Giá trị vàng từ việc ăn cá và những lầm tưởng tai hại

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, ăn cá thường xuyên, đặc biệt là các loại cá béo như cá hồi, cá trích, cá mòi, cá thu… giúp cải thiện sức khỏe não bộ nhờ hàm lượng axit béo omega-3 dồi dào. Omega-3 cũng là "vệ sĩ" của hệ tim mạch, giúp giảm mảng bám mạch vành, hạ chất béo trung tính và huyết áp. Ngoài ra, dưỡng chất này còn làm giảm đáng kể nguy cơ thoái hóa điểm vàng, bảo vệ mắt khỏi tình trạng khô mắt, glocom và đục thủy tinh thể.

Cá lớn và cá nhỏ ăn loại nào tốt hơn?

Dù cá tốt cho thị lực, nhiều người vẫn lầm tưởng về các bộ phận của cá. Dưới đây là những hiểu lầm và sự thật được chuyên gia làm rõ.

Mật cá, "thuốc độc" đội lốt thần dược: Nhiều người cố nuốt mật cá đắng ngắt với niềm tin rằng nó có thể thanh nhiệt, giải độc, sáng mắt. Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia về Công nghệ sinh học và Thực phẩm cảnh báo: "Ăn mật cá rất nguy hiểm, thậm chí có thể gây nguy hiểm tính mạng". Chất độc trong mật cá có thể gây suy gan, thận cấp và hiện chưa có thuốc điều trị hiệu quả. Do đó, cần tuyệt đối tránh ăn và cẩn thận không làm vỡ mật khi chế biến.

Đầu cá ngon miệng nhưng tiềm ẩn rủi ro: Đầu cá tuy béo ngậy nhưng lại là nơi dễ tích tụ kim loại nặng và các chất độc hại, đặc biệt với những con cá lớn, sống lâu năm. Phần đầu cũng chứa nhiều cholesterol xấu và chất béo bão hòa hơn thân cá. Vì vậy, dù ngon miệng cũng nên hạn chế ăn.

Mắt cá không giúp "sáng mắt" như lời đồn: PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cho biết, dù mắt cá có chứa omega-3 và DHA tốt cho thị giác, nhưng "mắt cá có trọng lượng rất nhỏ, hơn nữa không phải ngày nào cũng có để ăn nên việc ăn mắt cá để bổ mắt thực tế mang lại hiệu quả rất thấp". Thay vào đó, một chế độ ăn đa dạng sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh và đôi mắt tinh anh.

Trứng cá bổ dưỡng nhưng cần cẩn trọng: Trứng cá chứa nhiều protein, vitamin và khoáng chất, nhưng quan niệm ăn trứng cá giúp tăng khả năng thụ thai là chưa có cơ sở khoa học. Cần lưu ý không phải trứng cá nào cũng ăn được (ví dụ trứng cá nóc). Người lớn tuổi cũng nên hạn chế ăn do hàm lượng cholesterol cao.

Bộ phận quý như "yến sào" thường bị vứt bỏ

Trái ngược với những bộ phận tiềm ẩn nguy cơ, có một phần của con cá cực kỳ bổ dưỡng nhưng lại thường bị bỏ đi nhất: bong bóng cá.

Bong bóng cá có hàm lượng protein cao (hơn 70%, chủ yếu là collagen) và rất ít chất béo (chỉ 0,3%). Bộ phận này thậm chí được ví như yến sào, vây cá mập. Cá càng lớn, bong bóng càng to và bổ dưỡng. Đặc biệt, bong bóng cá ít có nguy cơ nhiễm kim loại nặng nên khá an toàn. Nổi tiếng nhất là bong bóng cá sủ vàng, không chỉ bổ dưỡng mà còn được dùng làm chỉ tự tiêu trong phẫu thuật, khiến giá của nó vô cùng đắt đỏ.

Cẩm nang ăn cá đúng cách cho người tiêu dùng thông thái

1. Cá lớn hay cá nhỏ tốt hơn?

Bất ngờ là các nghiên cứu chỉ ra rằng ăn cá nhỏ tốt hơn. Khi chế biến đúng cách, chúng ta có thể ăn cả xương cá nhỏ, giúp bổ sung một lượng canxi tự nhiên dồi dào. Ngược lại, cá lớn sống lâu năm có nguy cơ tích tụ nhiều kim loại nặng và chất ô nhiễm hơn.

2. Cá biển hay cá nước ngọt an toàn hơn?

Về dinh dưỡng, hai loại cá này tương đương nhau. Tuy nhiên, về độ an toàn, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhận định cá biển thường an toàn hơn. Với cá nước ngọt ở nước ta, nguy cơ tồn dư kim loại nặng, tồn dư hàm lượng kháng sinh có trong thức ăn chăn nuôi là hoàn toàn có thể xảy ra. Do vậy, nếu có điều kiện và có nguồn cá biển an toàn thì nên ăn cá biển nhiều hơn.

3. Chế biến thế nào để giữ trọn dinh dưỡng?

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, cách chế biến tốt nhất là hấp và luộc. Cách chế biến này khiến cho cá không bị mất nhiều dinh dưỡng, mỡ cá không bị biến chất, không bị ngấm dầu trong quá trình chiên rán. Cá kho tuy ngon nhưng lại chứa nhiều muối, không nên ăn thường xuyên.

4. Mẹo chọn cá tươi ngon

Khi mua cá, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh tư vấn:

Thân cá: Cá tươi thân co cứng, không bị buông thõng khi cầm.

Mắt cá: Mắt lồi, trong suốt, giác mạc đàn hồi. Tránh mua cá mắt đục, lõm.

Mang cá: Mang đỏ tươi, khép chặt, không có nhớt hay mùi hôi.

Vảy cá: Vảy óng ánh, bám chặt vào thân.

5. Nên ăn cá bao nhiêu là đủ?

Các chuyên gia khuyến cáo mỗi người nên ăn ít nhất 2 - 3 bữa cá mỗi tuần (khoảng 340g). Đối với cá béo, nên ăn ít nhất 140g/tuần. Tuy nhiên, phụ nữ có thai hoặc cho con bú không nên ăn quá 280g cá béo/tuần và cần tránh các loại cá chứa nhiều thủy ngân như cá nhám, cá cờ.