Trưa 3/9, khi có mặt tại hiện trường, chúng tôi không thấy người nào của Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái hay lực lượng chức năng, mà chỉ có hàng trăm người dân ba xã quanh khu vực công ty đang bám trụ giữ các hố vừa khai quật có nhiều thùng phuy thuốc trừ sâu nằm dưới đất. “Chúng tôi phải canh giữ vật chứng này cẩn thận suốt ngày đêm, bởi mất cảnh giác là họ (công ty - PV) đào bới và đem đi tẩu tán nhằm che mắt các cơ quan chức năng” - một người dân cho biết.

Trước đó ngày 26/8, nghi ngờ công ty chở các thùng hóa chất đi tẩu tán quanh khu vực đồi rừng, người dân đã chặn đường, bắt giữ một xe tải của công ty này đang lưu thông trên đường. Sau khi cơ quan chức năng có mặt, bạt che thùng xe được mở ra lộ rõ nhiều thùng phuy hoen gỉ chứa hóa chất, không có nhãn mác.

Gần 15 năm kêu cứu

Tiếp xúc với người dân các xã Cẩm Tâm, Cẩm Vân (thuộc huyện miền núi Cẩm Thủy) và xã Yên Lâm (huyện Yên Định), chúng tôi được biết cách đây gần 15 năm khi bắt đầu đi vào hoạt động, Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Công ty nằm trên quả đồi ở xã Cẩm Vân, vừa đầu ngọn gió vừa đầu nguồn nước. Người dân cho hay trong quá trình sản xuất, sang chiết, đóng gói thuốc bảo vệ thực vật (thuốc trừ sâu), công ty đã chôn lấp, tiêu hủy thuốc hết niên hạn sử dụng, vỏ bao bì bằng cách chôn xuống đất không đúng quy trình, gây ô nhiễm nguồn nước ngầm, làm cuộc sống của hàng trăm hộ dân trong vùng bị ảnh hưởng. Ngoài ra, hằng ngày người dân sinh sống gần công ty phải ngửi mùi thuốc trừ sâu khiến nhiều người già, trẻ em đổ bệnh.

“Nhiều hôm trời nắng, múc nước giếng khơi hoặc nước từ giếng khoan lên nồng nặc mùi thuốc trừ sâu. Bà con nhắm mắt dùng để nấu cơm, nấu canh, khi đưa vào miệng chỉ chực nôn ọe. Thương nhất là trẻ nhỏ và người già, vào mùa nắng nóng, mùi thuốc trừ sâu ám đặc trong không khí làm đổ bệnh cả loạt. Trong gần 10 năm trở lại đây, tại thôn Thắng Long có hơn 30 người tử vong vì bệnh ung thư” - ông Trương Văn Hùng (dân tộc Mường, 50 tuổi, trú tại thôn Thắng Long, xã Yên Lâm) bức xúc nói.

Ông Nguyễn Văn Chung (61 tuổi, cán bộ hưu trí, trú tại thôn 8, xã Cẩm Vân) cho biết thêm: “Hơn 10 năm nay người dân chúng tôi sống khốn khổ với kho thuốc trừ sâu khổng lồ vừa được chôn dưới đất vừa hiện hữu trên mặt đất của Công ty Nicotex Thanh Thái. Người dân địa phương đã nhiều lần có ý kiến bằng văn bản lên UBND xã, UBND huyện, nhưng chưa bao giờ có câu trả lời thỏa đáng”.

Xin lỗi dân

Liên quan đến vụ việc, ngày 30/8 Phòng cảnh sát môi trường Công an tỉnh Thanh Hóa đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động công ty để phục vụ công tác điều tra. Đại tá Nguyễn Duy Bình - trưởng Phòng cảnh sát môi trường Công an tỉnh Thanh Hóa - cho biết: “Cơ quan chức năng đang điều tra, làm rõ vụ việc tại Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái nên chưa có kết luận cuối cùng. Ngày 31/8, công ty đã thuê một đơn vị thực hiện việc thu gom hóa chất trong khuôn viên mang đi tiêu hủy. Ngay sau khi phát hiện sự việc này, cơ quan công an đã yêu cầu đơn vị thu gom ra khỏi địa bàn, để nguyên hiện trường phục vụ công tác điều tra”.

Chiều 3/9, trao đổi với PV, ông Phạm Văn Tiến - chủ tịch UBND huyện Cẩm Thủy - thừa nhận những phản ảnh, bức xúc của người dân địa phương về việc Công ty cổ phần Nicotex Thanh Thái gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng là có thật. “Công ty vừa có văn bản gửi UBND huyện Cẩm Thủy với nội dung xin lỗi huyện và nhân dân địa phương về việc đã để xảy ra gây ô nhiễm môi trường tại địa phương nhiều năm qua. Thời gian tới công ty sẽ chuyển đổi hình thức sản xuất kinh doanh; không sản xuất, đóng gói, chiết xuất thuốc trừ sâu tại địa phương nữa. Bên cạnh đó, công ty cam kết sẽ thực hiện xử lý triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường theo đúng quy định của cơ quan chức năng” - ông Tiến cho biết.

Còn ông Nguyễn Đình Thống - giám đốc công ty - chỉ trả lời ngắn gọn: “Trong quá trình sản xuất thuốc bảo vệ thực vật thì có mùi hóa chất bay vào không khí là không thể tránh khỏi. Công ty đã cố gắng hạn chế đến mức tối đa việc gây ô nhiễm môi trường quanh vùng. Hiện Công an tỉnh và các cơ quan có liên quan đang điều tra vụ việc, cứ chờ cơ quan chức năng kết luận”.

Không thể tùy tiện chôn hóa chất

Ông Nguyễn Xuân Hồng, cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn - đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý về thuốc bảo vệ thực vật, cho hay hiện tại quy trình tìm hiểu, điều tra việc chôn hóa chất thuộc trách nhiệm của địa phương. Theo ông Hồng, trong số hóa chất được chôn xuống có loại là dung môi hữu cơ.

“Thông thường khi nhập nguyên liệu thuốc bảo vệ thực vật, người ta sẽ dùng loại dung môi này để hòa tan. Xylene là hóa chất rất ít độc hại so với thuốc trừ sâu, nó là chất trơ, có tác dụng hòa tan, tạo nhũ. Đó là hóa chất cơ bản chứ không phải là thuốc trừ sâu. Để đánh giá cụ thể mức độ nguy hại của thuốc trừ sâu, cảnh sát môi trường sẽ có rà soát, phân tích cụ thể. Việc chôn hóa chất xuống đất nhằm mục đích gì công ty phải giải trình rõ. Thông thường nếu không sử dụng hết, hóa chất độc hại sẽ phải tuân theo quy trình xử lý nghiêm ngặt, không thể tùy tiện” - ông Hồng nói.