Có con đang phải nhập viện vì dịch sởi, chị Bạch Thùy Linh, (nghệ danh là Nguyệt Ca), Hà Nội đã tận mắt được chứng kiến những gì đau xót nhất, khó khăn nhất, thiếu thốn nhất của các bệnh nhi bị sởi, của đội ngũ y bác sỹ và của người nhà bệnh nhân trong những ngày qua tại một trong những “tâm dịch” của thủ đô – Bệnh viện Nhiệt đới TƯ.

Những dòng nhật ký 3 ngày đầu chăm con cùng những tường thuật về những gì đang diễn ra trong tâm sởi – nơi cả xã hội và cộng đồng đang hướng tới của bà mẹ 29 tuổi khiến nhiều người vô cùng xúc động.

Chị Nguyệt Ca và bé Ong hiện đang chiến đấu từng ngày trong tâm dịch sởi.

Ong thân yêu,

Mẹ vừa tạt về nhà sau hơn 2 ngày "quần thảo" cùng con trong bệnh viện, tranh thủ lúc bố đang trông con, mẹ về nghỉ ngơi và ghi nhanh lại vài dòng để sau này con đọc lại, biết được gã sởi đáng ghét đã ghé thăm nhà mình và làm con khó chịu như nào nhé.

Đầu tiên phải nói đến chuyện tại sao con chưa được tiêm phòng sởi dù đã gần 29 tháng tuổi. Không phải vì mẹ con chủ quan, hay sợ hãi khi có nhiều ca tử vong do tiêm chủng gần đây như một số bà mẹ khác. Chỉ vì ngoài 1 tuổi con "khỏe" quá, liên tục uống thuốc, nằm viện vì các bệnh tai mũi họng, hiếm có lúc nào khỏe khỏe để mẹ đưa đi tiêm cả. Ngay khi báo chí đưa tin dịch sởi, mẹ đã không cho Ong ra chỗ đông người, trừ đi học rồi, vì biết con đang yếu sau một loạt bệnh dị ứng thời tiết của tháng đầu xuân vừa rồi.

Vậy nhưng mẹ tính vẫn không bằng…trời tính

15/4

Con bắt đầu sốt từ chiều thứ ba, 15/4 sau khi đi học về, với cái trán hâm hấp và tai trái chảy dịch. Mẹ đã hẹn bác sĩ riêng đến khám cho con và được biết con vẫn bị viêm tai giữa như mọi khi. Tuy nhiên vì vẫn lo con đang sốt đề kháng sẽ kém nên mẹ vẫn khuân về một cân hạt mùi già để tắm cho con và cả nhà, dù đọc thấy đủ ý kiến trái chiều, nhưng vẫn cố gắng tin hạt mùi có tính sát khuẩn, không bổ chỗ A thì bổ chỗ B, cốt cứ để an tâm cái đã.

16,17/4

Con vẫn tiếp tục sốt cao 39, 40 độ trong suốt thứ tư, thứ năm. Tới tối thứ 5 trên mũi con bắt đầu xuất hiện các nốt đỏ li ti, lấm tấm, lan xuống cằm. Mẹ đã hốt hoảng nghĩ đến sởi. Nhưng xem đi xem lại thấy các nốt chỉ xuất hiện từ mũi, cằm, mà tai không có. Mẹ cố gắng lạc quan nghĩ rằng con chỉ bị sốt phát ban thôi. Tới sáng thứ sáu, mẹ đã hoàn toàn lạc quan khi thấy các nốt đỏ mờ đi, vẫn không thấy sau tai có gì. Chiều thứ sáu, 6 giờ, bố gọi điện báo con đã mọc thêm nốt sau tai, vùng da quanh mắt đỏ ửng, hơi chảy nước mắt. Mẹ hốt hoảng nhờ cô giáo khác dạy thay để về với con.

Con vẫn sốt cao, cáu kỉnh, khó tính và bám riết lấy mẹ. Mẹ lên mạng hỏi xin địa chỉ của một số bác sĩ nhận đến khám tại nhà vì sợ khi chưa xác định rõ có phải sởi hay không, không dám đi viện khám, sợ lây chéo. Các chia sẻ, mách nước trên mạng về tới tấp, mẹ cố gắng bình tĩnh lọc và phân tích thông tin. Trong lúc đó mẹ cũng gọi điện cho mẹ của cô Giang bạn mẹ là bác sĩ Nhi ở bệnh viện huyện Thanh Trì, kể về triệu chứng và xin cô lời khuyên. Cô cũng khuyên mẹ như những gì mẹ đọc được trên mạng, có điều Tây y thì không kiêng nước, mà được tắm gội thoải mái. Cô bảo triệu chứng như vậy 80% là sởi rồi. 

