Khoảng 1.700 năm trước, một gia đình La Mã giàu có được chôn cất bằng một loại vật liệu hiếm dùng thời đó - thạch cao lỏng - đổ lên xác của họ. Giờ đây, bản quét 3D không xâm lấn của ngôi mộ này đã tiết lộ bên trong "cái kén" chôn cất của họ.

Thạch cao là một khoáng chất và thành phần chính trong xi măng và vữa thạch cao. Rất ít trường hợp người La Mã dùng thạch cao để chôn cất. Riêng trường hợp này là ngoại lệ.

Sau khi người quá cố được đặt trong quan tài bằng chì hoặc đá, thạch cao lỏng được đổ lên trên thi thể, sau đó cứng lại thành lớp vỏ bảo vệ. Tiếp theo, những chiếc quan tài được chôn xuống đất. Hầu hết những thứ bên trong quan tài cuối cùng cũng sẽ bị mục nát, để lại những tấm thạch cao có những lỗ hổng tương tự như của những nạn nhân được phát hiện tại Pompeii. Tuy nhiên, phát hiện lần này khiến các nhà khảo cổ học phải ngạc nhiên.

Theo một tuyên bố từ Đại học York ở Anh, các nhà khảo cổ đã gọi phát hiện của quá trình quét này là "vô song" vì những "kén" thạch cao này chứa đầy các chi tiết, lưu giữ dấu vết của vải liệm, quần áo, giày dép và thậm chí cả các hoa văn dệt.

Sau khi kiểm tra ngôi mộ, các nhà khoa học cho biết, đây là ngôi mộ có nhiều thi thể từ York, thuộc về một gia đình đã chết vào khoảng 1.700 năm trước.

Một nhà nghiên cứu quét 3D một ngôi mộ thạch cao lỏng từ thời La Mã. Ảnh: Đại học York, Anh

Quá trình quét 3D cho thấy đường nét của hai thi thể người lớn, cũng như của một đứa trẻ sơ sinh được quấn trong băng vải. Bản quét rõ tới mức, ngay cả những dây buộc nhỏ được sử dụng để buộc tấm vải liệm quanh đầu của một trong những người lớn cũng có thể nhìn thấy.

"Vỏ thạch cao của gia đình La Mã đặc biệt có giá trị vì nó có thể kể nhiều thứ hơn những gì bộ xương có thể làm được" - Maureen Carroll, Trưởng khoa khảo cổ học La Mã tại Đại học York, nói với Live Science.

"CHÚNG TÔI RẤT MAY MẮN..."

"Chúng tôi rất may mắn khi có được chiếc vỏ bọc bằng thạch cao này, vì nó cho thấy vị trí chính xác của các thi thể và mối quan hệ của chúng với nhau chính xác vào thời điểm thạch cao lỏng được đổ lên trên các thi thể và nắp quan tài đóng lại cách đây khoảng 1700 năm!" - Maureen Carroll nói.

Tuy nhiên, lý do tại sao người La Mã lại đổ thạch cao vào quan tài vẫn còn là điều bí ẩn. Đồ tùy táng trong mộ chỉ ra rằng chỉ những người tầng lớp xã hội ưu tú mới được bọc thạch cao lên thi thể.

Dấu vết của nhựa thơm từ Ả Rập và Địa Trung Hải đã được phát hiện trong các ngôi mộ thạch cao khác từ York. Những loại nhựa này là thứ xa xỉ chỉ dành cho những người rất giàu có.

Phần còn lại của một ngôi mộ thạch cao lỏng, chụp từ một quan tài đá dài và hẹp. Ảnh: Bảo tàng York, Anh

Các nhà khảo cổ học cũng đã phát hiện ra những ngôi mộ bằng thạch cao ở châu Âu và Bắc Phi, nơi cũng từng bị Đế chế La Mã chiếm đóng, nhưng những ngôi mộ phổ biến nhất từ thế kỷ thứ ba và thứ tư ở Anh, với York và khu vực xung quanh có khoảng 50 ngôi mộ trong số đó — đây là khu vực tập trung nhiều các ngôi mộ thạch cao nhất từng được phát hiện tính cho đến nay.

"Tuy nhiên, chưa ai sử dụng công nghệ quét 3D cho các ngôi mộ thạch cao này ở Anh hoặc bất kỳ ngôi mộ thạch cao ở nơi khác. Đây là lần đầu tiên chúng tôi quét 3D một ngôi mộ cổ cách đây 1.700 năm" - nhà khảo cổ Maureen Carroll cho biết.

Tiếp theo, nhóm Maureen Carroll dự định quét tất cả 16 hố chôn cất thạch cao trong bảo tàng York, với hy vọng xác định các đặc điểm của những người được mai táng, chẳng hạn như tuổi tác, giới tính, sức khỏe và nguồn gốc của họ.

Các nhà nghiên cứu đã trình bày những phát hiện của họ, được thực hiện với sự hợp tác của Bảo tàng York và Heritage360, vào ngày 3/6/2023 tại Lễ hội ý tưởng York.