Câu chuyện về Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội mới được bổ nhiệm, ông Thân Đức Nam, người từng là Tổng giám đốc rồi Chủ tịch Cienco 5.

Duyên nghiệp

Người viết bài này gặp ông Thân Đức Nam lần đầu tiên vào tháng 2/2011, khi ông vừa mới nhận danh hiệu Anh hùng lao động. Ông ra tận sảnh của trụ sở tại số 77 đường Nguyễn Du, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng, đón đoàn nhà báo từ Hà Nội vào.

Ấn tượng đầu tiên: sự hồ hởi trên khuôn mặt và sự lịch lãm trong cái bắt tay không giấu đi được vẻ chân chất trong con người xuất thân là nhà thầu xây dựng này.

Danh hiệu Anh hùng lao động do Nhà nước trao tặng là sự ghi nhận đối với ông Thân Đức Nam, người đứng sau sự phục hồi của Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 5 (Cienco 5). Ít người biết rằng, “người hùng” này đã khởi nghiệp một cách khiêm tốn từ một công ty tư nhân chuyên làm thầu phụ cho các tổng công ty nhà nước.

Những năm đầu của thập kỷ 90, quy mô của các doanh nghiệp nhà nước trong ngành xây dựng và giao thông còn khiêm tốn. Không chỉ nhỏ về quy mô, các doanh nghiệp này còn yếu kém về quản lý.

Trong bối cảnh đó, Tổng công ty Sông Đà nổi lên như một doanh nghiệp hàng đầu, đơn giản là vì họ luôn được chỉ định thầu các công trình thủy điện lớn.

Khi đó, với tư cách là Giám đốc Công ty Nam Việt Á, một công ty tư nhân đang ăn nên làm ra của Đà Nẵng, ông Nam đã nhập khẩu hàng loạt máy móc thiết bị xây dựng để tham gia làm thầu phụ cho các dự án thủy điện.

Từ đây, nhận thấy nhu cầu to lớn trong lĩnh vực xây dựng cơ bản, ông quyết định dấn thân trong lĩnh vực này và nhanh chóng đạt được những thành tựu mới trong lĩnh vực khai mỏ tại Quảng Ninh.

Bước ngoặt thực sự đến với ông vào năm 2000, khi các lãnh đạo của Cienco 5 đi thăm Quảng Ninh và có lời đề nghị về việc “mời” chi nhánh của Nam Việt Á ở Quảng Ninh nhập vào với Cienco 5, đồng thời mời ông Nam về làm “người” của tổng công ty này.

Đó là một lựa chọn không dễ dàng. Từ vị thế của một lãnh đạo doanh nghiệp tư nhân đang làm ăn hiệu quả, về với một doanh nghiệp nhà nước đang trong giai đoạn thoái trào là một thử thách thật sự.

Cienco 5 bắt đầu giai đoạn khó khăn kéo dài do nhiều nguyên nhân, dẫn tới việc Bộ Giao thông Vận tải phải tiến hành một cuộc đại phẫu. Nhưng những năm tháng ngắn ngủi làm việc tại tổng công ty này đã cho ông Nam cơ hội thể hiện mình như là một con người dám nghĩ dám làm, quyết liệt trong điều hành và có uy tín trong nội bộ.

Tháng 7/2003, Thân Đức Nam được đề bạt là Phó tổng giám đốc Cienco 5 và kiêm Giám đốc Công ty 507. Một năm sau, ông tiếp tục được bổ nhiệm là Tổng giám đốc Cienco 5.

Đó là thời điểm mà tổng công ty này chính thức được coi là một “chúa chổm” với số nợ lên tới hàng ngàn tỷ đồng. Khi biết chuyện này, nhiều người nghĩ ông Nam đã “dại dột” khi ngồi vào chiếc ghế nóng...

Hồi sinh

Cuộc đại phẫu Cienco 5 đã được ông Nam tiến hành mạnh mẽ, bắt đầu từ yếu tố con người. Hàng loạt cán bộ lãnh đạo các công ty được thuyên chuyển hoặc cho nghỉ.

Với những cán bộ có phẩm chất tốt, nhưng lại yếu năng lực chỉ huy, tổng công ty đề xuất giữ nguyên các chế độ mà họ đang được hưởng, nhưng phải “nhường sân” cho một loạt cán bộ trẻ mới được đề bạt, giàu khát vọng hơn.

Nhớ lại quá trình này, ông Nam nói việc đại phẫu cần rất nhiều dũng cảm vì đã “đụng” đến quá nhiều người, nhất là những người có công trong quá trình phát triển của Cienco 5.

Trong thời điểm khó khăn, ông Nam và ban lãnh đạo mới xác định một mặt, Cienco 5 không rời bỏ những dự án truyền thống về giao thông, nhưng mặt khác cũng chú trọng khai thác các dự án hạ tầng đô thị, các dự án nhà đất ở các địa điểm thu hút khách hàng.

Trong vòng ba năm, diện mạo của Cienco 5 đã thay đổi, bức tranh tài chính được lành mạnh hóa, đặc biệt nhờ vào lợi nhuận từ các dự án bất động sản trên toàn quốc.

