IS trở thành tổ chức khủng bố khét tiếng chỉ trong một năm. Ảnh: BBC

Đầu tháng 2/2014, al-Qaeda tuyên bố chính thức cắt liên hệ với Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Iraq và Syria vì cho rằng nhóm này quá cực đoan so với những tiêu chuẩn của al-Qaeda.

Những hành động của IS mà al-Qaeda lên án như "chặt đầu, phạt roi, cấm hút thuốc, ca hát và hành vi 'không đứng đắn' trong đạo Hồi", theo Washington Post. Thủ lĩnh al-Qaeda, Ayman al-Zawahiri, đã gọi IS là "của nợ" đối với mạng lưới khủng bố này.

Từ đây, IS trở thành nhóm hoạt động độc lập. Chỉ trong một năm, IS vươn lên trở thành tổ chức máu lạnh nhất hành tinh với những thủ đoạn hành quyết con tin và thảm sát hàng nghìn người, buộc các nước phải phát động chiến dịch không kích tiêu diệt.

Thành lập “triều đại”

Sau khi rời al-Qaeda, IS kiểm soát các thành phố phía bắc Syria, như Raqqa và Aleppo, và chiếm một thành phố quan trọng của Iraq từng do quân đội Mỹ kiểm soát, Fallujah.

Tháng 6/2014, IS thu hút dư luận thế giới khi xâm chiếm đến Mosul, một trong những thành phố lớn ở Iraq. Quân đội Iraq thừa nhận không thể chống đỡ trước bước tiến của phiến quân, phải cầu viện sự hỗ trợ từ Mỹ. Từ đây, IS tuyên bố thành lập một "triều đại".

Việc xây dựng một “triều đại” của toàn thể cộng đồng Hồi giáo là mục tiêu mà nhiều tổ chức thánh chiến luôn khao khát thực hiện, với mong muốn phá vỡ hệ thống quốc gia của thế kỷ 20 du nhập vào Trung Đông sau Thế chiến 1.

Thu hút chiến binh ngoại quốc

Một trong những "thành công" khác của IS đã vượt mặt al-Qaeda là sự thu hút hàng nghìn phiến quân từ khắp thế giới đến Syria và Iraq để gia nhập IS. Trung tâm nghiên cứu cực đoan và bạo lực chính trị thế giới (ICSR) đầu tháng 1/2015 cho biết, số lượng chiến binh gia nhập IS lên đến 20.000 người. Theo các quan chức tình báo, 1/4 trong số này đến từ châu Âu, Bắc Mỹ và Australia.

Gần đây, truyền thông phương Tây đã "lật mặt" đao phủ khét tiếng của IS, "John thánh chiến", khi đăng danh tính về y vốn là công dân Anh.

"Lý do chính mà họ đến với IS chỉ vì căm ghét quê hương mình", Nidal Salem, một thủ lĩnh lực lượng nổi dậy ở Syria cho biết. Đội quân của Salem từng đụng độ với những phần tử cực đoan từ châu Âu tại Aleppo.

Theo Wall Street Journal, IS thu hút đông đảo chiến binh vì mục tiêu đặt ra to lớn hơn al-Qaeda. Al-Qaeda chỉ muốn trục xuất Mỹ và các đồng minh ra khỏi thế giới Hồi giáo, còn IS muốn xây dựng cả một đế chế Hồi giáo trên toàn thế giới.

IS có lần đăng hình thánh đường St Peter ở Vatican biến thành một đền thờ của đạo Hồi. Một số chiến binh phương Tây cũng tin rằng, họ sẽ lãnh đạo đội quân của IS và trở về nhà để chiến đấu theo lý tưởng..

Xử tử con tin dã man

IS liên tục khiến thế giới kinh hoàng khi đăng video hành quyết con tin lên mạng. Đầu năm 2015, IS đã xử tử các con tin nước ngoài gồm hai công dân Nhật Bản, Haruna Yukawa và Kenji Goto, và thiêu sống phi công người Jordan.

IS đưa ra những yêu sách khác nhau trong các video, chủ yếu là đòi món tiền chuộc khổng lồ hoặc thả tự do cho những phần tử khủng bố có ảnh hưởng mà các nước đang giam giữ. Mỹ và một số đồng minh chủ chốt như Anh, Nhật kiên quyết không thỏa thuận với phiến quân. Tuy nhiên, một số nước châu Âu có thể ngầm thương lượng với IS để đổi lấy tự do cho con tin.

Cuối tháng 12/2014, nhiều tờ báo đưa tin IS đã thảm sát hàng loạt chiến binh nước ngoài muốn đào ngũ. Tuy nhiên không nước nào khẳng định thông tin này.

Tận diệt một bộ tộc

Tháng 8/2014, IS chiếm thị trấn Sinjar ở bắc Iraq, thảm sát hàng loạt người dân trong bộ tộc thiểu số Yazidi. Nhiều người phải bỏ trốn để tránh sự truy lùng của phiến quân. Khoảng 40.000 người Yazidi mắc kẹt tại một ngọn núi trong lúc chạy trốn. Nhiều người chết vì đói và khát do không có cách nào rời khỏi núi vì các chiến binh IS bao vây.

Ngày 7/8, Tổng thống Mỹ lên án hành động truy sát người Yazidi của IS là "diệt chủng", mở chiến dịch viện trợ nhân đạo (máy bay Mỹ thả hàng tiếp tế từ trên không), đồng thời không kích tiêu diệt IS. Một tháng sau, Mỹ mở rộng phạm vi không kích sang Syria.