Ngày 17/10, tại thành phố Hồ Châu (tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc), Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) tổ chức lễ trao giải "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025".

Trong danh sách được vinh danh năm nay, thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang) và làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) của Việt Nam được công nhận là 2 trong số những làng du lịch cộng đồng tiêu biểu nhất thế giới, vượt qua hơn 270 hồ sơ từ 65 quốc gia.

Làng Lô Lô Chải mới được công nhận là ngôi làng "tốt nhất thế giới" năm 2025. (Ảnh: Thu Thủy)

Trước đó, tổ chức UN Tourism đã vinh danh 3 ngôi làng du lịch của Việt Nam tốt nhất thế giới, gồm: Tân Hóa (Quảng Trị), Thái Hải (Thái Nguyên), Trà Quế (Đà Nẵng).

Làng Lô Lô Chải ở Tuyên Quang

Từ một bản nhỏ heo hút dưới chân núi Rồng, nay Lô Lô Chải đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam khi được Tổ chức du lịch thế giới Liên Hợp Quốc (UNWTO) công nhận là “Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025”.

Thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú) nằm dưới chân cột cờ Lũng Cú - điểm cực Bắc của Tổ quốc. Giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của vùng cực Bắc, Lô Lô Chải nổi bật với những ngôi nhà trình tường mái ngói âm dương cổ kính, lễ hội đặc trưng, nghề thủ công truyền thống và trang phục thổ cẩm rực rỡ.

Những năm qua, người Lô Lô đã phát triển mô hình du lịch cộng đồng giúp du khách khám phá đời sống văn hóa bản địa, trải nghiệm sinh hoạt, ẩm thực và phong tục truyền thống nơi biên cương. Cảnh quan nguyên sơ và không gian văn hóa được gìn giữ, đồng thời thúc đẩy du lịch bền vững gắn với bản sắc dân tộc.

Du khách đến Lô Lô Chải sẽ được nghe tiếng khèn, xem múa truyền thống, ăn bữa cơm có mèn mén, thịt lợn đen, rau bản. Chính những điều ấy làm nên sức hút của Lô Lô Chải.

Du khách đến Lô Lô Chải sẽ được khám phá cảnh quan nguyên sơ và văn hóa độc đáo
của người Lô Lô. (Ảnh: Thu Thủy)

Sở Du lịch tỉnh Tuyên Quang cho biết thành công của Lô Lô Chải không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là dấu ấn quan trọng trong hành trình khẳng định thương hiệu du lịch Tuyên Quang trên bản đồ thế giới.

Làng Quỳnh Sơn ở xã Bắc Sơn, Lạng Sơn

Nằm gọn trong thung lũng Bắc Sơn, khu di tích cấp Quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn và Vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Làng Quỳnh Sơn nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, văn hóa đậm đà bản sắc, đặc biệt là văn hóa Tày được bảo tồn và phát huy rõ nét trong đời sống hằng ngày.

Bắc Sơn (Lạng Sơn) không chỉ có phong cảnh thiên nhiên thơ mộng hữu tình với những dãy núi nhấp nhô bao quanh thung lũng, dòng sông mềm mại tựa dải lụa uốn quanh những cánh đồng lúa chín vàng, nơi đây còn là một địa danh lịch sử hào hùng trong cuộc kháng chiến của dân tộc.

Trong dòng lịch sử, Bắc Sơn từng là căn cứ địa kháng chiến (căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai), nơi nổ ra cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn chống Nhật và Pháp của lực lượng Việt Minh những năm 1940.

Vùng đất Bắc Sơn còn là nơi phát hiện ra nhiều di chỉ khảo cổ về người tiền sử, tại đây các nhà khảo cổ đã tìm thấy cả một nền văn minh của người Việt cổ, mang tên văn hóa Bắc Sơn.

Điểm đặc sắc của Bắc Sơn là làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn. Toàn bộ ngôi làng nằm gọn trong thung lũng Bắc Sơn với hơn 400 ngôi nhà sàn truyền thống của đồng bào Tày.

Mô hình du lịch cộng đồng tại Quỳnh Sơn mang đến cho du khách cơ hội tìm hiểu
đời sống văn hóa bản địa. (Ảnh: T.A)

Với địa thế tựa lưng vào núi, ngôi làng như một bức tranh đa sắc màu, trong đó có màu của núi, của đồng ruộng mênh mông. Hơn thế nữa là sự hòa quyện của đời sống con người với tự nhiên.

