, nhưng Dóm rất thông minh. Không có điều kiện cắp sách tới trường như chúng bạn, Dóm chỉ tự học mà biết đọc, biết viết. Thương con, cha mẹ của Dóm đã thuê thầy về nuôi cơm trong nhà, làm gia sư trong hai năm liền. Nhờ chăm chỉ đọc sách, Dóm tự học hết cấp II phổ thông (lớp 7/10). Không chỉ ham học, Dóm còn có khả năng tính toán, cộng trừ nhân chia rất nhanh. Không chỉ thông minh mà Dóm còn rất khéo tay. Ngồi buồn một mình ở nhà, chỉ với con dao nhỏ, với ống tre xin được, miếng gỗ bỏ đi, anh thường đan lát, đẽo gọt thành những con giống và hình thù kỳ lạ, dễ thương.

Một lần được nghe tiếng đàn bầu trên đài, Dóm nảy ra ý định tự chế ra chiếc đàn bầu và mày mò học cách gảy đàn. Chẳng bao lâu, tiếng đàn của anh đã nổi tiếng khắp vùng. Chỉ nghe đài, rồi tự học theo, nhưng Dóm có thể chơi độc tấu thuần thục được mấy chục bài, với đủ các làn điệu dân ca Bắc, Trung, Nam... xã đã mấy lần đưa Dóm đi tham dự Hội diễn văn nghệ quần chúng trên huyện, lần nào anh cũng giật giải và mang giấy khen về cho xã.

Năm ấy có đơn vị bộ đội đóng quân tại địa phương đã cho người đến mời anh tham gia biểu diễn văn nghệ. Người ta may cho Dóm bộ quân phục tí hon, ve áo có gắn quân hàm hạ sĩ và đội mũ có sao... Bây giờ, mỗi khi có khách đến thăm nhà, Dóm vẫn tự hào mang tấm ảnh mình đang mặc quân phục, chơi đành bầu trên sân khấu ấy ra khoe... dù nó đã cũ nát, anh phải cắt ghép và dán lại.

Trời cho mỗi người một phận...

Mẹ của Dóm - bà Trần Thị Lắm - mất năm 1982, 5 năm sau đến lượt cha của anh - ông Nguyễn Văn Hè qua đời. Không còn chỗ dựa tinh thần lớn nhất, Dóm đành ở với gia đình người cháu ruột - anh Nguyễn Văn Chúng, công nhân Xí nghiệp Dịch vụ sửa chữa, thuộc Công ty Vận tải thủy số 3 của TP. Hải Phòng. Chồng làm công nhân, vợ làm ruộng, kinh tế gia đình anh Chúng chỉ thuộc diện đủ ăn.

Mấy năm trước, chúng tôi tìm về thôn Doãn Lại, đến thăm ông Nguyễn Văn Dóm. Người đàn ông khốn khổ và thiệt thòi ấy chống cây gậy ngắn bằng kim loại, đi đôi dép xốp đế dày khoảng 3 cm, bước đi tập tễnh rất khó khăn. Nghe chúng tôi tự giới thiệu rằng từ Hà Nội về thăm và tặng quà... ông Dóm vồn vã mời khách vào nhà. Rồi ông leo lên chiếc giường ngủ của riêng mình. Chiếc giường đôi cỡ bình thường, nhưng so với thân hình nhỏ bé của ông thì nó quá rộng. Cuối giường, có mặt một cái hòm tôn nhỏ. Hình như tất cả “tài sản” riêng của Dóm đều được để trong đó. Ông cẩn trọng mở hòm, rồi lấy ra mấy bức ảnh cũ... để giới thiệu với khách. “Các bác xem này. Đây là ảnh thời em còn thanh niên, được mời đi đánh đàn bầu cho bộ đội. Cũng đội mũ đeo sao như ai, nom oai ra phết!”.

Tấm ảnh chụp ông Nguyễn Văn Dóm thời trẻ mặc quân phục chơi đàn bầu đã cũ nát, phải cắt ghép lại...

Từ năm 1992, Nguyễn Văn Dóm được Nhà nước trợ cấp xã hội, mỗi tháng 45.000 đồng. Nếu số tiền ấy chỉ để mua gạo, mua rau thì cũng đủ, vì ông ăn rất ít, mỗi bữa chỉ một lưng cơm đã no. Nhưng người ta sống ở trên đời đâu chỉ có ăn, dù thân hình to cao, hay bé nhỏ, ai cũng cần có nhu tình cảm và tinh thần. Dóm thở dài: “Cùng do cha mẹ sinh ra, ai chẳng muốn được bằng anh bằng em. Nhưng trời cho mỗi người một phận... Biết làm sao đây?”. 

Trước khi tạm biệt, ông Nguyễn Văn Dóm đã đồng ý để người viết bài chụp một vài tấm hình kỷ niệm, đồng thời cũng là để giới thiệu với bạn đọc cả nước biết một người lùn 52 cm là có thật. Ông cũng không ngại ngần ngồi xuống bậc thềm nhà, vén 2 ống quần lên, để lộ ra đôi chân bị khuyết tật, cong queo như thân cây tre bị tật. Thật khó có thể dùng bao nhiêu câu chữ, lời văn nào tả hết được chính xác, cặn kẽ, nếu như không có những hình ảnh để so sánh chuyện thấp - cao của ông Dóm với một người bình thường cùng đôi chân khuyết tật của một người đàn ông này.

Vài tháng sau, tháng 7 năm 2005, tôi nhận được tin Nguyễn Văn Dóm được tiếp nhận vào Đoàn Văn nghệ Khuyết tật của Thành phố Hải Phòng.

Đáng tiếc vì chưa được Guinness công nhận

Nhân cuộc hội ngộ Kỷ lục gia Việt Nam lần thứ 22 diễn ra tại TP. HCM, ngày 26/ 5/2012, lần đầu tiên có mặt của Lãnh đạo Tổ chức Kỷ lục châu Á, trang web cộng đồng lucbat.com từng có nhiều hoạt động nhân văn, có ý tưởng sẽ tổ chức chuyến đi về Thủy Nguyên - Hải Phòng, để thăm hỏi và chia sẻ với ông Nguyễn Văn Dóm, mảnh đời nhiều thiệt thòi và bất hạnh, đồng thời, sẽ lấy thêm tư liệu, giới thiệu hồ sơ cho Tổ chức Kỷ lục châu Á, đề nghị xác lập: “Nguyễn Văn Dóm - Người lùn nhất châu Á” và sau đó là “Người lùn nhất thế giới”...

Nhưng đáng tiếc, chuyến đi về Hải Phòng còn chưa kịp thực hiện, thì chúng tôi đã nhận được thông tin từ người cùng làng với ông Nguyễn Văn Dóm cung cấp: Tháng 3 năm 2006, trong một đêm diễn tại sân vận động huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, nghệ sĩ Văn Dóm đã bị đột quỵ ngay trên sân khấu và ông qua đời sau đó không lâu.