Từ phản ánh của bạn đọc, ngày 25/3 phóng viên đã làm cuộc khảo sát tại các nhà sách ở Q.1, Q.5, Q.10, TP.HCM. Chỉ trong ba giờ, chúng tôi nhận thấy có bốn đầu sách với nhan đề tiếng Anh dành cho ngành du lịch nói chung nhưng nội dung nghiêng hẳn về thông tin du lịch Trung Quốc.

Lịch trình thông thường của hướng dẫn viên du lịch?

Trong các cuốn sách chúng tôi tìm đọc, mật độ "thông tin về Trung Quốc" dày đặc nhất thuộc về quyển Ðàm thoại tiếng Anh thực dụng cho ngành du lịch do tác giả Lê Huy Lâm - Phạm Văn Thuận biên soạn, Nhà xuất bản (NXB) Tổng Hợp TP.HCM xuất bản năm 2005, thực hiện liên doanh là nhà sách Minh Tâm, dày 478 trang. Mặc dù tựa sách là vậy nhưng toàn bộ nội dung đều nói về những vấn đề liên quan đến du lịch Trung Quốc: từ món ăn đến nhà hàng, rồi các điểm tham quan cũng là những danh thắng của nước này: Hàng Châu, Cố Cung, Vạn Lý Trường Thành, quảng trường Thiên An Môn... Tất tần tật đều là những thông tin về Trung Quốc.

Một cuốn sách cũng của hai tác giả nói trên do NXB TP.HCM xuất bản năm 2008, dày 326 trang có tên là Thực hành đàm thoại tiếng Anh ngành du lịch. Phần Danh thắng (từ trang 180-218) của quyển này chỉ đề cập đến một nước là Trung Quốc, từ tham quan nhà trẻ đến đại học, hoàng cung. Những phần còn lại tuy không có "nồng độ" đậm đặc như vậy, nhưng rải rác đều là những từ vựng liên quan đến nước này: đồ gốm sứ, tên các món ăn, danh lam, thói quen ẩm thực...

Một quyển sách khác có mật độ thông tin cũng dày đặc về Trung Quốc là sách của tác giả Tri Thức Việt, NXB Ðồng Nai liên kết với nhà sách Thành Nghĩa, xuất bản quý 2-2012, dày 273 trang. Sách hoàn toàn có thể được xem như quyển sách dành riêng cho hướng dẫn viên hướng dẫn du khách đi du lịch Trung Quốc với toàn bộ nội dung nói về quá trình đi lại, ăn ở du lịch ở đất nước này nhưng tên sách lại là 3600 tiếng Anh dành cho hướng dẫn viên du lịch. Bìa sau của sách ghi: "Sách giới thiệu chi tiết lịch trình thông thường của công việc hướng dẫn du lịch. Sách rất cần thiết cho hướng dẫn viên du lịch khi đón tiếp các đoàn du lịch nước ngoài". Hướng dẫn viên khi dẫn đoàn đi nước ngoài có nghĩa là đi du lịch Trung Quốc?

Không chỉ vậy, quyển Giao tiếp tiếng Anh trong dịch vụ văn hóa bảo tàng của tác giả Vương Hồng do NXB Hồng Ðức xuất bản quý 4/2008 (kèm thông tin phát hành tại nhà sách Huy Hoàng và nhà sách Thành Vinh) lại giới thiệu toàn bộ là danh lam thắng cảnh bảo tàng của Trung Quốc suốt 199 trang sách, từ bảo tàng trang phục dân tộc đến bảo tàng văn hóa Thượng Hải.

Những dấu hỏi đặt ra

Không có gì sai khi các tác giả biên soạn những quyển sách cung cấp nội dung thông tin liên quan đến du lịch, văn hóa Trung Quốc. Nhưng thay vì Ðàm thoại tiếng Anh thực dụng cho ngành du lịch, nếu như tên sách là Ðàm thoại tiếng Anh thực dụng khi đi du lịch Trung Quốc thì sẽ chẳng ai có ý kiến gì. Và cũng chẳng cần có ý kiến nếu đấy là những cuốn sách dạy tiếng Anh cho người Trung Quốc (nên tất yếu sẽ quảng bá danh lam thắng cảnh của Trung Quốc).

Thế nhưng, xem bốn quyển sách nói trên có thể thấy ngay rằng người làm sách không sòng phẳng với độc giả khi tên sách một đằng mà nội dung một nẻo. Một loạt câu hỏi theo đó cũng được đặt ra: rằng đây là những quyển sách do người VN thực hiện hay là sách mua bản quyền và dịch sang tiếng Việt để dùng cho người Việt? Nếu sách được viết thì tại sao lại có nội dung hoàn toàn là Trung Quốc thế kia? Nếu là sách dịch thì tại sao không ghi rõ tác giả, bản quyền, tựa sách gốc? Trách nhiệm của các NXB ở đâu trong vấn đề cấp phép xuất bản cho những quyển sách này?

Khảo sát nhanh đã có bốn cuốn sách du lịch gây thắc mắc và nghi ngại trong người đọc. Còn bao nhiêu cuốn sách có chất lượng đáng ngờ tương tự, có lẽ chỉ những người làm sách mới có câu trả lời.