Chuyên gia quân sự Andrei Bykov, chủ trang chuyên phân tích quân sự - chính trị Kính Tiềm Vọng 2 của Nga mới đây có bài viết nói về những chiến lược hợp tác đóng tàu quân sự và những kinh nghiệm, thành tựu của ngành công nghiệp đóng tàu quân sự Việt Nam trong thời gian gần đây.

Dưới đây là nội dung bài viết:

Việt Nam đang trở thành quốc gia có nền công nghiệp đóng tàu quân sự tiên tiến bằng việc gia tăng mức độ công nghệ đóng tàu phức tạp đối với  tàu chiến lẫn tàu hỗ trợ. Khởi đầu bằng một tàu tuần tra có thiết kế tương đối đơn giản như dự án của Tập đoàn Damen (Hà Lan) và dự án của Nga/Ukraine, họ bắt đầu xây dựng thêm các dự án đóng tàu quân sự khác, phức tạp hơn; điển hình là dự án BPS-500 được khởi công vào cuối những năm 1990.

Tàu HQ-381 của Hải quân Việt Nam áp dụng nhiều công nghệ mới. Được thiết kế bởi viện thiết kế phương Bắc của Nga, tàu tên lửa BPS-500 có chiều dài 62,2 m, tải trọng 609 tấn, được trang bị động cơ diesel MTU, giúp tàu có thể đạt tốc độ 32,5 hải lý/h với hệ thống vũ khí là 8 tên lửa chống tàu Kh-35 Uran...

Ban đầu, Việt Nam lên kế hoạch đóng 10 tàu loại này nhưng cuối cùng, chỉ một chiếc, mang số hiệu HQ-381 được hoàn thành. Nguyên nhân có lẽ là việc đóng tàu thứ 2 ở nhà máy tàu Ba Son gặp nhiều trục trặc trong quá trình đóng và thử nghiệm.

Việt Nam rút ra bài học từ sự thất bại của dự án này nên họ chuẩn bị kỹ hơn để sản xuất loại tàu mới: tàu pháo TT400TP có trọng tải 400 tấn. 

Về thiết kế bên ngoài, tàu này gần giống với loại tàu Project Lan của Ukraine và thực tế, đó chính là thiết kế của tàu lớp Lan được Ukraina bán cho Việt Nam với trung gian là công ty Ukrinmash. Một loạt 3 tàu TT400TP được đóng tại nhà máy đóng tàu 173, thuộc Công ty Đóng tàu Hồng Hà ở gần Hải Phòng.

Tàu TT400TP đầu tiên mang tên HQ-272, được đóng từ tháng 4/2009. Hơn 2 năm sau đó, tháng 8/2011 con tàu được hạ thủy và bàn giao cho Hải quân Việt Nam vào cuối tháng 9/2011 sau khi chạy thử và kiểm tra hệ thống vũ khí thành công. Tàu HQ-272 được Hải quân Việt Nam chính thức giới thiệu vào đầu năm 2012. Trong khi đó, tàu TT400TP thứ 2, mang tên HQ-273, cũng bắt đầu được thử nghiệm trước thời hạn cách đây 5 tháng (kế hoạch thử nghiệm ban đầu vào tháng 3/2012).

Trước đó, Việt Nam cũng có kế hoạch đóng thêm 3 tàu TT400TP được thiết kế rút gọn cho Cảnh sát biển.

Tàu TT400TP HQ-273 thử nghiệm, vượt tiến độ 5 tháng. Tàu pháo TT400TP có chiều dài 54,16 m, rộng 9,16 m, mớn nước 2,7 m và có tải trọng 400 tấn, được trang bị 3 động cơ diesel MTU nên có thể đạt tốc độ tối đa 32 hải lý/h. Tầm hoạt động của tàu là 2.500 hải lý khi di chuyển ở tốc độ 14 hải lý/h, hoạt động độc lập trên biển trong 30 ngày. 

Phía trước mũi tàu được trang bị pháo 76 mm AK-176. Phía đuôi được lắp thêm hệ thống pháo tự động 6 nòng 30 mm AK-630. Hệ thống radar bao gồm radar kiểm soát hỏa lực MR-123-02 Bagira cũng như radar phát hiện mục tiêu trên không và radar định vị.

Tàu tuần tra bờ biển của Damen

Các nhà thiết kế hãng Damen chuyển giao công nghệ tàu chiến, tàu tầu tra cảnh sát biển loại tàu kích thước 90 m cho nhà máy đóng tàu Sông Thu Mới ở Đà Đẵng. Hợp đồng trong quá trình thực hiện ban đầu là 2 chiếc, được Damen thiết kế, bắt đầu được đóng trong tháng 1/2012 tại nhà máy đóng tàu 189 ở Hải Phòng. Các biến thể khác và loại tàu khác sẽ được đóng tại nhà máy đóng tàu Sông Thu Mới ở Đà Đẵng. Nhà máy đóng tàu 189 cũng tiến hành đóng thêm số lượng lớn các tàu loại này.

Rõ ràng, đây là động thái có chủ đích của Việt Nam nhằm tăng cường khả năng bảo vệ lãnh hải và bảo vệ ngư dân. Tàu tuần tra này chủ yếu sử dụng để bảo vệ các ngư trường đánh cá, tìm kiếm cứu hộ cứu nạn trên biển, công tác hậu cần. Theo kế hoạch, tất cả sẽ được hoàn tất giữa năm nay.

Tàu tuần tra ven biển sẽ được sử dụng chủ yếu để bảo vệ khu vực đánh cá, tìm kiếm, cứu nạn và hậu cần.