18/4

Tới 11h đêm thứ sáu, con sốt cao lên 40 độ. Mẹ cho uống hạ sốt, rồi không thể chờ thêm, gọi taxi đưa con vào khám khoa cấp cứu của một bệnh viên tư nổi tiếng tại Hà Nội. Bình thường bệnh viện lúc 11 giờ đêm vắng hoe, nhưng hôm ý đông bất thường, ai cũng đeo khẩu trang, còn nhân viên y tế thì lắc đầu ngán ngẩm "Lại sởi à?". Y tá nói trước với mẹ: "Chị ơi bệnh viện hết sạch giường rồi, nếu cháu bị sởi thật, chúng em phải cho chuyển viện sang viện Nhiệt đới chị ạ".

Chưa bao giờ bệnh viện tư này hết giường, kể từ lúc con sinh ra và thường xuyên vào đây. Mẹ bắt đầu thực sự lo lắng và nhận ra sự bùng phát kinh khủng của dịch sởi, gấp nhiều lần những gì đọc thấy trên internet 3 tuần nay. Bác sĩ đa khoa đưa con vào phòng cách ly khám, sau khi soi trong miệng, nghe phổi, khám lâm sàng thì kết luận 100% con bị sởi vì đã có nốt Koplik trong miệng. Nhưng vẫn bảo phổi bình thường, con không cần nằm lại điều trị đâu. Cả nhà lại đi taxi về. Con thậm chí còn vui vẻ hơn mấy ngày trước dù vẫn sốt 39 độ, lại còn nô nghịch như giặc, vít cổ mẹ xuống bắt thổi vào bụng cù con và cười sằng sặc cả tiếng đồng hồ sau đó, khiến mẹ khá yên tâm. 

Bé Ong được phát hiện bị sởi khi nổi phát ban ở tai

19/4

Đến 2h sáng con mới chịu ngủ. Bố mệt quá, đã thiếp đi, ngáy pho pho bên cạnh. Mẹ thì thao thức, vào mạng tìm thêm thông tin để chăm sóc con những ngày tới. Bỗng chừng 10' sau khi con bắt đầu ngủ, bỗng mẹ nhìn sang thấy toàn thân con run cầm cập, hơi thở gấp và phát ra những tiếng nấc nấc. Mẹ hoảng quá, bế con lên, con kéo tay với lấy cái chăn mỏng tự đắp lên người. Mẹ nghĩ con bị lạnh, vội quấn cho con cái chăn quanh người, thấy 2 phút sau bạn vẫn tiếp tục run, môi tím tái. Mẹ lay bố dậy, bố còn bảo "Đâu, lần nào nó sốt cao chẳng thế, mình không để ý thôi". Nhưng bản năng người mẹ mách bảo mẹ có gì đó rất không ổn. Mẹ quyết định vơ vội ít đồ, gọi taxi và cả nhà vào thẳng viện Nhiệt đới. 

Tới phòng cấp cứu Viện Nhiệt đới là cỡ gần 3 giờ sáng, mở chăn ra thì toàn thân con tím ngắt, vẫn run, tuy có đỡ hơn trước. Bác sĩ trực (dáng vẻ uể oải tiếp đón, có vẻ chẳng có gì phải vội) nghe phổi, nói có khả năng con bị sởi biến chứng sang phổi rồi, vụ toàn thân tím tái là do phổi bị tổn thương. Con được đưa vào chụp X-quang (bấm chuông cỡ chục lần mới thấy chú nhân viên y tế đầu tóc bù xù ra mở cửa, mặt rất nhăn nhó vì bị đánh thức), rồi được nhập viện ngay trong đêm. Rồi lấy máu, lấy ven truyền nước với đủ màn khóc lóc, la hét, giãy giụa khiến bố mẹ và ông ngoại cũng toát mồ hôi. 15' sau kết quả chụp X-quang của con về cùng bệnh án, có dòng chữ chú thích bên cạnh: viêm phổi. Trong lúc chờ đợi, mẹ tìm số điện thoại các bệnh viện tư, nơi đâu cũng báo hết giường vì bệnh nhân sởi quá đông, kể cả khoa khám chữa theo yêu cầu của chính viện Nhiệt đới cũng phải đăng kí tên xếp hàng vì chưa có chỗ. Lúc này có tiền cũng không giải quyết được việc gì. Nhìn vào khoa Nhi nơi con sắp vào nằm, thấy la liệt chiếu ngoài hành lang chật chội, trong phòng mỗi giường 2 - 3 cháu nhỏ, mỗi cháu 1 mẹ nằm bên, bố hoặc bà thì nằm hành lang hoặc ngay bất kì chỗ nào trống trong phòng. 4h sáng, con chính thức được đặt lưng xuống giường, được truyền nước, hạ sốt, còn bố mẹ thì liên tục chườm ấm quanh người để giúp con nhanh mát. Thoáng cái trời đã sáng, rồi trưa, rồi chiều... cuộc chiến của cả nhà mình với bệnh sởi giờ mới chính thức bắt đầu.