Đến cuối năm 2007, Cienco 5 đã không còn là “chúa chổm” và sự hồi sinh kỳ diệu này đã được ghi nhận rộng rãi như là một trong những câu chuyện điển hình trong điều hành kinh doanh ở Việt Nam.

Năm 2010, Cienco 5 đạt doanh thu 4.561 tỷ đồng, đạt 147% so với năm 2009, trong đó lợi nhuận đạt 343 tỷ đồng.

Nhìn lại hành trình gần 10 năm chèo lái Cienco 5, ông Nam nói rằng có ba yếu tố cần thiết để có thể thành công, bao gồm yếu tố con người, vốn và dự án. Trong đó, con người là yếu tố quyết định và trong hoàn cảnh khó khăn, sự quyết đoán, dám nghĩ dám làm là bí quyết để thành công.

Giờ đây, khi đang là “người hùng” ở một tổng công ty nhà nước, ông nói rằng chính những trải nghiệm từ quá trình làm lãnh đạo của công ty tư nhân Nam Việt Á là rất quan trọng.

Cienco 5, như nhiều doanh nghiệp lớn nhỏ khác được hưởng lợi từ sự bùng nổ kinh tế giai đoạn 2006-2010, đã “đi chậm” lại trong vài năm gần đây. Cho đến bây giờ, nhiều người vẫn nghĩ rằng Cienco 5 và cả Thân Đức Nam đều đã “gặp may” trong bối cảnh thị trường bất động sản tăng trưởng tốt và đem lại lợi nhuận một cách nhanh chóng cho các nhà đầu tư. Không phủ nhận điều này nhưng ông Nam nghĩ rằng mình là người đã biết nắm lấy cơ hội.

“Nếu Cienco 5 không khó khăn, hẳn là cũng đã không có tôi, và hẳn tôi đã không trở thành Anh hùng lao động”, ông nói, đầy ý nhị.

Chính khách

Nhưng trong khi Cienco 5 đi chậm lại trên thị trường, dường như cũng là lúc ông Nam đi nhanh hơn trên chính trường.

Những trải nghiệm từ thực tiễn kinh doanh có thể xem là một hành trang hữu ích để những người như ông Thân Đức Nam có thể làm tốt nhất công việc của mình trong vai trò mới là chính khách!Buổi tối 2/4/2011, tại hội trường UBND phường Phước Ninh (Đà Nẵng), hội nghị lấy ý kiến và tín nhiệm của cử tri tổ dân phố đối với ông Thân Đức Nam, ứng cử viên đại biểu Quốc hội khóa 13 (nhiệm kỳ 2011-2016) được tổ chức.

Với cương vị Tổng giám đốc Cienco 5, ông Nam được giới thiệu là “đã cùng tập thể đơn vị có nhiều đóng góp quan trọng trong nền kinh tế nước nhà, trong công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước".

Với “nhân thân” đó, không ngạc nhiên khi vào ngày 1/6/2011, ông Thân Đức Nam được công bố trúng cử đại biểu Quốc hội với 90.841 phiếu bầu tại đơn vị bầu cử của mình, đạt tỷ lệ 74,29% số phiếu hợp lệ, trở thành một trong 6 đại biểu của Đà Nẵng và là một trong 38 đại biểu Quốc hội là doanh nhân của cả nước.

Tháng 8/2012, Bộ Giao thông Vận tải và Cienco 5 tổ chức công bố quyết định bổ nhiệm ông Hà Hùng, Phó tổng giám đốc Cienco 5 giữ chức vụ thành viên Hội đồng Thành viên, Tổng giám đốc Công ty mẹ - Cienco 5, thay cho ông Thân Đức Nam.

Ông Thân Đức Nam “lui về” giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng Thành viên Cienco 5, một động thái mà cho đến thời điểm này nhìn lại, nhiều người sẽ nghĩ đấy là một sự chuẩn bị cho hành trình mới trên chính trường.

Quốc hội vẫn đang trong tiến trình cải cách mạnh mẽ về phương thức hoạt động và thể hiện vai trò của mình trong đời sống chính trị. Chất lượng các kỳ họp cũng đang được cải thiện qua từng kỳ, với những nội dung mới rất đáng chú ý như việc chuẩn bị bỏ phiếu tín nhiệm tới đây.

Xa rồi thời Văn phòng Quốc hội - có trụ sở tại 37 Hùng Vương (Hà Nội) - chỉ đóng vai trò của một… văn phòng. Giờ đây, rất nhiều công việc quan trọng đã và đang được bắt đầu từ đây.

Ở góc nhìn khác, trong bối cảnh đất nước đang nỗ lực để xây dựng và phát triển kinh tế, vai trò của các doanh nhân ngày càng được khẳng định, không chỉ trên bình diện xã hội mà còn cả trên chính trường.

Những trải nghiệm từ thực tiễn kinh doanh có thể xem là một hành trang hữu ích để những người như ông Thân Đức Nam có thể làm tốt nhất công việc của mình trong vai trò mới là chính khách!

Khi còn làm doanh nhân, ông Nam tự hào mình là người “dám nghĩ dám làm, quyết liệt trong điều hành và có uy tín trong nội bộ”. Hy vọng những đức tính ấy tiếp tục được thắp lửa trên hành trình mới!