Giữa làng Nhật Tân (Tây Hồ, Hà Nội) có một khu nghĩa địa mà người dân thường gọi là miếu Cô Trôi. Miếu nằm lọt giữa vườn đào, cúc, bách nhật khoe sắc rực rỡ. Bên trong có cây sung tỏa bóng mát che chở cho những nấm mồ không tên. Đó là nơi an nghỉ của người bị chết trôi sông được anh Nguyễn Văn Dũng đưa về an táng.

Gắn với nghiệp vớt xác hơn 30 năm, anh Dũng cho biết đã vớt được 501 xác người.

Người đàn ông 44 tuổi dáng cao to, đầu cạo trọc, thoạt nhìn có tướng giang hồ, nhưng lại hiền khô. Hơn 30 năm vớt xác trên sông Hồng, anh bảo "đó là cái nghiệp vận vào thân từ khi còn bé".

Sinh ra và lớn lên ở làng đào Nhật Tân, thuở 13, Dũng nổi tiếng bơi lội giỏi nhất vùng. Một lần chăn trâu ngoài bãi, cậu bé thấy vật gì đó lập lờ nổi trên mặt nước, nhìn kỹ hóa ra là hai xác người. Dũng lao xuống sông kéo hai cái xác lên bờ trong sự kinh hãi của nhiều người.

Chờ mãi không có người đến nhận, Dũng cầm xẻng đào huyệt chôn cất luôn cho hai nhân mạng xấu số. Khi còn nhỏ, anh từng chứng kiến cha và dân làng nhiều lần vớt xác nên không hề sợ. Từ đó, nghiệp vớt xác gắn với người đàn ông sống ven bãi. Sau này, anh được phường Nhật Tân giao làm bảo vệ hoa màu của người dân dọc bãi sông Hồng kéo dài hơn 2 km, nên vớt được nhiều xác hơn.

Anh Dũng cho hay, mình không biết chữ, chỉ ký được mỗi tên của mình. Mỗi lần đưa một người lên bờ, anh lại lấy cục gạch vạch một đường kẻ ngang lên cột nhà đến khi kín chỗ. Hơn 30 năm qua, anh vớt được tổng cộng 501 xác chết. "Sông Hồng ngày nào cũng có người chết đuối vì tai nạn đắm thuyền, tự tử... Sống dọc sông nước thì chuyện bắt gặp xác trôi sông là chuyện thường ngày", anh chia sẻ.

Rít điếu thuốc lào, anh trầm ngâm nhớ lại vụ chìm đò vào khoảng những năm 1990. Hôm đó 3h sáng, Dũng dắt bò đi làm sớm để chuẩn bị cày bãi. Nhìn thấy túi mì chính, bao thuốc lá, quang gánh nổi dọc bến sông, anh rùng mình biết có chuyện chẳng lành. Đi thêm vài mét, anh thấy nhiều xác nổi nên vội vàng lao xuống sông đưa họ lên bờ.

Khi đó, bãi Nhật Tân còn chưa được bồi đắp như bây giờ, lòng sông rộng, sóng đánh dạt các thi thể mắc vào bụi cây, lùm cỏ. Gần một ngày, mình anh với chiếc thuyền nan lần lượt đưa được 29 xác chết lên bờ. Đó là vụ chìm thuyền tang thương nhất mà anh Dũng biết, cũng là lần anh vớt được nhiều người nhất.

Ông chủ của vườn đào hơn 3.000 gốc và trang trại hàng trăm con lợn, gà

Có lần đang ở bãi ngô, nghe tiếng la hét cứu người chết đuối, anh Dũng vội vàng gọi thêm bạn rồi chạy ra, hai người lao xuống sông, ngụp lặn kéo người bị nạn lên. 5 sinh viên đại học được đưa lên bờ, nhưng không ai còn sống sót. Chờ cho công an và người nhà nạn nhân đến, anh thất thểu đi về vì quá mệt và suy nghĩ bất lực khi không cứu được người.

"Hơn 500 xác tôi vớt được, lứa tuổi nào cũng có, nhưng chủ yếu là người tự tử. Rất dễ nhận dạng bởi họ thường mang theo giấy tờ tùy thân. Dù lìa xa cõi trần, nhưng họ vẫn muốn có người chăm lo hương khói", anh kể.

