Vào 22h tối ngày 1/12/1014, người dân thôn Đông An, xã Lộc Điền, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế phát hiện tại nhà ông Nguyễn Hán có lửa bốc cháy dữ dội kèm theo những tiếng kêu cứu thất thanh. Người dân ồ ạt kéo đến giúp gia chủ thì phát hiên bên trong nhà, một thân thể đang bị ngọn lửa bao trùm. Mọi người khẩn cấp cứu chữa nhưng đã quá muộn. Cảnh sát có mặt tại hiện trường, điều tra vụ viêc, nhận thấy người tự thiêu là anh Nguyễn Tạ Nhân (22 tuổi, sinh viên năm cuối đại học, ngụ thôn Miêu Nha, cháu cụ Hán). Ngôi nhà xảy ra vụ tự thiêu chính là nhà thờ của gia tộc.

Người mộ đạo nhất quyết “tử vì đạo”?

Căn nhà cũ kỹ nằm khuất sau những rặng cây ăn trái. Trời đã chuyển động, lá úa vàng phủ kín khoảng sân đất. Mái ngói thấp lè tè, bám kín rêu xanh. Những bức tường loang lổ, cánh cửa gỗ ọp ẹp, mốc meo. Nền xi măng xỉn màu, nhiều chỗ chắp vá. Ngay phía trước gian thờ, nền nhà vẫn còn loang lổ những vết cháy.

Cụ Hán kể lại, tối đó, trời đã chuyển dần về khuya, bên ngoài mưa như trút nước, bất ngờ cháu trai chạy xe đến, từ đầu xuống chân ướt lướt thướt. Ông liền mắng, bảo khuya sao không ngủ, còn đội mưa đến làm gì, người cháu chỉ mỉm cười, giải thích mới từ trường ở Đà Nẵng về thăm nhà.

Tối đó, hai ông cháu nằm bên nhau nghe kinh phật. Một lát thì Nhân ngồi dậy, xuống ngồi trước bàn thờ phật lần tràng hạt, còn ông lão chìm dần vào giấc ngủ. “Khi tui thức giấc, đã thấy người thằng bé rực lửa. Tui vừa kêu cứu, vừa xông vào dập lửa nhưng không kịp”, ông lão nói bằng giọng bần thần. Cái chết của cháu quá bất ngờ, khiến ông lão nay thành lẩn thẩn: “Tui không nghĩ cháu tui chết mô. Tui vẫn thấy hắn vắt cái áo trên vai, vừa đi vừa huýt sáo bước vô đây thăm tui. Hắn học hành giỏi giang lắm, răng làm chuyện dại dột như rứa được”.

Ông cho biết, cháu mình hoàn toàn bình thường, không hề bị trầm cảm hay tâm thần như người ta nói. Trước đây, Nhân cũng đôi lần nhắc đến cái chết, nhưng bị ông gạt đi. “Nhiều lần tui cũng nói xa nói gần. Lấy kinh kệ ra để giảng cho hắn rõ. Tui tuy không có chữ nghĩa, nhưng kinh nghiệm sống thì nhiều hơn hắn. Cứ nghĩ, hắn học nhiều, hiểu rộng, không ngờ…”, ông bỏ lửng câu nói, khuôn mặt u ám, đưa đôi mắt mờ đục nhìn bần thần ra bên ngoài, nơi những hạt mưa bắt đầu giăng trắng khoảng sân lạnh lẽo, “Tui đã nói với cha hắn (ý nói cha của Nhân) coi chừng nhà ni sẽ có người chết, mà cha hắn mô có tin, cứ nói già rồi lẩm cẩm”.

Được biết, trước khi chết, nạn nhân từng tâm sự với gia đình, sau này, thế nào mình cũng chết thiêu. Tuy nhiên, người nhà cho rằng Nhân nói chuyện quá xa xôi, bởi có chết thì phải đến lúc già, trong khi chàng trai đang ở tuổi hai mươi đầy sức sống. “Cứ nghĩ thằng bé mộ đạo, nên tâm nguyện khi về già có chết, gia đình sẽ thiêu để lấy tro cốt mang vô chùa, chứ ai ngờ…”, người thân kể lại. Người này cho biết, việc tự thiêu, nạn nhân đã tìm hiểu và chuẩn bị rất kỹ lưỡng trước đó. Lúc đến nhà thờ, Nhân đã mang theo can xăng 5 lít. Trong máy tính của Nhân còn có nhiều tấm hình chụp lại cảnh tự thiêu, có lẽ để “tham khảo”.

