Loại gia vị đắt đỏ thứ hai trên thế giới, chỉ xếp sau ngụy hoa nghệ tây, là vani tự nhiên. Theo các chuyên gia, vani vốn là hương liệu được chiết xuất từ một giống lan nhiệt đới thuộc họ Orchidaceae bắt nguồn từ Mexico trong các khu rừng mưa nhiệt đới.

Từ vanilla có xuất xứ từ tiếng Tây Ban Nha và nó có nghĩa là "quả đậu nhỏ". Muốn thu hoạch được vani tự nhiên thì phải trồng được cây đậu quả. Do đó, người trồng phải tự tiến hành thụ phấn cho cây, bởi do cấu trúc của hoa vani khiến hầu hết các loài côn trùng không thể lấy mật và giúp hoa thụ phấn.

Cụ thể, vào năm 1837, nhà thực vật học người Bỉ là Charles François Antoine Morren đã tiên phong với phương pháp thụ phấn nhân tạo cho loại vani này. Thế nhưng, phương pháp của vị chuyên gia này lại không có tính khả thi về mặt thương mại. Đến năm 1841, Edmond Albius, một cậu bé nô lệ 12 tuổi sống trên đảo Réunion, thuộc Ấn độ Dương, đã khám phá ra cách có thể thụ phấn thủ công cho cây. Từ đó, phương pháp này cho phép trồng và khai thác vani trên phạm vi toàn cầu.

Vani là loại gia vị đắt thứ hai trên thế giới vì trải qua nhiều công đoạn vất vả

Các chuyên gia cho biết, cây vani thường sống bám vào thân cây khác giống như loại dây leo, sau đó ra hoa, đậu quả và cuối cùng là cho hương vị vanilla tự nhiên. Khác với vani nhân tạo giá rẻ, vani được trích từ các quả vani tự nhiên sẽ có mùi hương tinh khiết riêng biệt. Mùi hương của vani cũng phụ thuộc vào khu vực cây được trồng. Trong đó, vani được thu hoạch ở Madagascar có vị rượu rum và ngọt đặc trưng. Đây cũng là lý do vì sao các nhà sản xuất kem trên thế giới rất mê vị vani ở đây so với các vùng khác.

Vì sao vani lại là gia vị đắt thứ hai trên thế giới?

Cây vani phát triển rất chậm, hoa của loại cây này chỉ nở trong đúng 1 ngày trong năm

Sở dĩ vani tự nhiên trở thành thứ gia vị đắt thứ hai trên thế giới vì nó phải trải qua nhiều công đoạn và tốn nhiều sức lao động mới có thể thu hoạch được. Cây vani phát triển rất chậm so với các loại cây khác. Cụ thể, trên thực tế, cây vani được trồng từ 3 - 4 năm mới ra hoa và đặc biệt hoa chỉ nở trong đúng 1 ngày trong năm. Do đó, nếu ngày hoa vani nở mà không thụ phấn thủ công kịp thì hoa sẽ tàn đi và người trồng sẽ phải đợi tới một năm sau để hoa nở lại.

Do đó, khi trồng cây vani, người trồng thường phải kiểm tra cây của mình vào mỗi sáng sớm. Bởi không chỉ bỏ lỡ khoảnh khắc hoa nở, việc cây vani bị hư hại cũng có thể ảnh hưởng hoặc làm mất đi những quả có giá trị cao của nó.

Quả vani mất tới 9 tháng mới chín

Cây vani sẽ được tiến hành thụ phấn bằng tay và phải mất tới 9 tháng để trái vani mới chín. Sau đó, người trồng còn phải tiến hành ủ quả vani thêm vài tuần nữa, đồng thời cho quả tắm hơi, tắm nắng và phơi ở trong bóng râm. Sau khi trải qua các công đoạn xử lý này, quả vani sẽ khô lại và chúng có màu nâu đen, rất thơm. Vani tự nhiên thường được nhiều người ưa chuộng là loại được tinh chiết từ lớp tinh thể bám ở trên hạt nằm trong quả vani.

Ngoài quá trình sản xuất mất nhiều thời gian và công sức, giá của vani cao còn do điều kiện thời tiết thất thường, nguồn cung hạn chế, trong khi nhu cầu sử dụng tăng cao.

Đây chính là lý do vì sao vani tự nhiên lại quý hiếm và được coi là một trong những nhiên liệu đắt đỏ nhất trên thế giới. Chỉ tính riêng quả vani, vào năm 2017, giá trung bình là 600 USD/kg (tương đương với gần 15 triệu đồng/kg). Đến nay, loại quả đắt đỏ này có giá dao động ở ngưỡng 500 USD/kg.

Quả vani khô có màu nâu đen với giá bán rất cao

Sở hữu hương thơm và mùi vị rất đặc trưng, vani nhanh chóng được ưu chuộng trên toàn thế giới. Không chỉ dừng lại là loại gia vị cho các món ăn như kem, bánh ngọt, nước sốt cho các món tây…, vani còn được sử dụng trong việc chế tạo túi thơm, gấu bông và thậm chí là nước hoa, mỹ phẩm.

Trên thực tế, 80% lượng cây vani trên thế giới được trồng ở vùng đông bắc của Madagascar. Đây là nơi có điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng được cho là hoàn hảo với sự phát triển của vani.

Theo báo Dân Việt, ở Việt Nam, anh Trần Minh Trung ở Bình Dương đã trồng thành công cây vani. Sau hơn 3 năm thử nghiệm, hiện anh Trung đã thu hoạch được quả của loại cây này một cách đều đặn. Riêng quả tươi thu về có giá bán từ 1 - 1,5 triệu đồng/kg. Còn giá bán vani thành phẩm ở Việt Nam hiện nay dao động từ 10 - 20 triệu đồng/kg (tùy chất lượng).