Tuổi thơ không một tấm ảnh
Trước khi gặp hung thủ cướp tiệm vàng, giết người Nguyễn Viết Toán (19 tuổi, trú tại thôn Trúc Đình, xã Xuân Trúc, Ân Thi, tỉnh Hưng Yên) ở công an tỉnh Hưng Yên, chúng tôi đã tìm khắp ở nhà, ở công an xã nhưng không hề thấy bức ảnh nào của y.
Toán khá điềm tĩnh tại cơ quan điều tra.
Toán sinh ra trong gia đình nông nghiệp nghèo. Gia đình có 4 anh chị em thì một em đã mất sớm. 2 gian nhà nhỏ của Toán lúc nào cũng trống tuềnh trống toàng, chỉ duy nhất có 2 chiếc giường là chiếm mất nhiều diện tích.
Bố Toán mắc bệnh thần kinh, không làm được việc gì, vì thế, gánh nặng cơm áo gia đình đổ dồn lên vai người mẹ là chị Nguyễn Thị Nụ (SN 1963).
Học tới lớp 6, vì lười nên Toán bỏ học. Bố mất vì bệnh thần kinh, hoàn cảnh gia đình Toán càng bi đát. Vì là gia đình thuộc hộ nghèo nên mẹ Toán được giúp đỡ nuôi con bò giống. Bò mẹ đẻ bò con, tài sản duy nhất có giá là hai con bò. Anh em họ hàng giúp tiền mua chiếc xe máy, mẹ không bao giờ cho Toán lấy xe đi đâu một mình. Nhưng trước khi gây án, Toán đã lừa lấy xe đi cắm.
Em gái Toán kể: "Anh cháu hay phóng nhanh nên mẹ không cho tự ý lấy xe máy. Sáng hôm 1/5, anh Toán cháu đưa mẹ đi có việc, sau đó về nhà. Khoảng 9h, anh lừa lấy xe của mẹ nói đi một tí nhưng tới đêm cũng không về. Mẹ con cháu lo lắng đêm không ngủ. Tới khoảng 1h sáng, thấy có mấy chú công an vào nhà cháu, hỏi anh ấy đi đâu. Các chú ấy nói anh cháu có liên quan tới vụ cướp tiệm vàng thì mẹ cháu khóc suốt. Sáng, mẹ cháu lại ra công an xã làm việc rồi về thì đi xuống nhà ông ngoại ở Yên Mỹ".
Khi hỏi về anh trai, em gái Toán kể rằng có khi anh giống tính bố, nhiều lúc nóng lên là chửi, đánh cả mẹ. Lục tìm khắp trong túi đựng giấy tờ quan trọng của gia đình, cô em gái không tìm thấy tấm hình nào của anh trai. Cả nhà Toán cũng không có tấm hình nào chụp chung. Chỉ có chứng minh nhân dân của Toán có dán ảnh thì đã nộp cho cơ quan điều tra.
Người làng thì túm tụm bàn tán về việc Toán gây án. “Chẳng thể ngờ nó dám giết người. Toán thuộc diện bướng bỉnh nhưng nó chỉ dám hỗn với mẹ chứ ra ngoài, không dám to tiếng với ai, cũng không trộm cắp gì cả” – chị Vân, hàng xóm của Toán kể.
Lên kế hoạch cướp tiệm vàng từ lâu
Toán lấy xe của mẹ, đi ra thị trấn Ân Thi cách nhà chừng 5 km cắm lấy 7 triệu đồng. Sau khi có tiền, Toán đi về làng bên cạnh, rủ Hà Văn Tình (SN 1996) đi chơi. Trời nắng chang chang, Tình và Toán bắt xe ôm, lên thị trấn Ân Thi tiếp tục chơi bời và đánh bạc. Số tiền trong túi nhanh chóng bốc hơi. Toán tiêu hết 3 triệu tiền cắm chiếc xe của mẹ nên bàn với Tình việc đi cướp tiệm vàng.
Chiếc dây chuyền cướp được và con dao gây án.