19/4  tiếp

Con trai mẹ đang nằm ở một trong những bệnh viện là trung tâm của dịch sởi. Hơn 300 ca, không ít là người lớn. 3 - 4 cháu ghép một giường, cộng thêm 1 - 2 bố mẹ đi cùng. Phòng 7 giường, vị chi 40 - 80 con người chen chúc thở chung và lây chéo bệnh trong 1 căn phòng chừng 60m2.

Nếu không phải vì con biến chứng sang phế quản và chính bác sỹ có chút quen khuyên đừng chuyển viện thì mẹ cũng không muốn đày ải con và gia đình trong hoàn cảnh thế này. Các bệnh viện đắt tiền thì không còn giường nào trống cũng vì sởi. Đêm qua ngoài Ong có 1 bạn mới, sáng nay 3 bạn mới. Và mẹ vừa chứng kiến một bạn chỉ 2 - 3 tháng tuổi ngừng thở, được chuyển sang Bạch Mai. Mẹ phải chạy ra ngoài giấu nước mắt của sự xót xa và sợ hãi. 

Tấm biển này trưa nay mới được dựng lên ở hành lang khoa Nhi.  

20/4

Ong vào viện lúc 4h sáng thứ 7, tức là thời gian đầu con nằm viện rơi đúng vào 2 ngày cuối tuần. Mẹ quan sát và nhận thấy một trong những nguyên nhân khiến dịch sởi mất kiểm soát là bệnh viện quá tải bệnh nhân, trong khi số y tá, điều dưỡng, bác sĩ không đủ, đặc biệt là vào cuối tuần. 2 ngày cuối tuần không có bác sĩ điều trị, chỉ có bác sĩ trực mà lực lượng cũng mỏng và kiệt sức, đến nỗi cũng không buồn/ không thể thông báo chính thức cho phụ huynh là con họ bị sởi bội nhiễm sang đâu và mức độ nghiêm trọng như nào, mà chỉ cho phác đồ điều trị và thuốc. Bố mẹ nào có chút hiểu biết như nhà mình, lên hỏi cặn kẽ thì được giải thích qua loa, còn đâu thì khá mù mờ.

Rồi bệnh viện có 3 máy khí dung thì bị hỏng 1, tối qua 1 giờ Ong đang ngủ còn bị dựng dậy chạy khí dung vì lúc đó mới tới lượt. Hôm đầu vào viện, có 1 cháu bé 2 - 3 tháng tuổi bị sởi biến chứng sang viêm não, bị ngừng thở, lúc mọi người đang cuống cả lên cấp cứu, ngó vào phòng thuốc còn thấy các điều dưỡng vây quanh 1 bình ô xy bị hỏng van hay sao đó, mãi không mở được. Bác sĩ, y tá ai cũng bơ phờ vì quá tải, 2h chiều còn chưa được ăn cơm trưa... Chứ chưa nói đến khả năng có thể bị thiếu máy thở cùng các thiết bị khác mà mình không được biết. Họ đã hết sức hết mình rồi, nên đôi lúc thấy họ hơi cao giọng với bệnh nhân, mình cũng thấy xót xa thông cảm giùm. Mẹ đã nghĩ thứ hai sẽ lên xin gặp bác sĩ trưởng khoa hỏi thăm xem họ thiếu gì, cần hỗ trợ gì từ cộng đồng...

Hình ảnh chụp từ phòng bệnh của bé Ong khi có đoàn của bộ trưởng Bộ Y Tế đến thăm.

Bạn Ong hôm nay ho nhiều hơn, nhịp thở nhanh hơn và bị trớ mấy lần. Bác sĩ nghe phổi bảo không đáng ngại, tiếp tục điều trị kháng sinh.

