Nghiên cứu này chỉ ra rằng, cách cha mẹ cư xử, giao tiếp và phản ứng trong cuộc sống thường nhật có mối liên hệ mật thiết với khả năng tư duy và sự phát triển cảm xúc của trẻ. Dù chưa có "công thức vàng" để nuôi dạy một thiên tài, nhưng rõ ràng, môi trường tâm lý mà trẻ lớn lên mỗi ngày đóng vai trò quan trọng không kém gì dinh dưỡng hay giáo dục chính quy.

Trong đó, các chuyên gia đặc biệt cảnh báo về ba hành vi phổ biến mà nhiều cha mẹ vẫn vô tình mắc phải, tưởng chừng như vô hại nhưng lại âm thầm cản trở sự phát triển toàn diện của con trẻ:

1. Cha mẹ hay than phiền, oán trách cuộc sống

Không ít cha mẹ có thói quen than vãn về cuộc sống, từ những áp lực công việc, gánh nặng tiền bạc cho đến những mối quan hệ xã hội khiến họ mệt mỏi. Những lời nói này thường được xem là một cách để giải tỏa áp lực cá nhân, nhưng lại có thể để lại ảnh hưởng âm thầm và sâu sắc trong tâm trí non nớt của con trẻ.

3 thói quen tưởng vô hại nhưng đang 'giết dần' IQ và EQ của trẻ (Ảnh minh hoạ)

Trẻ em chưa có đủ khả năng để hiểu rõ ngữ cảnh hay lý do sâu xa đằng sau những sự bất mãn của bố mẹ. Khi liên tục chứng kiến những cảm xúc tiêu cực được bộc lộ, trẻ dễ dàng cảm thấy môi trường xung quanh mình không an toàn. Điều này dần hình thành trong trẻ tâm lý bất an, khiến chúng có xu hướng thu mình và trở nên nhạy cảm quá mức. Nghiêm trọng hơn, con có thể mang mặc cảm rằng "Mình là nguyên nhân gây ra những rắc rối ấy", từ đó giảm hẳn sự hứng thú với việc học hay khám phá thế giới, vốn là tiền đề quan trọng cho sự phát triển trí tuệ.

Không khí gia đình có tính chất định hình cảm xúc rất mạnh. Một môi trường tích cực, lạc quan sẽ giúp trẻ phát triển tự nhiên và toàn diện hơn rất nhiều so với nơi luôn đầy rẫy những lời oán trách, tiêu cực.

2. Cha mẹ thường xuyên quát mắng con

Khi trẻ phạm lỗi, nhiều phụ huynh thường có phản xạ tức thì là quát tháo, với suy nghĩ rằng cách này sẽ giúp trẻ "nhớ lâu và sợ mà tránh". Tuy nhiên, thực tế hoàn toàn ngược lại. Theo các chuyên gia tâm lý từ Harvard, việc quát mắng lặp đi lặp lại không giúp trẻ tốt hơn mà còn làm gia tăng căng thẳng tâm lý, khiến trẻ hình thành tâm thế phòng thủ và sợ mắc lỗi.

(Ảnh minh hoạ)

Những đứa trẻ thường xuyên bị mắng sẽ dễ bị phân tâm, giảm khả năng tập trung và ghi nhớ, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất học tập và phát triển IQ. Ngoài ra, tâm lý bị phủ nhận cũng làm xói mòn sự tự tin và ngăn cản trẻ thể hiện bản thân một cách tự nhiên. Trong dài hạn, trẻ có thể trở nên rụt rè, dễ bị áp lực hoặc hình thành thói quen giấu giếm sai lầm thay vì học cách đối mặt và sửa sai.

Nghiên cứu nhấn mạnh, kỷ luật không có nghĩa là phải la mắng. Thay vào đó, những lời chỉ dẫn nhẹ nhàng, kiên nhẫn và mang tính xây dựng sẽ giúp trẻ hiểu vấn đề một cách sâu sắc hơn, đồng thời giữ được sự kết nối tích cực và bền chặt giữa cha mẹ và con cái.

3. Cha mẹ bỏ qua cảm xúc của con

Trong guồng quay bận rộn của công việc và cuộc sống hiện đại, nhiều cha mẹ có xu hướng xem nhẹ cảm xúc của con. Khi con buồn, khóc hoặc tức giận, một câu nói như "Nín đi, có gì mà khóc!" tưởng là lời dỗ dành, nhưng thực chất lại phủ nhận hoàn toàn cảm xúc của trẻ.

(Ảnh minh hoạ)

Việc không được công nhận cảm xúc khiến trẻ dần thu mình lại, không dám chia sẻ những tâm tư bên trong và mất kết nối với chính bản thân. Trẻ sẽ bắt đầu nghĩ rằng cảm xúc là điều gì đó yếu đuối, không nên bộc lộ ra ngoài. Về lâu dài, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến EQ, một yếu tố quan trọng giúp trẻ hiểu bản thân, đồng cảm với người khác và xây dựng các mối quan hệ lành mạnh trong xã hội.

Các chuyên gia cho rằng, trẻ em cần được dạy cách nhận diện và gọi tên cảm xúc của mình. Điều này không thể có nếu người lớn luôn phớt lờ hoặc gạt đi những cảm xúc thật của trẻ. Chỉ khi được lắng nghe và thấu hiểu, con mới phát triển được nội lực vững vàng cả về tinh thần lẫn trí tuệ, tạo nền tảng vững chắc cho sự trưởng thành toàn diện.

Tóm lại, hành vi và lời nói hàng ngày của cha mẹ, dù nhỏ đến đâu, cũng góp phần định hình thế giới nội tâm của trẻ. Thay vì tạo áp lực hay vô tình gây tổn hại, hãy trở thành người bạn đồng hành thấu hiểu, để con được lớn lên trong một môi trường đầy yêu thương, tôn trọng và an toàn. Đó mới chính là nền tảng vững chắc nhất cho sự phát triển trí tuệ và cảm xúc suốt đời của con bạn.