Tương truyền, đây là chiếc sọ của một con cọp cái 3 chân thành tinh, từ rừng men về làng báo thù. Và người chuốc oán với bà chúa sơn lâm chính là Thám Xoài, anh hùng đả hổ đã đi vào huyền thoại của vùng đất Tường Khánh, Long An.

Tỷ võ cùng cọp rừng

Đến làng Khánh Hậu, Long An hỏi về Thám Xoài thì hầu hết cao niên trong vùng đều tường tận. Và đến tận bây giờ, người dân nơi đây vẫn còn lưu truyền những câu chuyện ly kì về Thám Xoài, người tinh anh võ thuật, có sức mạnh vô song và được tôn là “anh hùng đả hổ”. Sở dĩ nhân vật đã đi vào huyền thoại này có tên Thám Xoài là bởi, thời trẻ ông từng gia nhập nghĩa quân Đông Sơn của Đỗ Thanh Nhơn. Ông được bổ nhiệm chức Thám kỵ quân, làm nhiệm vụ trinh sát, dọ thám quân tình. Ông rất thích uống rượu với xoài rừng, xoài xanh chấm muối ớt nên dân gian vẫn gọi chết tên là thầy Thám Xoài. Sau khi chủ tướng Đỗ Thanh Nhơn thất trận và bị chúa Nguyễn Phúc Ánh giết, nghĩa quân Đông Sơn từ đó tan rã. Một số người anh em của Thám Xoài đã theo chúa Nguyễn để diệt Trịnh, còn ông do bất đắc chí nên trở lại quê nhà, lấy chuyện ruộng vườn, khai khẩn đất hoang làm vui qua ngày.

Tương truyền, thuở xưa, thầy Thám Xoài thường ăn mặc chỉnh tề, đầu chít khăn đỏ, tay cầm côn ra bìa rừng … mời cọp ra đấu võ. Theo lệ, ông chỉ đánh kiểu “giao hữu”, cọp bị ông đánh đau sẽ tự quay đầu chạy về rừng, Thám Xoài chưa bao giờ giết cũng như đả thương quá nặng con cọp nào. Nhưng có lần, một con cọp cái 3 chân vô cùng hung hãn đã quay lại báo thù Thám Xoài, tình thế bắt buộc, ông đành dùng trâu rừng giết chết cọp cái 3 chân, trừ họa cho dân làng. Dân làng vui mừng khiêng hổ về xẻ thịt và đem sọ cọp đi trưng cất trong miếu Dao Quang. Gần 2 thế kỷ trôi qua, miếu Dao Quang đã trở thành chùa Diêu Quang, (thuộc xã Khánh Hậu, thành phố Tân An, tỉnh Long An) và chiếc sọ cọp xưa kia vẫn còn được lưu giữ nguyên vẹn tại đây.

Đại đức Thích Thiện Thạnh, trụ trì chùa Diêu Quang cho biết, các đời sư trụ trì trước vẫn thường kể ông nghe về huyền thoại Thám Xoài và gốc tích của chiếc sọ cọp trong chùa. Thầy Thích Thiện Thạnh đã giới thiệu cho chúng tôi tài liệu ghi chép của cụ Nguyễn Văn Hai (1918 – 2003) về nhân vật Thám Xoài. Sinh thời, ông Nguyễn Văn Hai ngụ ở Khánh Hậu, là một trí thức có uy tín trong vùng và chuyên nghiên cứu lịch sử dân gian tại nơi này. Theo tài liệu của cụ Nguyễn Văn Hai ghi lại thì nhà Thám Xoài ở cạnh bìa rừng, nên lũ hổ đói nghe mùi thịt người vẫn thường xuyên rình rập quanh nhà ông để rình mồi. Thám Xoài rất tinh nhạy trong việc nghe được những dấu hiệu của loài cọp khi chúng tiến đến gần khu vực của ông. Nên chẳng khi nào lũ hổ đói kia được toại ý. Thám Xoài còn sống cùng hai người con trai ruột, cả hai đều tinh thông võ thuật.