Từ hôm qua đến giờ viện Nhiệt đới tiếp nhận cỡ 15 ca sởi mới, còn số các cháu được ra viện hoặc tự xin về ngoại trú không đáng kể, nên tình trạng như viện Nhi có lẽ không xa. Phòng này thì cỡ 30 ca sởi, phòng bên cạnh thì toàn bệnh nhân cúm và có xu hướng tăng nên các bố mẹ lại có thêm mối bận tâm về bệnh mới: cúm. Dù riêng phòng nhưng chung hành lang, chung toilet (cả tầng với khoảng 200 con người chỉ có 2 toilet luôn trong tình trạng tắc, hỏng) nên sởi lây cúm, cúm lây sởi chắc khá dễ dàng. Kể cả người đã tiêm cũng có 5% khả năng mắc. Ngay trong phòng Ong cũng có trường hợp đã tiêm đủ mũi nhưng vẫn mắc, vẫn bị biến chứng sang phổi.

Phòng sởi vừa có một bạn mới vào. Vậy giường Ong là 4 bạn rồi. Bạn này lên sởi, sốt, lặn ban ở nhà. Cả nhà chăm, kiêng rất kĩ, tưởng đã đẩy lùi sởi rồi. Hôm nay lại lên cơn co giật, run lẩy bẩy và ho nhiều nên cả nhà cấp cứu. Virus biến chứng nhiều lắm các bố mẹ ạ. Không phải lặn ban đã là an toàn đâu ạ.

Đủ biết dịch không xa xôi như ta tưởng! Gắng lên các bố mẹ.

Hiện bé Nguyễn Bạch Hải Phong, (bé Ong) và chị Nguyệt Ca vẫn đang chiến đấu từng ngày tại Bệnh viện Nhiệt đới TƯ. Chúc mẹ và bé vững vàng vượt qua tâm dịch!

Gia đình bé Ong.

ĐÔI ĐIỀU LƯU Ý VỀ VIỆC PHÒNG TRÁNH DỊCH SỞI

Chị Nguyệt ca chia sẻ một số kinh nghiệm của bản thân mình như sau:

1. Giữ vệ sinh nhà cửa: quét, lau nhà bằng nước lau nhà tiệt trùng ít nhất ngày 1 lần, đặc biệt các đồ đạc con trẻ hay sờ tay vào và khu vệ sinh trong gia đình. Có thể xông bằng bồ kết, tắm lá mùi, hạt mùi, lá trà xanh... đều là các thảo dược có tính chất sát khuẩn nhưng chưa ai khẳng định là phòng được sởi.

2. Vệ sinh răng miệng hàng ngày cho mình và con cái

3. Bố mẹ phải rửa tay bằng nước rửa tay có tính chất sát khuẩn và thay quần áo ngay khi về nhà, trước khi ôm ấp, hôn hít trẻ nhỏ. Cẩn thận hơn thì ra hiệu thuốc lớn (khu Phương Mai, Ngọc Khánh...) mua chai nước rửa tay y tế có chứa cồn ấy. Nếu nghi trong ngày có tiếp xúc với người đang có con nhỏ hay người thân bị sởi thì tốt nhất nên rửa tay, đánh răng, tắm gội, giặt riêng quần áo của hôm đó (nấu nồi nước sôi cho vào luộc quần áo lên là an toàn nhất) rồi mới tiếp xúc với người khác.

4. Ra đường bịt khẩu trang, mọi lúc mọi nơi. Tốt nhất là khẩu trang y tế, chứ khẩu trang vải thường, vài ngày mới giặt một lần không đủ an toàn. 

5. Tránh đi lại ở các khu gần bệnh viện là ổ dịch: Nhi Trung Ương, Saint Paul (Xanh Pôn), Viện Nhiệt đới, Bạch Mai, ... kể cả các bệnh viện vệ tinh: Thanh Nhàn... 

6. Không đi thăm trẻ bị sởi

7. Liên tục hỏi cô giáo xem ở lớp có bạn nào có hiện tượng sốt, chảy nước mắt, có nghèn ở mắt, có nổi ban... không để nhanh chóng cách ly. Nếu có điều kiện thì giữ con ở nhà trong điều kiện sạch, không ra chỗ đông người.

8. Dạy các con về sự nguy hiểm của dịch để các con tự phát hiện và bảo vệ. 

9. Khi tiếp xúc với mọi người hàng ngày, nên chủ động hỏi xem người đó có liên quan gì đến sởi không. Vì sởi đã lây lan sang người lớn và những người đã tiêm phòng. Có nhiều người lớn rất vô tư, không nghĩ mình chính là tác nhân truyền dịch đâu.