Nhìn từ trên cao, ngôi làng với những mái nhà sàn san sát, ngăn nắp nép mình dưới chân núi mặt hướng ra cánh đồng. Nhà sàn được xây dựng khá công phu bằng các loại gỗ quý như nghiến, lý, đinh, lim… Mái nhà lợp bằng ngói âm dương. Nhà sàn thường có 3 hoặc 5 gian, mỗi gian đều có chức năng cụ thể.

Điều đặc biệt ở đây là các ngôi nhà đều hướng về phía nam. Theo quan niệm của người dân Quỳnh Sơn đây là hướng tốt, mang đến sự vững chãi và nhiều tài lộc. 100% người dân trong làng là người Tày, chủ yếu mang họ Dương.

Tham quan làng văn hóa cộng đồng Quỳnh Sơn, du khách được tìm hiểu văn hóa người Tày. Đó là các làn điệu hát then, đàn tính, thưởng thức đặc sản ẩm thực hấp dẫn.

Mô hình du lịch cộng đồng tại Quỳnh Sơn mang đến cho du khách cơ hội tìm hiểu đời sống văn hóa bản địa, sinh hoạt trong không gian nhà sàn truyền thống, tham gia các hoạt động sản xuất nông nghiệp, trải nghiệm dệt vải, thưởng thức ẩm thực. Ngoài ra, du khách còn có thể chinh phục đỉnh núi Nà Lay, tham gia "Con đường giáo dục" trong vùng công viên địa chất để tìm hiểu truyền thống văn hoá, lịch sử đấu tranh cách mạng của các dân tộc.

Làng Thái Hải ở xã Tân Cương, Thái Nguyên

Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải là làng du lịch đầu tiên của Việt Nam nhận danh hiệu từ UN Tourism, năm 2022. Thái Hải nằm trên diện tích hơn 70 ha, được xây dựng từ một vùng đất cằn cỗi, chỉ toàn cỏ cây hoang dại, thành không gian sinh thái bảo tồn những nét đẹp văn hoá truyền thống đồng bào dân tộc Tày.

Nhà sàn đặc trưng tại làng du lịch Thái Hải. (Ảnh: Bản làng Thái Hải)

Hàng năm, Thái Hải đón hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm mỗi tháng. Du khách của hơn 40 quốc gia đã đặt chân đến nơi đây. Khách thăm nhà sàn của người dân tộc, trải nghiệm với các nghề truyền thống như dệt vải, trồng rau, hái chè, nấu rượu, làm bánh, đồng thời xem hát then, đánh đàn tính. Tại đây, các phong tục, tập quán sinh hoạt truyền thống được giữ gần như nguyên vẹn. Khoảng 200 người dân của làng ăn chung, tiêu tiền chung, cùng nuôi dạy con cái và làm du lịch cộng đồng.

Làng có 30 ngôi nhà sàn cổ của người Tày và Nùng, có tuổi đời hàng trăm năm, được di dời nguyên bản từ An toàn khu Định Hóa về phục dựng. Mỗi ngôi nhà không chỉ là chỗ ở mà còn là bảo tàng sống lưu giữ tinh hoa văn hóa truyền thống, từ kiến trúc, vật dụng đến nếp sinh hoạt của đồng bào.

Các gia đình sinh sống trong làng cùng nhau duy trì ngôn ngữ, phong tục, nghi lễ, trang phục và tổ chức lễ hội tâm linh truyền thống, giúp bản sắc văn hóa Tày - Nùng được lưu truyền tự nhiên trong đời sống thường ngày.

Những người am hiểu văn hóa, giỏi ngoại ngữ được lựa chọn làm hướng dẫn viên, kể lại câu chuyện về ngôi làng, giúp du khách hiểu sâu hơn về vùng đất và con người nơi đây.

Đến với làng Thái Hải, du khách được nghỉ trong nhà sàn truyền thống, thưởng thức ẩm thực dân tộc, tham gia các hoạt động nông nghiệp, chăn nuôi, dệt vải hay làm nghề thủ công.

Làng Tân Hóa thuộc xã Minh Hóa, Quảng Trị

Tân Hóa, "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2023", được bao quanh bởi những dãy núi đá vôi, thung lũng hoang sơ và đồng cỏ. Cuộc sống của người dân khó khăn, với tỷ lệ hộ nghèo năm 2010 chiếm 85%. Sau hơn 10 năm được đầu tư làm du lịch, làng đã tạo hơn 100 việc làm thường xuyên cho người dân địa phương với thu nhập trên 8 triệu đồng mỗi người mỗi tháng. Các hoạt động tại Tân Hóa gồm có: du lịch khám phá hang động Tú Làn, tour mô tô địa hình rừng Lim, trải nghiệm ăn tối ở nhà dân, nghỉ dưỡng.