Dân gian lưu truyền rằng, chiều chiều, Thám Xoài thường ra giữa sân võ, đối diện bìa rừng “kính cẩn” mời cọp rừng ra tỷ thí. Ông thường dạy con và bảo với dân làng: “Cọp cũng như trâu, chúng rất ghét màu đỏ và dễ bị màu đỏ chi phối. Bởi vậy, tôi luôn chít khăn đỏ lên đầu để khiến chúng bị kích động, chỉ cần thấy màu đỏ, cọp sẽ ngay lập tức nhào đến đối thủ”. Thám Xoài còn diễn giải, khi giao đấu với người, cọp luôn muốn đoạt vũ khí của người trước rồi mới vồ đến cắn xé hay dùng chân tát một cú chí mạng. Lúc muốn đoạt vũ khí, cọp sẽ giương vuốt và chồm hai chân trước lên, để hở hai bên mạng sườn. Khi ấy, Thám Xoài sẽ xuống Xà tấn (một thế tấn trung bình trong võ thuật cổ truyền Việt Nam), né đòn vồ, lách người và dùng trường côn đánh vào hai bên mạng sườn của cọp. Trước khi vồ lên chúng sẽ quật đuôi, vồ bên trái thì quật đuôi về bên phải, vồ bên phải lại quật đuôi ngược về bên trái, vồ thẳng thì đuôi duỗi thẳng. Thám Xoài khí chất tinh anh, nên trong khi giao đấu ông vẫn bình tĩnh nắm được nhất cử nhất động của cọp khi nó muốn tấn công. Nhờ tinh thông võ thuật, sức mạnh kinh người nên không khi nào Thám Xoài bại trận trước loài mãnh thú hung hãn này.

Chiếc sọ cọp mang nhiều giai thoại được lưu giữ qua hàng mấy trăm năm

Chuốc oán với cọp cái ba chân

Mỗi lần Thám Xoài giao đấu cùng cọp, hai đứa con trai của ông lại cầm vũ khí đứng ngoài, để phòng khi cha gặp hiểm nguy thì xông vào trợ giúp. Thám Xoài chưa bao giờ có chủ ý giết cọp, ông chỉ muốn chúng sợ hãi mà mãi mãi nương náu chốn rừng sâu, không dám về làng, gây hại cho người dân. Khi giao đấu với cọp, Thám Xoài chỉ sử dụng trường côn, không cầm vũ khí sắc bén. Và mỗi khi muốn kết thúc trận giao đấu, ông liền xoay người, lách ra phía sau, chụp lấy đuôi cọp và đá mạnh vào hạ bộ nó, khiến cọp đau đớn quay đầu chạy biến vào rừng. Nhưng cũng chính vì khoan nhượng với loài mãnh thú này mà trong một lần giao đấu với cọp, Thám Xoài suýt mất mạng. Theo tài liệu của cụ Nguyễn Văn Hai ghi lại, năm ấy Thám Xoài tuổi đã về chiều, tuy vẫn còn phương phi, khỏe mạnh nhưng sức lực làm sao sung mãn bằng lúc trẻ trai, vì thế ông suýt chết dưới nanh vuốt của một con hổ cái thành tinh hung hãn.

