Bài 1: Mua tàu về đắp chiếu

Nguyên Chủ tịch HĐQT, kiêm TGĐ Vinashin Phạm Thanh Bình và 8 bị can khác đã bị cơ quan công tố cáo buộc gây thiệt hại cho Nhà nước gần 1.000 tỉ đồng.

Một trong những phi vụ “đốt” tiền của Nhà nước lớn nhất trong vụ án “cố ý làm trái” xảy ra tại Tập đoàn Vinashin đó là việc bỏ hơn 1.000 tỉ đồng ra mua “cối xay tiền” mang tên Hoa Sen. Con tàu này sau khi về Việt Nam chỉ chạy được 39 chuyến rồi phải nằm ụ vì càng chạy càng lỗ. Chỉ tính riêng thương vụ mua tàu Hoa Sen, ông Phạm Thanh Bình và các cộng sự đã làm thiệt hại cho Nhà nước số tiền gần 500 tỉ đồng.

Không được phép vẫn làm

Theo cáo buộc của cơ quan công tố, vào đầu năm 2007, ông Phạm Thanh Bình - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng GĐ Tập đoàn Vinashin - được Cty Maersk Broker (của Singapore) môi giới bán cho Vinashin tàu Cartour của Italia – là tàu cũ được sản xuất năm 2001. Ông Bình đã giao cho ông Trần Văn Liêm – Giám đốc Công ty TNHH một thành viên vận tải Viễn Dương Vinashin (Công ty Viễn Dương) thực hiện mua tàu. Để hợp thức hóa việc này, ông Bình đã làm công văn gửi Thủ tướng xin được mua tàu của nước ngoài về khai thác.

Tuy nhiên, Thủ tướng chưa có ý kiến thì ngày 5/4/2007, ông Bình đã chỉ đạo và HĐQT Tập đoàn Vinashin đã ban hành nghị quyết về việc đầu tư tuyến vận tải cao tốc Bắc – Nam trên biển, với nội dung: “Trước mắt cho mua mới 1 tàu cao tốc để chở khách, chở ôtô về chạy thí điểm trên tuyến ven biển Bắc – Nam. Giao cho Viện Khoa học công nghệ tàu thủy kết hợp với Công ty tài chính công nghiệp tàu thủy lập dự án đầu tư trình HĐQT phê duyệt. Giao cho Công ty TNHH một thành viên vận tải Viễn Dương làm chủ đầu tư”.

Vinashin đã mua tàu Hoa Sen trái với chỉ đạo của Chính phủ.

Thực hiện chỉ đạo của ông Bình, ông Trần Văn Liêm đã giao cho Giang Kim Đạt - Trưởng phòng kinh doanh Công ty Viễn Dương - tiến hành trao đổi thỏa thuận với Công ty môi giới Maersk Broker và chủ tàu về giá mua tàu. Trong khi Viện Khoa học công nghệ tàu thủy (VFC) chưa lập xong báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, dự án chưa được thẩm định và phê duyệt, nhưng ông Phạm Thanh Bình đã chỉ đạo cho ông Trần Văn Liêm ký hợp đồng (không số) ngày 7/5/2007 với Công ty Caronte và Tourist của Italia mua tàu Cartour với giá 60 triệu EUR mà không thực hiện thủ tục chào hàng cạnh tranh theo quy định.

Để hợp thức hóa thủ tục phê duyệt dự án phù hợp với việc ký hợp đồng mua tàu, Trần Văn Liêm đã chỉ đạo Phạm Thị Anh Thư - Trưởng phòng kế hoạch đầu tư của Công ty Viễn Dương - soạn thảo tờ trình 368A/TTr - VTVD - KHĐT ghi lùi ngày 5/5/2007 để Trần Văn Liêm ký trình HĐQT Tập đoàn Vinashin xin phê duyệt dự án. Đồng thời, Phạm Thanh Bình với tư cách là Chủ tịch HĐQT ký Quyết định số 1215/CNT - QĐ - KHĐT nhưng ghi ngày 7/5/2007 phê duyệt dự án đầu tư mua tàu của Công ty Viễn Dương với tổng mức đầu tư của dự án là 64.393.623EUR, tương đương 1.390.902.260.000 đồng (trong đó tiền mua tàu là 60 triệu EUR). Nhằm thực hiện thành công thương vụ mua bán tàu, ông Phạm Thanh Bình và các cộng sự đã thực hiện hàng loạt việc làm trái quy định của pháp luật về bảo lãnh tín dụng để mang được tàu về Việt Nam và đổi tên thành Hoa Sen.

“Cối xay tiền” mang tên Hoa Sen

Chính vì quá vội vàng mua tàu cũ nên việc khảo sát cơ sở hạ tầng cầu cảng trong nước và con tàu đã không được thực hiện, nên khi tàu về Việt Nam đã bộc lộ những bất hợp lý. Bởi hệ thống cầu cảng ở Việt Nam chỉ phù hợp với tàu biển có cửa lên xuống ở mạn tàu trong khi tàu Hoa Sen có cửa lên, xuống ở đuôi tàu. Để tàu Hoa Sen hoạt động được, Công ty Viễn Dương đã buộc phải điều chỉnh dự án, đầu tư xây dựng cầu cảng và đường dẫn để khách lên, xuống tàu. Điều này đã khiến tổng mức đầu tư dự án tăng thêm 1,5 triệu USD.

Những tưởng mọi việc chỉ dừng ở đó, nhưng khi bắt đầu đưa vào khai thác (ngày 13/12/2007) tàu Hoa Sen chỉ chạy được tổng số 39 chuyến thì phải dừng vì càng chạy càng lỗ. Ngày 17/2/2008, khi đang neo đậu ở cầu cảng, thủy thủ đã phát hiện nước tràn vào hầm tàu. Quá trình kiểm tra đã phát hiện tàu bị thủng vỏ ở đáy phải sửa chữa chi phí hết 346.989USD. Theo kết quả giám định của Công ty cổ phần giám định, thẩm định Việt Nam thì nguyên nhân thủng vỏ là do khuyết tật ẩn tì bên trong tấm tôn từ khi đóng tàu mà người sử dụng không phát hiện được...

Cơ quan công tố đã cáo buộc nguyên nhân vụ việc là do việc đầu tư mua tàu Hoa Sen không thực hiện đúng quy trình và thủ tục đầu tư, không có biên bản tổng nghiệm thu bàn giao đưa công trình vào khai thác sử dụng, không lập báo cáo quyết toán dự án đầu tư hoàn thành để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, quá trình kiểm tra chất lượng trước khi nhận bàn giao tàu không đảm bảo tính khách quan. Hậu quả do hành vi cố ý làm trái nêu trên đã gây thiệt hại 469.564.547.716 đồng. Trong đó, Phạm Thanh Bình giữ vai trò là người tổ chức, Trần Văn Liêm, Hồ Ngọc Tùng, Giang Kim Đạt, Trịnh Thị Hậu và Hoàng Gia Hiệp là đồng phạm thực hiện hành vi phạm tội.