Chia sẻ với phóng viên Báo Người Lao Động chiều 7-1, PGS Nguyễn Văn Huy - nguyên giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, một người họ hàng của gia đình nhà thiên văn học Nguyễn Quang Riệu - cho biết GS Nguyễn Riệu đã qua đời vì Covid-19 tại Pháp.

Giáo sư Nguyễn Quang Riệu được phát hiện mắc Covid-19 tại Pháp. Gia đình đã đưa ông vào bệnh viện nhưng ông đã mất rất nhanh sau đó. Giáo sư Nguyễn Quang Riệu qua đời lúc 23 giờ 15 ngày 5-1 theo giờ Pháp, tức rạng sáng ngày 6-1 theo giờ Việt Nam.

Giáo sư Nguyễn Quang Riệu - Ảnh: Vjsonline.Org.

Sinh năm 1932 tại Hải Phòng, sinh sống và học tập tại Hà Nội, GS Nguyễn Quang Riệu là con đầu trong một gia đình có ba anh em trai sau này đều trở thành những nhà khoa học tên tuổi (hai em trai ông là giáo sư, nhà giải phẫu học, nhân chủng học và nhân trắc học Nguyễn Quang Quyền và giáo sư, tiến sĩ hóa lý Nguyễn Quý Đạo). Cha ông là chủ của hiệu ảnh Phúc Lai, tức Central photo nổi tiếng tại Hà Nội và Hải Phòng những năm 1930.

GS Nguyễn Quang Riệu là GS-TS tại Đại học Sorbonne (Paris), Giám đốc nghiên cứu tại Đài thiên văn Paris. Ông đã công bố trên 150 công trình khoa học về vật lý thiên văn (đặc biệt trong lĩnh vực thiên văn vô tuyến, trên các tạp chí khoa học quốc tế, viết nhiều sách (cả sách chuyên ngành và sách phổ biến khoa học) bằng tiếng nước ngoài và tiếng Việt.

GS Nguyễn Quang Riệu cũng là Giám đốc Nghiên cứu Danh dự (Emeritus) của Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu khoa học Pháp. Năm 1973, ông đã được nhận giải thưởng của Viện hàn lâm khoa học Pháp sau khi đã phát hiện và xác định chính xác vị trí xảy ra vụ nổ trong chòm sao Thiên Nga (Cygnus X3).

Cùng với GS Trịnh Xuân Thuận, GS Nguyễn Quang Riệu được coi là một trong số rất ít nhà khoa học gốc Việt trên thế giới không ngại dấn thân và đạt được những thành công trong ngành thiên văn học, một ngành khoa học đến giờ vẫn được coi là non trẻ và ít có điều kiện phát triển tại Việt Nam. Ông cũng là một trong những nhà khoa học đi tiên phong trong việc phổ biến cũng như vun đắp tình yêu của nhiều bạn trẻ Việt Nam đối với môn thiên văn học.

Mê thiên văn từ nhỏ, GS Nguyễn Quang Riệu luôn ước mơ được khám phá bí ẩn của vũ trụ. Ông rời Hà Nội đi du học ở Đại học Sorbonne, Pháp năm 1950 khi mới 18 tuổi.

Từ năm 1976, ông thường xuyên về nước tham gia phát triển và phổ biến ngành vật lý thiên văn và vật lý môi trường, hai lĩnh vực nghiên cứu còn non trẻ ở Việt Nam. Khi còn khỏe, hằng năm ông đều dành thời gian về nước tổ chức lớp học về môn vật lý vũ trụ và vật lý môi trường tại Đại học Quốc gia Hà Nội, vận động nhiều nhà khoa học nước ngoài cùng về thỉnh giảng.