Thôn Bình Lương, xã Tân Quang, Văn Lâm, Hưng Yên từ lâu vốn nổi tiếng với nghề làm bóng bì. Mỡ nước và tóp ở đây là hai sản phẩm phụ. Mỡ nước được bán cho những điểm làm hành khô, bánh rán, quẩy, ngô chiên.

Dọc đường vào làng, hầu như nhà nào cũng tận dụng khoảng đất trống để phơi bì, có gia đình còn phơi cả trên nóc nhà. Anh T., chủ một cơ sở chuyên làm bì lợn tại thôn Bình Lương, đang phân loại những miếng bì "đầu thừa đuôi thẹo" được gom từ các chợ ở Hà Nội và các nơi khác về cho biết: "Miếng bì nào lớn, mỡ sẽ được lọc để rán, còn bì được chế biến thành bì khô".

Theo quan sát của chúng tôi, tất cả số bì lợn đều được để trên nền gạch nhầy nhụa nước bẩn, cạnh đó là cống nước, còn thùng, xô, chậu cáu đen nằm ngổn ngang. Anh T. cho biết thêm: "Làng này trước đây có nghề truyền thống làm bóng bì, nem chua, nhưng nay có thêm nghề làm bì lợn khô, và nghề này trở thành nghề chủ yếu, sản phẩm được xuất bán cả trong và ngoài nước. Hiện tại thôn này còn rất ít nhà làm bóng bì để tiêu thụ tại Hà Nội và một số tỉnh thành lân cận". 

Bì lợn đang sơ chế được chất đống trên nền đất...

... người chế biến dùng châm giẫm đạp để làm sạch bì!

Đi sâu vào làng, chúng tôi bắt gặp những rãnh nước thải lộ thiên chảy ra từ các hộ làm hàng bốc lên mùi khó chịu. Nhà bà V., nơi được những người dân giới thiệu là hộ sản xuất vệ sinh nhất cũng không khác gì các gia đình sản xuất nhỏ lẻ khác. Đồ nghề gồm dao và một viên đá hoa làm thớt vứt chỏng chơ bên cạnh những đống bì lợn được chất trên nền đất.

Chỉ vào đống bì lợn đã làm sạch, chị L., chủ một cơ sở sản xuất phía cuối làng, cho biết: "Bì này dùng để làm bóng, có giá 10.000 - 12.000 đồng/kg. Hàng được phân thành từng loại khác nhau và không miếng nào bị bỏ đi. Còn mỡ thì sau khi rán được đựng trong những chiếc thùng lớn chất trong bếp đợi lái buôn đến thu gom".

Những miếng bì lợn trắng phau sau vài thủ thuật của người chế biến

Trên bếp lò, một chiếc chảo lớn đang rán mỡ sôi lục bục. Cạnh đó là chiếc nồi luộc bì bẩn như chưa bao giờ được đánh rửa. Mùi mỡ rán, mỡ tươi trộn vào nhau làm không khí càng trở nên đặc trưng của làng nghề làm bì lợn. Đảo chảo mỡ đang sôi sùng sục và nhanh tay vớt đống bì ngâm trong các thùng nhựa cáu bẩn để chuẩn bị cạo lông, chị L. trần tình: "Bì lợn được gia đình tôi thu mua ở khắp nơi, nhiều khi phải thuê người đi thu mua rồi gửi qua xe khách. Vì nguồn hàng không phải lúc nào cũng phong phú nên nhiều khi người thu mua phải "đợi" gom được số lượng kha khá mới gửi xe lên cho cơ sở, nên việc bì lợn "hơi" có mùi ôi là điều không thể tránh khỏi"!.

Và để giải quyết những mùi khó chịu cùng những miếng bì đã chuyển màu, các cơ sở sản xuất đã "sáng tạo" tuyệt chiêu vô cùng đơn giản: Sau khi  trần qua nước sôi, bì lợn sẽ được ngâm bằng một loại dung dịch để có màu trắng và hết mùi...

Bì lợn trắng phau sau khi chế biến tiếp tục được phơi trên những đống than...

... và đựng trong các bao tải đen nhẻm

Đồng hồ đã chỉ đến 12h trưa, song cả làng vẫn chưa ai nghỉ tay. Nhà thái mỡ, nhà lọc bì, nhà lại rán mỡ xèo xèo. Chỉ nửa ngày, chúng tôi đã “mục sở thị” vô số hình ảnh rất mất vệ sinh trong quá trình chế biến bóng bì, mỡ rán nhưng theo các cơ quan chức năng của xã Tân Quang, thì "việc quản lí là vô cùng khó khăn". Một cán bộ xã này cho biết: "Mỗi dịp giáp Tết, các cơ quan chức năng cũng đi kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm của các hộ sản xuất, nhưng không bắt được hộ nào vi phạm để xử phạt".