Câu chuyện xảy ra cách đây đã 16 năm, nhưng mới lại được người dân thôn Phước Hòa, xã Xuân Phước (huyện Đồng Xuân, Phú Yên) kể lại. Sau lần vượt cạn kinh hoàng đó, dù đứa bé được cứu sống nhưng người mẹ thì vĩnh viễn ra đi, những người còn lại thì tứ phương ly tán.

Xã miền núi Xuân Phước, huyện Đồng Xuân nằm cách thành phố Tuy Hòa hơn 70 km. Cách đây 23 năm, anh nông dân Nguyễn Dưỡng ở thôn Phước Hòa của xã này đã tình cờ gặp rồi kết duyên với một cô gái đất võ Bình Định tên là Nguyễn Thị Mủn trong một lần chị Mủn vào Xuân Phước làm thuê. Vì nghèo nên họ cứ thế về ở với nhau chứ không hề cưới hỏi.

Không có chỗ ở, hai vợ chồng xin đất rồi nhờ người làng dựng cho một căn nhà bằng tre nứa. Hằng ngày, họ đi làm thuê kiếm sống. Hai đứa con trai lần lượt ra đời. Gia đình vốn nghèo bây giờ lại càng nghèo hơn vì có thêm các con nhỏ. Hai đứa con trai lớn lên chẳng có tên họ đàng hoàng mà chỉ được bố mẹ gọi bằng cái tên "Chó anh", "Chó em". Thời gian sau, vì không có biện pháp kế hoạch nên chị Mủn lại mang bầu. Chẳng ai ngờ rằng ngày chị Mủn chuyển dạ cũng là một ngày kinh hoàng khiến chị vĩnh viễn ra đi.

Nói về sự việc động trời này, ông Nguyễn Văn Mến (sống tại khu phố Long Hà, thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân), anh ruột của chị Nguyễn Thị Mủn, nhớ lại: “Chiều hôm đó, tôi đang ở nhà thì nghe mọi người báo hung tin, chồng con Mủn cầm dao mổ bụng nó lấy con làm nó chết rồi”. Tức tốc, ông Mến phóng xe vượt 15 km đến thôn Phước Hòa thì thấy hàng xóm đã đến đông lắm rồi. Rất nhiều người còn nhớ cái ngày kinh hoàng của 16 năm về trước.

Một người trong thôn Phước Hòa kể lại: "Vợ chồng anh Dưỡng đẻ đứa đầu thì còn có tiền gọi y tá trong thôn đến đỡ đẻ. Đến đứa thứ hai vì không còn tiền nên anh Dưỡng để ở nhà “tự xử”. Vợ đau bụng đẻ, túng quẫn làm liều, vợ bảo thế nào anh cũng làm theo. Chị Mủn sinh ngay trên chiếc chõng tre tại nhà, anh Dưỡng lấy sợi lạt cây mò o làm dao cắt rốn cho con, rồi tự tay tắm bé... Nhờ trời thương nên mọi việc đâu vào đó, đến khi Dưỡng nói lại thì mọi người mới hay vợ anh đẻ rồi".

Đến lúc vợ sắp đẻ đứa thứ 3, Dưỡng thầm nghĩ “vợ mình đẻ dễ ẹt” nên chẳng gọi bà đỡ làm gì, với lại có tiền đâu mà gọi. Đau bụng từ trưa tới chiều, vợ chuyển dạ mạnh bắt đầu kêu la. Tưởng sự việc êm xuôi như lần trước và nghe lời vợ nên anh mới làm theo, không ngờ ra cớ sự.

Sau này, Dưỡng kể lại: "Khi Mủn đau quá, cô ấy quát tôi “lấy dao mổ bụng ngay, chứ không con chết ngạt bây giờ”. Thế là trời xui đất khiến thế nào, tôi quẫn trí, cầm đại cái dao thái rau cũ kỹ ở nhà dưới liếc xẻng xẻng vào miệng cái lu đất đựng nước mấy cái rồi rạch bụng vợ để lấy con". Sau nhát dao bất đắc dĩ đó, Dưỡng dùng tay lấy đứa con gái ra. Chị Mủn đau quá, nghiến răng siết chặt thành giường rồi trút hơi thở cuối vì mất máu. Đó là ngày 8/1/1996.

