Phóng viên vào cuộc thực nghiệm

Theo lời một chủ sạp thịt tại quận Nam Từ Liêm (Hà Nội), chúng tôi đã thử công việc tẩm ướp hàn the để giữ thịt tươi lâu. Đầu tiên, là việc mua hàn the. Có hai loại, một là hàn the giữ cho thịt tươi lâu. Một loại nữa người ta hay gọi là “muối diêm”, vừa giữ thịt tươi, vừa có màu đỏ rất đẹp.

Trong vai một người sắp kinh doanh thịt lợn và muốn học hỏi ít kinh nghiệm, chúng tôi tìm đến mua hàn the tại cửa hàng bún trên phố Nguyễn Khang (Hà Nội). Chủ sạp hàng sau khi nhìn chúng tôi vẻ dò xét rồi lấy từ gầm bàn ra một túi nilon chứa bột hàn the màu trắng. Giá của 1kg hàn the tại đây là 20.000 đồng. Bà chủ bắt đầu xởi lởi hơn khi được hỏi kinh nghiệm tẩm hàn the cho thịt tươi: “Ôi giời, ngày xưa tôi đi bán thịt lợn mãi mới chuyển sang làm bún. Muốn giữ thịt tươi lâu hơn, phải tẩm nước có hàn the. Người ta tẩm hàn the vào thịt, bày bán cả ngày vào mùa hè vẫn không bốc mùi”.

Sau khi có hàn the, phóng viên cho một lượng vừa phải chất bột trắng này vào nước, quấy tan và tẩm ướp vào thịt. Miếng thịt tẩm hàn the bắt đầu se thớ thịt bên ngoài. Sau khoảng 1giờ  đồng hồ, mặt bên ngoài miếng thịt rất săn, không có nước. Trong khi miếng thịt không tẩm ướp bên cạnh, bên ngoài vẫn có độ dẻo, dính tay. Sau 24 giờ để thịt tẩm ướp trong nhiệt độ phòng khoảng 28oC, mặt ngoài của thịt khô, thịt hơi rít, cơ se lại và vẫn giữ màu sắc ban đầu. Tuy nhiên, khi phóng viên dùng dao xẻ bên trong, thịt có màu trắng hơn, không có mùi ôi. Khi dùng ngón tay ấn vào, thịt ứa ra nhiều nước trắng đục. Trong khi đó, miếng thịt không tẩm hàn the đã có mùi ôi. Khi xẻ bên trong, thịt săn, không nhũn nhão hoặc chảy nước nhưng hơi ngả mùi sau 24 giờ để trong nhiệt độ thường và không có tẩm ướp. Khi dùng ngón tay ấn vào thịt, tạo thành vết lõm nhưng không để lại dấu vết khi nhấc ngón tay ra, các thớ thịt đều.

Một chủ sạp thịt tiết lộ với phóng viên, với thịt lợn tẩm ướp hàn the, có thể giữ tươi 3 ngày ở nhiệt độ thường. Nếu cho vào tủ lạnh, có thể giữ được cả tháng và bỏ ra rã đông, thịt vẫn tươi nguyên như mới. Chính vì vậy, giai đoạn trước Tết, nhiều người thường lấy hàng và giữ theo cách này để bán khi ra Giêng.

Gây ung thư nếu lạm dụng

Trong số các hóa chất dùng để bảo quản thực phẩm, muối Nitrat và muối Nitrit (dân gian gọi là muối diêm và hàn the) đang được sử dụng phổ biến. Theo GS Trần Hồng Côn (Khoa Hóa - Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội)), các muối này có hai công dụng: Tạo màu cho cá và thịt, làm thức ăn giòn hơn, đồng thời ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Với công dụng như vậy, người sản xuất không ngần ngại đưa các muối này vào thực phẩm. Tuy nhiên, GS Trần Hồng Côn cho rằng, nếu cho một lượng vừa phải thì không sao. Nhưng nếu lạm dụng và vượt quá ngưỡng cho phép thì sẽ gây độc hại và nhiều nhà khoa học đã có cảnh báo.

Cũng theo phân tích của GS Trần Hồng Côn, từ hàng nghìn năm trước, “muối diêm” đã được dùng để bảo quản thực phẩm. Thực chất của chất này được ông cha ta chiết xuất từ phân dơi, thuốc pháo. Nó có khả năng tan nhanh trong nước và làm thực phẩm giữ màu đỏ đẹp. Đặc biệt, khi tẩm vào thực phẩm, nó làm co các tế bào protit bên ngoài, giảm quá trình phân hủy bên trong nên thịt tươi được lâu và không có mùi ôi. Nhưng theo GS Trần Hồng Côn, nếu quá liều lượng cho phép, loại muối này rất độc và gây hại đến thần kinh. Còn hàn the (muối Nitrit) vẫn được dùng thông dụng trong một số công nghệ chế biến thực phẩm như: Làm giò chả, bún, phở, xúc xích…để tăng độ giòn của thức ăn. Tuy nhiên, trong một số điều kiện, thực phẩm có sử dụng hàn the đó bị vi sinh vật xâm nhập do để ngoài trời, ôi thiu, muối này bị biến đổi sang muối Nitrat gây ung thư, hoặc một số bệnh khác.

Điều này cũng được khẳng định trong nghiên cứu của một số giảng viên thuộc ĐH Huế. Nếu “muối diêm” vượt quá hàm lượng cho phép, khi vào cơ thể người, nó tham gia phản ứng khử ở dạ dày và đường ruột do tác dụng của các men tiêu hóa, gây phản ứng và tạo ra chất làm mất khả năng vận chuyển ô xi và một số phản ứng khác. Việc này kéo dài lâu, sẽ dẫn đến tử vong.

Để mua được thịt lợn tươi ngon, khi mua cần quan sát và lựa chọn thật kỹ: Thịt lợn khỏe mạnh thường có màu hồng nhạt đến đỏ thẫm. Khi mua về, đem luộc có nước trong, váng mỡ to, dậy mùi thơm của thịt và đặc biệt không có mùi lạ.

Thịt lợn kém chất lượng: Thịt đỏ hơn mức bình thường và nội tạng cũng đỏ, bị tụ máu, quá bóng. Thịt lợn có độ đàn hồi kém, nhũn nhão, rỉ dịch ra nhiều, thịt quá cứng, hoặc quá nhão. Thịt ôi, để lâu thường chuyển sang màu xanh, có mùi. Nếu rửa thịt, thấy thịt chuyển màu nhợt nhạt và có mùi tanh, chứng tỏ thịt đã bị thoa phẩm màu pha với tiết lợn nhằm mục đích làm cho miếng thịt trông đẹp và tươi hơn.

Cách nhận biết thịt tẩm hàn the

Miếng thịt có tẩm hàn the rất tươi, cầm bên ngoài thấy cứng nhưng khô, thớ thịt săn, không dính… Cắt vào bên trong, thịt nhũn nhão, rỉ dịch. Dùng tay ấn vào thịt có vết lõm, một lúc sau mới trở về bình thường. Nếu để quá lâu ở nhiệt độ thường, bên trong thịt sẽ có mùi. Còn thịt ướp “muối diêm” thường có màu đỏ tươi hơn, có độ đàn hồi kém. Khi luộc thịt có dùng các chất bảo quản trên, nước luộc sẽ đục, mùi vị hôi, trên mặt lớp mỡ tách thành những vết nhỏ hoặc không còn vết mỡ.