Tiệm vàng Kiệm Huyền ở thị tứ Bố Thời, cách nhà Toán khoảng 4 km. Vì có ý định từ lâu nên Toán đã lượn qua nhiều tiệm vàng thám thính. Khi đi tới tiệm vàng Kiệm Huyền thấy không lắp camera, lại bán cả xe máy nên Toán đã đưa tiệm vào tầm ngắm. Ngày 1/5, sau khi tiêu hết 3 triệu, Toán nghĩ ngay tới việc cướp để lấy tiền chuộc xe máy cho mẹ.
Chiều ngày 1/5, Toán và Tính đi về gần nhà nhưng không ai vào mà lang thang rồi bắt xe ôm ra ngã tư Bô Thời, cách tiệm vàng khoảng 300m. Hai tên này loanh quanh, tìm thời cơ gây án.
Tới khoảng 21h, cả hai vào tiệm vàng Kiệm Huyền hỏi mua vàng nhưng số tiền không đủ nên chuyển sang mua dây chuyền bạc. Chị Huyền, chủ tiệm đưa sợi dây chuyền bạc 5 lượng, giá 4,5 triệu đồng. Toán đeo thử vào cổ. Lợi dụng lúc vợ chồng chủ tiệm không để ý, Toán và Tình bỏ chạy sang bên kia đường, về phía thôn Cao Quán. Chị Huyền giật tay thì bị ngã dúi. Chồng là anh Đỗ Xuân Kiệm đuổi theo. Sau đó, các cháu của gia đình này là anh Đỗ Xuân Lượng (38 tuổi), Đỗ Bá Hiền (27 tuổi), Đỗ Như Minh (25 tuổi) lâu không thấy anh Kiệm về nên cầm gậy đuổi theo.
Toàn và Tình chạy, định núp vào nhà một người dân trốn thì bị chủ nhà phát hiện. Cầu cứu chủ nhà đừng nói, không sẽ bị đánh nhưng Toán và Tính không nhận được sự đồng tình liền bỏ chạy ra cánh đồng. Anh Kiệm đuổi kịp. Nhóm đuổi cướp đông hơn, Tình không chạy được, bị bắt.
Trong khi đuổi bắt Toán, người trong nhóm nhà ông Kiệm đã xảy ra vật lộn với tên cướp. Toán đã rút dao đâm anh Lượng một nhát thấu tim. Đâm xong, hung thủ trốn xuống mương nước gần đó, dùng lá phủ lên đầu. Mọi người ra càng ngày càng đông, có người soi đèn thấy Toán và tiếp tục hô hoán. Toán bị một người dùng thanh gỗ đánh liền ngoi lên và dùng dao đâm liên tiếp vào anh Hiền và Minh. Anh Hiền bị thương nặng, đang trong tình trạng nguy hiểm. Cả hai anh này đang được điều trị tại Bệnh viện Việt Đức.
Gây án xong, Toán chạy bộ băng qua các cánh đồng khoảng 4 km về nhà. Mẹ vẫn ngỏ cửa nhưng tên cướp không vào. Toán lại đi bộ ra đường quốc lộ bắt xe về Hà Nội trốn. Hàng trăm cảnh sát dàn ra cánh đồng lùng bắt nhưng Toán vẫn trốn thoát.
Sáng ngày 2/5, Toán gọi điện thoại liên lạc với người cậu ruột ở huyện Yên Mỹ và tỏ ra sợ hãi, nói rằng muốn tự tử. Nhưng người cậu này động viên Toán ra đầu thú. Mẹ của Toán được thông tin con gọi điện về cho cậu cũng tất tả đi xuống nhà ông ngoại Toán xem con có về đó không. Khi Toán về, cậu của Toán đã đưa hung thủ ra công an huyện Yên Mỹ đầu thú. Công an huyện này sau đó đã bàn giao Toán cho công an tỉnh điều tra theo thẩm quyền. Ngay buổi chiều, khoảng 17h thì Toán được đưa về trụ sở công an tỉnh, kết thúc một ngày săn lùng tên cướp của, giết người khiến dư luận làng quê bàng hoàng.