Toàn cảnh làng du lịch Tân Hóa nhìn từ trên cao. (Ảnh: Oxalis)

Không chỉ sở hữu cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, Tân Hóa còn được biết đến là "vương quốc hang động" với hệ thống Tú Làn nguyên sơ và kỳ vĩ.

Nơi đây từng được chọn làm bối cảnh cho nhiều bộ phim nổi tiếng như Người bất tử của đạo diễn Victor Vũ, Truyền thuyết về Quán Tiên của Đinh Tuấn Vũ hay Kong: Đảo Đầu lâu của Jordan Vogt-Roberts.

Du lịch Tân Hóa những năm gần đây phát triển mạnh, tạo hơn 100 việc làm cho người dân và thu hút hơn 10.000 lượt khách mỗi năm.

Nổi bật với mô hình homestay "thích ứng thời tiết" lấy cảm hứng từ nhà nổi chống lũ, nơi đây đang hướng tới trở thành làng du lịch chống lũ đầu tiên của Việt Nam và thế giới.

Đến Tân Hóa, du khách có thể khám phá hang động Tú Làn, chinh phục tour mô tô xuyên rừng lim, thưởng thức bữa tối và nghỉ tại nhà dân địa phương.

Từ giữa tháng 9 đến đầu tháng 11 hằng năm, nơi đây thường xuyên chịu ảnh hưởng của mùa mưa, có những năm nước lũ dâng cao ngập cả làng. Trận lũ năm 2010 đã khiến Tân Hóa chìm sâu dưới 12 m nước, khiến nơi đây được mệnh danh là "rốn lũ" của tỉnh. Tân Hóa đã được xây dựng thành làng du lịch "thích ứng thời tiết", với những căn homestay của người địa phương được làm trên mô hình nhà nổi chống lũ. Hiện Tân Hóa thu hút hơn 10.000 khách mỗi năm.

Trà Quế thuộc phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng

Làng rau Trà Quế được hình thành từ thế kỷ XVI, cách phố cổ Hội An 3 km, Đà Nẵng 20 km, được công nhận "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2024".

Làng nằm trên đảo, bao bọc bởi sông Cổ Cò và đầm Trà Quế. Thổ nhưỡng lợi thế là đất phù sa pha cát, khí hậu ôn hòa nên người dân phát triển nghề trồng rau hữu cơ lâu đời. Trước đây, vườn rau trồng xen kẽ nhà cửa, cánh đồng. Hơn 20 năm trước, chính quyền quy hoạch phát triển du lịch, nhà được di dời, ao hồ san lấp tạo thành cánh đồng rau vuông vức, đường đi thẳng tắp.

Du khách đến Trà Quế được trải nghiệm tour "Một ngày làm nông dân làng rau Trà Quế".
(Ảnh: Đắc Thành)

Trà Quế hiện có hơn 200 hộ, với 326 nông dân, canh tác trên diện tích 18 hecta. Người dân chuyên canh 20 loại cây trồng, mỗi ngày làng đón hàng nghìn du khách tham quan, trải nghiệm. Mỗi ngày, Trà Quế mở cửa cho khách đến tham quan với giá vé từ 35.000 đồng một người. Du khách đi bộ hoặc đạp xe dạo quanh cánh đồng. Thời điểm thích hợp để ghé thăm là buổi sáng sớm hoặc chiều mát, vừa tránh nắng nóng vừa thấy được khung cảnh lao động trên ruộng đồng.

Từ năm 2003, Trà Quế trở thành điểm du lịch trải nghiệm nổi tiếng với tour "Một ngày làm nông dân làng rau Trà Quế".

Du khách được hóa thân thành nông dân thực thụ, mang nón lá, xắn quần, tự tay cuốc đất, trồng rau, bón phân, bắt sâu, tưới nước, rồi cùng người dân nấu và thưởng thức các món đặc sản như cao lầu, mì Quảng, bánh đập, bánh vạc, hến trộn, tôm hữu… Sau buổi lao động, du khách được ngâm chân bằng nước thảo mộc hay thưởng thức một ly nước é mát lạnh giữa vườn rau xanh mướt.

Song song đó, du khách có thể lựa chọn lưu trú tại các homestay để "cùng ăn, cùng ở, cùng làm" với người dân, tham gia các tour như "Bình minh trên làng rau", "Khám phá các làng nghề truyền thống Hội An", hay "Lớp học nấu ăn đặc sản địa phương".