Theo một số người dân địa phương, trước lúc mất hai tháng, Nhân đã vào ở hẳn trong 1 ngôi chùa tại Đà Nẵng. Do xin gia đình xuất gia nhưng không được chấp thuận, Nhân đã quyên sinh. “Xuất gia, hay sống ngoài đời đều có thể cống hiến cho xã hội. Nếu trước đây, gia đình thuận tình, để thằng bé xuất gia, chắc nó đã không tìm đến cái chết như thế. Nó chết mà hai tay vẫn còn chắp trước ngực”, một nhân chứng cho biết.

“Căn duyên” với Phật

Từ khi còn nhỏ, nạn nhân đã thể hiện là một người rất mộ đạo. Còn trẻ tuổi, nhưng Nhân đã ăn chay trường, không hề sát sinh. Ở nhà, mỗi lần phát hiện mẹ đi chợ mua con cá rô tôm còn nhảy loi choi trong rổ, thế nào Nhân cũng phiền lòng, nhất định mang ra sông thả cho bằng được. Ở địa phương cũng như nơi đang học tập, Nhân vẫn thường đến sinh hoạt, tu tập ở chùa. Buổi chiều trước khi chết, Nhân còn tham gia lễ cầu siêu tại một ngôi chùa trong Đà Nẵng. Sau khi hoàn thành xong nghi lễ phóng sinh, Nhân chạy xe ra Huế. Chàng trai không về thẳng nhà mà ghé qua nhà thờ của gia tộc rồi tự thiêu.

Nhân là con trai cả trong gia đình có 3 anh em. Vốn tính hiền lành, chăm chỉ, lại học hành giỏi giang, chàng trai là niềm kỳ vọng của cả nhà. Sau giờ học, Nhân thường theo cha ra đồng làm ruộng. Vào lúc nông nhàn, hai cha con thường đi phụ thợ hồ kiếm thêm thu nhập. Những lúc đi làm thuê, nhà ai dọn ra thức ăn mặn, chàng trai đành gác đũa, chỉ ăn gói xôi hoặc quả bắp, củ khoai mình mang theo, nhất quyết không phá giới. Lâu dần thành quen, hễ ngày nào có Nhân làm, người ta lại nấu riêng một mâm cơm chay.

Còn trẻ, nhưng Nhân ít khi rong chơi, la cà quán xá. Vào ngày rằm, mùng một, chàng trai luôn ngồi trước bàn thờ Phật nhà mình tụng kinh niệm phật. “Ba mươi, mùng một tết, mặc kệ mọi người nô nức đi chơi, thằng Nhân chỉ ở nhà lần tràng hạt, tụng kinh cho đến khuya mới đi ngủ”, người thân kể. Người này cho rằng, nạn nhân từ nhỏ đã mộ đạo, nên mới sớm được “cõi trên” đưa về trời. “Duyên trần của Nhân chỉ chừng đó, có cố tránh cũng không thoát. Lúc mất, toàn thân cháy đen, nhưng phần đỉnh đầu vẫn chừa lại như tóc của chú tiểu, nên ai cũng nói, chắc là thằng bé đã… “đắc đạo” nên mới tự thiêu để về cõi niết bàn”, một người nói.

Chuyện lạ khác, gia đình nạn nhân từ xa xưa đã có “dớp” chết ngồi. Gần nhất là mấy trục năm trước, một đứa trẻ trong dòng họ dù đuối nước nhưng vẫn chết trong tư thế ngồi từng khiến mọi người hoang mang. Gia đình nạn nhân và những người bà con gần còn bị bệnh tâm thần. Ngày trước, mẹ Nhân bỗng nhiên phát bệnh lạ, chạy chữa mãi nhưng không khỏi. Một lần nghe người ta mách nước, gia đình liền mời “thầy” về lập đàn cúng tế, trình cờ trùng hợp bà lành bệnh. “Phải tốn cả đống tiền bà ấy mới đỡ, sức khoẻ vẫn còn yếu lắm. Giờ con trai mất chỉ sợ bà ấy không trụ nổi”, một hàng xóm kể. Chị này kể, hôm chở xác Nhân về nhà người mẹ cứ ngồi lì bên bàn thờ, liên tục đập đầu xuống đất vái lạy vô thức. Nhà nghèo, suốt mấy chục năm làm lụng vất vả, bố mẹ Nhân mới dựng được căn nhà. Không ngờ, nhà xây chưa kịp tô quét, đã phải dựng rạp làm đám cho con.