Như mọi lần, Thám Xoài biết được có “kẻ” đang rình rập mình nên thay võ phục, chít khăn đỏ ra sân chờ tỷ thí. “Đối thủ” lần này của Thám Xoài hung hãn lạ thường, nhưng sau nhiều năm kinh nghiệm giao đấu cùng cọp, ông vẫn nắm được thế thượng phong. Sau, ông lựa thế lách ra sau, tóm lấy đuôi cọp và co chân đá mạnh vào hạ bộ. Nhưng chẳng may, đây lại là một con cọp cái, nên đòn hiểm kia, chẳng “xi nhê” gì, thậm chí còn hung dữ hơn gấp bội. Quần thảo với con cọp cái gần 2 canh giờ, Thám Xoài đã thấm mệt. Ông liền ném chiếc khăn đỏ trên đầu ra xa, theo thói thuờng, cọp sẽ chạy lại vồ xé chiếc khăn đỏ. Nhưng ả cọp cái này chẳng mảy may chú ý đến chiếc khăn, mà liên tiếp tung những đòn chí mạng hòng xé xác Thám Xoài. Thám Xoài bị dồn vào thành giếng, cọp ta giơ chân trái, sắp tát vào đầu Thám Xoài. Nếu trúng đòn này, Thám Xoài cầm chắc rơi đầu, còn không cũng nát như tương. Hai con trai của ông đứng ngoài thấy vậy liền tung vũ khí vào, nhanh như cắt, Thám Xoài chụp lấy, chặt đứt lìa cái chân đang chực kết liễu đời ông. Phút sinh tử nhanh như chớp mắt. Cọp ta đau đớn, gầm lên một tiếng thê lương rồi chạy biến vào rừng. Nghe tiếng gầm của thú dữ, bà con trong làng liền xách giáo mác chạy đến hòng trợ lực, nhưng chỉ thấy Thám Xoài đang vận khí điều hòa, và bên cạnh là bàn chân hổ trong vũng máu đầm đìa.

Con cọp cái ngày nào giờ chỉ còn 3 chân vẫn nuôi mối thù xưa cũ, nên thường lảng vảng gần làng chờ thời cơ báo oán. Gần nhà Thám Xoài có một đôi trâu rừng, được dân làng nuôi để cày ruộng. Vốn ghét cọp nên hễ nghe mùi cọp là trâu liền giậm chân, lồng lộn lên, đó cũng là một dấu hiệu để dân làng biết có cọp về. Biết mình khó lòng chiến thắng được ả cọp cái 3 chân đã thành tinh, nên Thám Xoài bàn với dân làng cho trâu rừng chiến đấu với ả cọp này. Vừa mới được tháo dây, hai con trâu rừng đã vùng chạy vào bìa rừng. Dân làng liền chạy theo, khua chiêng gióng trống trợ oai. Đôi trâu đánh hơi được chỗ cọp đang rình rập thì lao tới, dân làng và Thám Xoài đều nhận ra đó là con cọp cái ba chân ngày nào, nay quay về trả thù. Đôi trâu xông vào giao chiến với cọp, sau một hồi quần nhau quyết liệt, cọp đã bị trâu dùng sừng húc chết. Sau đó, dân làng liền khiêng xác cọp về, xẻ thịt, lấy da, còn chiếc sọ cọp thì đem vào miếu Dao Quang trưng cất đến ngày nay.

Đại đức Thích Thiện Thạnh cho biết, sở dĩ đem sọ cọp về miếu thờ là vì xưa kia dân ta hay tín ngưỡng rằng những con mãnh thú bị thương hay quá hung hãn, mạnh khỏe khác thường là đã thành tinh, đã có linh hồn. Thông thường, loài người vẫn rất sợ những loài thú to lớn hung ác, nên thờ cúng cũng là một cách để tạ lỗi cùng mãnh thú. Những ngôi miếu có thờ phượng thú linh sẽ giúp dân làng trừ tà, trấn yêu, diệt quỷ. Bởi thế, sau bao nhiêu biển dâu thay đổi, chiếc sọ cọp mang nhiều huyền tích thuở xa xưa vẫn được người làng Khánh Hậu kính cẩn lưu giữ trong chùa Diêu Quang. Và chiếc sọ cọp này, từ lâu đã trở thành vật chứng cho những giai thoại kỳ thú về “Thám Xoài đả hổ”. Dẫu tồn tại hay không, thì Thám Xoài vẫn là cái tên đã khiến người dân nơi đây rất đỗi tự hào.