Trước đó, từ sáng 4/6, Ban khảo sát, thăm dò, khai quật khảo cổ di sản văn hóa dưới nước tại vùng biển thôn Châu Thuận Biển, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) đã triển khai lực lượng khai quật tàu cổ chứa cổ vật.

Nhiều hiện vật cổ

Công ty TNHH Đoàn Ánh Dương – đơn vị chịu trách nhiệm khai quật chính tàu cổ - đã đóng cọc thép trên diện tích 600m2 bao quanh con tàu cổ bị đắm và sử dụng khoảng 500 cọc thép làm đê vây nhằm ngăn nước biển xâm nhập vào khu vực tàu đắm. Sau đó tiến hành bơm nước bên trong điểm vây chắn ra ngoài, trục vớt toàn bộ lưới sắt đã bao phủ bảo vệ tàu và cổ vật dưới tàu, đồng thời tiến hành sục, hút cát vùi lấp trên con tàu cổ chứa cổ vật.

Ngay khi nước được bơm cạn, một phần mũi tàu và đuôi tàu cổ đã ló lên trên lớp cát phủ cùng nhiều hiện vật cổ gồm chén, bát, lọ bình, dĩa,… với nhiều hoa văn họa tiết tinh xảo. Cổ vật chủ yếu trên tàu là đồ gốm sứ gia dụng như bát, chậu, chén, đĩa, lư hương, hộp... thuộc dòng men nâu và men ngọc xanh da táo, ô liu.

Hàng ngàn cổ vật đã phát lộ

Đoàn chuyên gia về khảo cổ học cũng đã trực tiếp có mặt tại nơi khai quật để cùng với đơn vị khai quật tiến hành các bước khai quật theo đúng trình tự, thực hiện đúng các công đoạn lấy cổ vật ra khỏi con tàu đắm nhằm đánh gia được hiện trạng cũng như phân loại cổ vật một cách hợp lý theo đúng quy trình về khai quật khảo cổ học dưới nước.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Chiến, Phó giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Ủy viên Hội đồng thẩm định cổ vật Bộ VH-TT-DL, cho biết: “Trong số 5 con tàu cổ đắm ở vùng biển Việt Nam đã được khai quật, con tàu cổ đắm ở thôn Châu Thuận Biển có kích thước thuộc loại trung bình. Đây là con tàu nằm rất gần bờ và lần đầu tiên Việt Nam khai thác được một chiếc tàu cổ ở biển như khai thác trên cạn. Tuy nhiên, việc khai thác sẽ hết sức cẩn thận để bảo vệ các cổ vật không bị hư hại”.

Các chuyên gia khảo cổ học đánh giá cổ vật từ tàu cổ

Cũng theo TS Chiến, các loại gốm sứ trên tàu cổ đắm ở vùng biển thôn Châu Thuận Biển là đồ dân gian thời Nguyên, thế kỷ 14. “Ban đầu, chúng tôi vẫn xác định con tàu và số cổ vật có niên đại ở thế kỷ 14. Tuy nhiên, để đánh giá chính xác nhất, cần phải chờ đến khi công việc khai quật con tàu được hoàn thành. Bởi để xác định niên đại rõ ràng cần phải nghiên cứu kỹ các hiện vật chỉ định như tiền xu. Tuy nhiên, chiếc tàu này trong quá trình bị cháy nổ và chìm đã vô tình làm nóng chảy nhiều loại men gốm và tiền cổ”, TS Nguyễn Đình Chiến nói thêm.

Trong quá trình khai quật, việc phân loại cổ vật được tiến hành tại chỗ và các hiện vật khai quật lên đều được chuyển về Bảo tàng Quảng Ngãi lưu giữ. Trong ngày hôm qua, hàng trăm hiện vật cổ phía lớp trên mặt tàu bị bể, bị cháy dính liền nhau. Lực lượng khai quật đã vận chuyển đi về kho lưu trữ ở TP.Quảng Ngãi khoảng 10 thùng cổ vật.

Ước tính, con tàu cổ đang được khai quật lần này sẽ có khoảng 40.000 cổ vật. Việc khai quật sẽ được tiến hành trong thời gian 60 ngày và được bố trí bảo vệ nghiêm ngặt.

Việc trục vớt đang được tiến hành khẩn trương

Công tác khai quật sẽ hoàn thành trong 60 ngày

Sẽ trưng bày tàu cổ

Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ, Phó giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi cho biết: “Đây mới là bước chuẩn bị cho việc khai quật tàu cổ và trục vớt cổ vật. Sau khi hút toàn bộ nước và cát xung quanh khu vực tàu cổ bị đắm, các chuyên gia khảo cổ mới nghiên cứu và lên phương án khai quật và có thể phân chia các ô, lô để có thể khai quật từng bước 1, lớp 1 và từng giai đoạn 1”.

Cũng theo tiến sĩ Vũ, sau khi khai quật tàu cổ này hoàn tất, cổ vật sẽ được trưng bày tại Bảo tàng Quảng Ngãi nhưng điều quan trọng nhất theo tiến sĩ Vũ là phải tìm mọi cách để khai quật cho bằng được xác tàu cổ để đưa về bảo tàng trưng bày. “Nếu tàu cổ này được khai quật toàn bộ xác tàu thành công đưa về Bảo tàng Quảng Ngãi trưng bày thì đây sẽ là xác tàu cổ độc nhất vô nhị ở Đông Nam Á được trưng bày và mang ý nghĩa rất lớn về văn hóa, lịch sử”, tiến sĩ Vũ nói.

Tàu chứa cổ vật này được người dân phát hiện vào tháng 9 năm 2011 và được chỉ đạo khai quật khẩn cấp nhưng do thời tiết cũng như nhiều lần bị người dân địa phương ngăn cản nên kéo dài đến nay. Dự tính kinh phí khai quật khoảng 40 tỷ đồng.