Đám tang của người mẹ tội nghiệp này được nhiều người dân và chính quyền địa phương lo liệu, phúng viếng. Sau đám tang chị Mủn, vì xét thấy Dưỡng là người thiếu hiểu biết, động cơ cầm dao của anh là để cứu người, dù đã gây ra cái chết của vợ, nên cơ quan chức năng cân nhắc rồi xếp lại hồ sơ. Không ai muốn kéo dài thêm tấn bi kịch cho gia đình đáng thương này nữa. Sau khi vợ mất, Nguyễn Dưỡng như một người mất hồn. Chẳng bao lâu, anh đã trở thành một kẻ nghiện rượu. Anh gửi các con mỗi đứa một nơi rồi lang thang đủ chỗ.

Bé Xuyến lúc còn nhỏ

Con bé sinh ra trong hoàn cảnh đặc biệt nên được nhiều người biết đến. Có rất nhiều người đến thăm và có ý định xin về nuôi nhưng gặp đủ điều rắc rối. Cuối cùng, chị Trần Thị Mâu, một người phụ nữ cùng xã bị chồng bỏ rơi, vì không có con nên đã xin được. Chị Mâu lấy họ mình đặt cho đứa bé là Trần Thị Mỹ Xuyến.

Một điều không bình thường là mắt Xuyến bị mờ từ nhỏ do sinh non không được chăm sóc y tế kịp thời nên sinh hoạt, học tập đều rất khó khăn. Gia đình nghèo không có tiền chạy chữa nhưng mỗi khi có đoàn bác sĩ ở Tuy Hòa hay Sài Gòn ra khám bệnh miễn phí cho người nghèo, chị Mâu đều đưa Xuyến đến khám. Nhờ thế mà Xuyến được đeo kính để mắt sáng hơn và có thể đi học như bạn bè.

Nhớ lại chuyện cũ, chị Mâu xúc động: “Hồi đó bé Xuyến yếu lắm. Ba má tui cũng quý nó nên ẵm bồng suốt ngày. Riêng tui phải đi làm thuê kiếm tiền mua sữa, mua thuốc cho nó". Xuyến đi học chậm 4 năm so với tuổi nhưng sức học cũng khá và rất hiền ngoan.

Tuy nhiên, học hết cấp 1 thì em xin các thầy cô giáo ở Trường tiểu học số 2 Xuân Phước cho em được nghỉ học. Khi được hỏi có phải vì lớn hơn các bạn nên mắc cỡ không đi học nữa hay không thì bé Xuyến trả lời: “Vì nhà cháu nghèo nên cháu nghỉ học đi làm giúp ba má chứ không phải vì mắc cỡ. Lớp cháu cũng có mấy bạn học chậm như cháu mà”.

Sau khi xin được bé Xuyến một thời gian, chị Mâu bước thêm bước nữa và sinh được cậu con trai. Hiện nay, gia đình chị đang sống trong một căn nhà cấp bốn được xây hồi năm 2000 với sự hỗ trợ, giúp đỡ của địa phương. Bé Xuyến khỏe mạnh, tuy nhiên lúc nào trên mắt cũng có cặp kính cận dày cộp.

Do không có ruộng đất nên hằng ngày, Xuyến cùng má đi làm thuê kiếm tiền sinh sống. Theo ông Huỳnh Minh, Phó chủ tịch xã Xuân Phước, gia đình bà Mâu rất nghèo, sống bằng nghề làm mướn. Từ ngày xảy ra sự việc đến nay, Dưỡng dẫn hai đứa con lớn bỏ nhà đi và không về địa phương nữa.