Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này vẫn là tâm lý thích con trai. Những người chưa có con trai thì tìm mọi cách để “nặn” cho được “thằng cu” nối dõi. Những người có đủ cả gái lẫn trai cũng cố sinh thêm “thằng thứ” để đề phòng bất trắc có thể xảy ra với “cậu cả”. Xuất phát từ tâm lý ấy mà tỉ số giới tính khi sinh tại Hà Nội vẫn mất cân bằng ở mức cao. Trong đó, tập trung nhiều ở các quận/huyện: Đông Anh, Thường Tín, Mỹ Đức, Hà Đông, Sơn Tây, Ba Vì, Mê Linh, Phúc Thọ, Gia Lâm, Thanh Oai…

Theo ông Tạ Quang Huy, Chi cục trưởng Chi cục Dân số-kế hoạch hóa gia đình Hà Nội thì nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Hà Nội là vấn đề tâm lý ưa thích con trai. Chính sách sinh 1 đến 2 con, quy mô gia đình nhỏ làm cho phần lớn các cặp vợ chồng mong muốn sinh ít con nhưng áp lực phải có con trai nên đã tìm đến các dịch vụ xác định giới tính thai nhi. Ngoài ra, chính sách an sinh xã hội chưa đảm bảo cũng là nguyên nhân góp phần làm mất cân bằng giới tính. Quan niệm khi về già cần sự chăm sóc, phụng dưỡng của con cái mà theo quan niệm của đa số người dân, trách nhiệm đó chủ yếu thuộc về con trai khiến cho nhiều người có tâm lý chừng nào chưa sinh được con trai, thì chưa an tâm để “hưởng tuổi già”.

Bên cạnh đó, với sự hỗ trợ của các phương tiện kỹ thuật hiện đại đã chẩn đoán, phát hiện giới tính thai nhi sớm, tạo thuận lợi cho các cặp vợ chồng lựa chọn giới tính như ý muốn cũng góp phần làm mất cân bằng giới tính khi sinh.

Từ năm 2010-2012, Chi cục Dân số-kế hoạch hóa gia đình Hà Nội đã thực hiện các chiến dịch để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, đưa tỉ số giới tính khi sinh là một trong những chỉ tiêu quan trọng đánh giá công tác dân số-kế hoạch hóa gia đình. Tuy nhiên, hiện tình trạng này vẫn xảy ra tại hầu hết các quận, huyện do nhận thức của một bộ phận cán bộ lãnh đạo chính quyền các cấp về tính cấp bách, hậu quả và tác động của mất cân bằng giới tính khi sinh còn hạn chế... Đặc biệt, công tác thanh, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm tại các cơ sở siêu âm chẩn đoán giới tính, cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình gặp rất nhiều khó khăn… Vì vậy, việc tuyên truyền hiện nay đang gặp khó, không thể thành công trong một sớm, một chiều-ông Huy giãi bày.

Để giải quyết tình trạng này, Hà Nội đang xây dựng đề án giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh tại Hà Nội và sẽ thực hiện trong giai đoạn từ năm 2013 đến hết năm 2020. Theo đó, Hà Nội sẽ xây dựng và hoàn thiện mô hình can thiệp tổng hợp, đồng bộ cả về lãnh đạo, chỉ đạo, truyền thông thay đổi hành vi, thanh tra xử lý vi phạm và thực hiện các chính sách hỗ trợ triển khai tại các địa bàn có tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh cao.

Trọng tâm của các hoạt động là huy động mọi lực lượng chính trị xã hội vào cuộc, kết hợp chặt chẽ vận động, truyền thông thay đổi hành vi với chăm sóc toàn diện về sức khỏe sinh sản, kiểm soát và xử lý nghiêm các vi phạm về lựa chọn giới tính thai nhi. Ngoài ra, thời gian tới Hà Nội cũng sẽ từng bước triển khai thử nghiệm một số mô hình, gói chính sách hỗ trợ trẻ em gái, phụ nữ và các gia đình sinh con một bề là gái nhằm góp phần nâng cao vai trò và vị thế của trẻ em gái, phụ nữ trong đời sống gia đình và xã hội.