Phóng viên hãng tin BBC đã có một cuộc đột nhập thú vị vào Yiwu, để giúp độc giả rõ hơn về "nhà máy" Giáng sinh đặc biệt này.

Khu chợ khổng lồ

Tôi chưa nhìn thấy ánh sáng mặt trời trong vòng 3 giờ đồng hồ qua. Tôi lạc lối mất rồi. Tôi đã đã cố gắng rời khỏi nơi này, nhưng các hành lang và nhà kho ở đây trông quá giống nhau, như trong một ma trận vậy. Tôi đang mắc kẹt trong cơn ác mộng Giáng sinh tồi tệ nhất, dù giờ mới chỉ là một ngày tháng 8 nóng nực.

Tôi đang ở tầng Giáng sinh tại Chợ thương mại quốc tế ở Yiwu, nằm cách Thượng Hải 300km. Theo Tân Hoa Xã, hơn 60% các mặt hàng trang trí cho Giáng sinh của thế giới được làm ở Yiwu. Những cây thông Noel giả, những món đồ trang trí rủ xuống từ trần nhà, những chiếc tất đựng quà mà bạn mua cho con, rất có khả năng được sản xuất từ đây.

Thật khó để mô tả quy mô chợ Yiwu, chỉ biết rằng nó nằm trên một khu vực rộng 4 triệu m2 với 62.000 quầy hàng bên trong. Nơi này đón 40.000 khách mỗi ngày, với 5.000 trong số đó là người mua tới từ nước ngoài. Nhưng những con số khô khan không thể tả rõ được về khung cảnh trong khu chợ.

Ở bên trong, nơi này giống một trung tâm mua sắm khổng lồ, dù hơi xập xệ. Toàn bộ khu chợ chia làm 5 quận. Liam Young, người tổ chức chuyến đi cho chúng tôi, nói rằng, các học trò của ông từng thử đi bộ qua 5 quận trong khu chợ, và ghé thăm mọi khu vực sản xuất hàng. Nhưng sau 8 giờ, họ bỏ cuộc.

Chỉ bán buôn hàng giá "bèo"

Chợ Yiwu gần như chỉ bán buôn. Mỗi một gian hàng trong số 62.000 gian hàng ở đây, giống như khu trưng bày của một công ty hoặc nhà máy. Khu chợ này là một triển lãm thương mại dài bất tận, được xây dựng để phục vụ các thượng đế quan trọng: những nhà bán lẻ đổ tới đây từ khắp nơi. Họ thương thảo, mua nhiều container hàng về bán.

Khi rảo bước quanh khu chợ, tôi ghi lại những món đồ mình thấy. Chúng gồm những chiếc xô và cái mai, những cái ô, mô hình trạm vũ trụ Trung Quốc, đèn pin có in hình các lãnh đạo thế giới, kèn vuvuzela, đèn led, kính lúp kiểu Sherlock Holmes, bút bi... Dù có nhiều chủng loại, hàng hóa ở Yiwu mang điểm chung là giá rất rẻ.

Cũng vì lý do giá rẻ và khả năng cung cấp hàng với số lượng khổng lồ nên Yiwu đứng đầu về quà tặng Giáng sinh. Tôi đã tìm tới Yiwu Hangtian Arts and Crafts, một công ty nhỏ có gian hàng ở chợ Yiwu và nằm cách thành phố 30 phút chạy xe.

Trong tầng 1 khá xập xệ của công ty có vài chục công nhân đủ mọi lứa tuổi, nhưng chủ yếu là phụ nữ dưới 20 tuổi, đang lắp ráp và sơn cây giả... Một người phụ nữ đang gấp những chiếc ruy băng, trong khi người phụ nữ ngồi cạnh đó dùng keo dán chúng vào các dòng chữ “Chúc mừng Giáng sinh" viết bằng sơn đỏ lấp lánh. Một bé trai đang sơn những quả dâu đỏ. Một người đàn ông đang làm khung sắt cho bờm tuần lộc. Quanh nơi họ đang ngồi là hàng đống sản phẩm, và chúng thường xuyên được dồn vào trong các hộp giấy, thùng nhựa bên cạnh.

Ở căn phòng kế đó, các món quà là hàng may mặc đang được làm. Khoảng 20 người phụ nữ ngồi cạnh những chiếc máy khâu đang hoạt động liên tục, cho ra vô số những chiếc mũ, tất Giáng sinh màu trắng hoặc đỏ rất đặc trưng. Đó là những món đồ mà bạn dùng ở các bữa tiệc công sở, với giá chỉ vài đô lẻ rồi vứt đi sau đó. Chúng được làm ở nơi đây, với tốc độ nhanh khủng khiếp. Tôi đã thấy một cô gái khâu lông trắng vào một chiếc mũ đỏ với tốc độ 2 mũ mỗi phút. Sau khi làm xong, cô đẩy ngay cái mũ sang bên cạnh và dần dần chúng rơi thành đống dưới sàn.

Thành công nhờ giá nhân công siêu rẻ

Trên gác là phòng đúc nhựa nóng, do các lao động nam giới thực hiện. Không khí nồng nặc mùi nhựa, hóa chất và mồ hôi người. Những người đàn ông ở đây bỏ các viên nhựa nguyên liệu vào khuôn để nó nóng chảy rồi ép vào khuôn làm người tuyết và ông già Noel đồ chơi. Công việc lặp đi lặp lại, nhàm chán và mệt mỏi..

Chính tại Yiwu, tôi đã phát hiện một bí mật thực sự đã dẫn tới thành công của ngành sản xuất ở Trung Quốc - giữ phí nhân công thật thấp để việc sản xuất thủ công rẻ hơn so với dùng máy móc. Một chủ nhà máy cho tôi biết, người lao động được trả lương từ 200 - 300 USD mỗi tháng để làm việc theo ca dài tới 12 giờ đồng hồ, 6 ngày mỗi tuần. Bí quyết này giúp các công ty như Yiwu Hangtian Arts and Crafts phát triển, dù có vốn rất nhỏ. Chúng cũng giúp các công ty này dễ dàng thích nghi và thay đổi để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Tôi được cho biết rằng, tới cuối tháng 9, hoạt động sản xuất hàng Giáng sinh sẽ ngừng lại, và nhà máy sẽ chuyển qua sản xuất các món quà tặng dịp lễ Tạ ơn và lễ Valentine. Sau đó là các món đồ trang trí cho lễ Halloween. Tới cuối mùa Xuân, quy trình lặp lại với các món quà Giáng sinh.

Chừng nào thế giới vẫn muốn ăn mừng và dù không cần biết đó là sự kiện gì, Trung Quốc vẫn sẽ là nhà cung cấp hàng "vô đối".