Thiết kế đồ họa của tàu DN-2000 của Việt Nam. Tàu có tải trọng 2.400 tấn, thuộc dự án 9014 (DN-2000), được phát triển bởi Damen, có chiều dài 90 m, chiều rộng 14 m và mớn nước 4 m, trang bị 4 động cơ đẩy diesel điện Caterpillar C3516C, đạt tốc độ tối đa 21 hải lý/h. 

Các tàu được trang bị một khẩu súng máy và cả pháo, thiết bị chữa cháy và một bãi hạ cánh cho máy bay trực thăng nặng 14 tấn (chẳng hạn như Ka-27/28). Ngoài thủy thủ đoàn 40 người, tàu có thể mang theo 30 nhân viên cứu hộ và khu vực nghỉ dưỡng của phi hành đoàn đủ sức cho 50 người.

Các nguồn tin của Nga cho biết, Việt Nam đang đóng 6 (tùy chọn thêm 4) tàu tên lửa Project 1241.8 Molnyia tại nhà máy đóng tàu Ba Son, sử dụng thiết kế của nhà máy đóng tàu Vympel (Rybinsk) và với sự hỗ trợ kỹ thuật từ CMDB Almaz. Tuy nhiên, thông tin chi tiết về chương trình đóng tàu này khá ít ỏi. Hải quân Việt Nam đang có 2 trong số các tàu thuyền được đóng bởi Rybinsk và 4 tàu tên lửa cao tốc thuộc dự án cũ Project 1241RE. 

Tàu hộ tống Sigma và các loại tàu khác

Khó khăn lớn nhất của chương trình đóng tàu quân sự có thể là việc đóng 4 tàu hộ tống lớp Sigma, được phát triển bởi Damen. Theo các báo cáo, Việt Nam đang đàm phán với Damen để đóng 4 tàu như vậy (2 tàu đóng ở Hà Lan và 2 tàu còn lại đóng tại Việt Nam theo phương thức chuyển giao dây chuyền công nghệ).

Damen từng cung cấp một số dự án tàu phụ trợ cho Việt Nam. Ngày 24/11/2011, nhà máy đóng tàu Sông Thu bàn giao cho Hải quân Việt Nam tàu HMS 6613, được đặt tên là Giáo Sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa. Tàu HMS 6613 được khởi đóng trong tháng 7/2008. Sau đó, tháng 10/2010, họ tiếp tục đóng thêm tàu cùng loại thứ 2, với thiết kế thượng tầng được sửa đổi, dự kiến gia nhập Hải quân Việt Nam trong năm 2014. Các tàu này sẽ được sử dụng để phục vụ thăm dò đáy biển.

Tàu HMS 6613 có chiều dài của 66,35 m, rộng 13,20 m, mớn nước 4 m và có tải trọng 1.550 tấn, được trang bị bốn động cơ diesel điện Caterpillar 3412C TA. Phạm vi hoạt động là 5.000 hải lý khi di chuyển với tốc độ 10 hải lý/h, độc lập hoạt động tới 60 ngày đêm. Tàu còn được trang bị sonar khảo sát thủy văn Atlas.

Ngoài ra, 3 tàu kéo lớn cũng được đóng tại nhà máy đóng tàu Sông Thu, bàn giao cho Cảnh sát biển. Dự kiến, việc bàn giao tàu thứ 4 sẽ diễn ra trong năm nay. Hai tàu kéo dự án DST 4612 là CSB 9001 và CSB 9002 có chiều dài 45,7 m. Tàu thứ 3 (CSB 9003) được bàn giao trong tháng 7/2011. Đây là loại tàu lớn, tải trọng 1.400 tấn, dài 52 m và chuyên hoạt động cứu hộ trên biển và ứng phó sự cố tràn dầu.

Tàu HQ-571 chạy thử nghiệm trên biển. Cùng hợp tác đóng tàu cảnh sát biển và tàu chiến trong các dự án với Damen, Việt Nam cũng xúc tiến đóng một số lượng lớn các tàu hỗ trợ trong các dự án quốc gia. Chúng gồm một số lượng lớn các tàu dịch vụ hậu cần, cũng như một số tàu đổ bộ. 

Gần đây, nhà máy 189 bàn giao cho Hải quân tàu vận tải quân sự tải trọng 2.050: tấn tàu HQ 571 Trường Sa (dự án K122). Nhà máy 189 cũng đóng và bàn giao tàu bệnh viện K123.

Ngoài việc đóng các tàu thuyền tại các nhà máy đóng tàu Hải quân, Việt Nam cũng có được một số lượng đáng kể các tàu chiến làm nền tảng, gồm hai tàu khu trục nhỏ Project 11661 Gepard 3.9 của Nga, được đóng tại nhà máy Zelenodolsk trong năm 2011 và 2 tàu tuần tra Project 10412 Svetlyak mang tên  HQ 264 và HQ 265 vào tháng 1/2012.

Việt Nam tiếp tục ký kết hợp đồng đóng thêm 2 tàu Gepard 3.9 có sửa đổi, nhằm tăng cường khả năng chống ngầm, trong khi đóng thêm 2 tàu Svetlyak tại nhà máy đóng tàu ở Vladivostok. Dù vậy, quan trọng nhất là việc đặt mua 6 tàu ngầm Project 636 (lớp Kilo), được đóng tại nhà máy Admiralty. Việc giao chiếc tàu ngầm đầu tiên sẽ bắt đầu vào năm 2014.