Để kéo được xác trôi nổi lên bờ, anh Dũng phải dùng chiếu để bó, rồi buộc hai đầu lại và từ từ kéo. Có những lần, anh đi dọc sông hàng trăm mét mới nhặt hết tử thi vì bị phân hủy quá nặng. Sau đó, anh báo lên chính quyền để xác định danh tính nạn nhân. Ai không có người đến nhận, anh mang lên miếu Cô Trôi chôn cất. Nghĩa địa ấy ngày một rộng ra, đến nay là nơi an nghỉ của 66 con người xấu số.

Thời còn nghèo khó, anh chỉ cuốn cho họ một manh chiếu an ủi rồi mang đi chôn. Bây giờ anh bỏ tiền túi ra mua quan tài, hương vàng để thắp cho hậu sự được chu đáo. Xây tường, am thờ quanh miếu Cô Trôi cũng là anh tự bỏ tiền ra. Những người xung quanh thấy vậy nên góp bao xi măng, xe cát, có người góp công để cùng anh làm việc thiện. Nhiều người đến nghĩa địa thắp hương, ngỏ ý biếu vài trăm nghìn đến tiền triệu nhưng anh không nhận. Đến lúc họ nài nỉ, bảo coi như góp tiền hương khói cho những vong hồn nằm đây thì anh Dũng mới xuôi.

Nhiều lần được người thân nạn nhân nhờ đi tìm xác, anh lại bỏ việc nhà đi giúp họ. Xong việc, họ gửi tiền hậu tạ, có người tặng đến 50 triệu đồng nhưng anh không lấy một đồng. Nhưng nếu họ mua bao thuốc, lạng chè để anh em uống nước thì anh không từ chối.

"Lão ấy cũng lạ, bỏ tiền túi ra đi tìm người, rồi bán cả lợn, gà để mua quan tài, xây mộ cho người chết. Nếu để dành số tiền từ những lần chôn cất thì giờ lão cũng có hàng trăm triệu", anh Dương Anh Sỹ, người bạn thân và cũng là người đồng hành với anh Dũng, trong nhiều lần vớt xác cho hay.

Miếu Cô Trôi nằm giữa làng đào Nhật Tân, nơi đây an táng nhiều người chết đuối trên sông.

Nhiều người chơi thân với anh cũng được rủ đi vớt xác. "Trước đây chỉ mình tôi làm việc này, nhưng giờ đây không đơn độc nữa rồi. Lúc tôi mang được xác lên bờ, chị Bích lo đi mua áo quan, lão Sỹ mang bát cơm quả trứng đến, những người khác lo đi mua hương vàng để thắp cho người xấu số", anh Dũng cho hay.

Xác chết nào cũng thương tâm nhưng người vớt xác không bao giờ dám khóc. Anh bảo như thế sẽ làm yếu tinh thần, không tiếp tục được công việc này nữa. Vớt xác xong xuôi, anh lại cởi bỏ bộ quần áo đang mặc trên người để vứt xuống sông, coi như thế mạng vì dám cướp cơm hà bá.

Khi có người đến nhờ chồng đi tìm xác, chị Chu Thị Lan, vợ anh Dũng, lại lo vun vén cửa nhà để anh đi. Có lần anh Dũng đi ròng rã một tuần trời, chị cũng không lo lắng vì biết rõ tính khí và công việc chồng đang làm. Anh chị kết hôn năm 1991 và sinh được hai người con. Nhà có bốn người thì chồng và con gái đầu (là y tá) đều làm những việc liên quan đến sinh mạng người nên chị rất tự hào, không hề ngăn cản mà còn hết sức ủng hộ.

Thời gian này, làng đào Nhật Tân đang bước vào vụ mới. Anh Dũng chăm lo cho 3.000 gốc đào và trang trại hàng trăm con lợn gà. "Từ trước Tết tới giờ, tôi mới được rảnh rỗi một chút, chủ yếu làm vườn thôi. Nhưng từ tháng 4 đến tháng 10 là mùa nước sông Hồng dâng cao, lại có nhiều người mất mạng vì sông nước, chắc sẽ bận rộn hơn", anh Dũng tâm sự.

Ông Nguyễn Xuân Trường, Phó chủ tịch UBND phường Nhật Tân, cho biết công việc anh Dũng làm bao lâu nay người dân quanh khu vực và chính quyền đều biết. "Việc vớt xác anh làm là hoàn toàn tự nguyện, giúp nhiều gia đình tìm được người thân bị thiệt mạng vì sông nước. Hàng năm, Hội chữ thập đỏ phường Nhật Tân và quận Tây Hồ đều có giấy khen và động viên tinh thần anh vì những đóng góp trong công tác từ thiện này", ông Trường thông tin.