Tết Đoan ngọ hay còn gọi là Tết Đoan dương vào ngày mùng 5.5 Âm lịch là ngày Tết truyền thống tại một số nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là khoảng thời gian từ 11 giờ trưa tới 1 giờ chiều, vì vậy ăn Tết Đoan ngọ là ăn vào buổi trưa.

Bánh tro - một trong những thứ xuất hiện trong mâm cỗ cúng Tết Đoan ngọ.

Ở Việt Nam, ngày Tết Đoan ngọ còn gọi là Tết giết sâu bọ bởi thời tiết tháng 5 nóng nực, côn trùng và sâu bọ sinh sôi nảy nở gây nên nhiều dịch bệnh cho con người và mùa màng, vì vậy người nông dân phải tìm cách tiêu diệt các loài gây hại cho cây bằng các tục trừ phòng bệnh, đồng thời cúng lễ cầu mong một mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào.

Tùy theo phong tục tập quán của từng vùng miền mà đồ cúng lễ có những món khác nhau. Nhưng cơ bản mâm cỗ cúng Tết Đoan ngọ chuẩn nhất gồm có: Hương, hoa, vàng mã, nước; rượu nếp (cơm rượu); Các loại trái cây như: Mận, vải, hồng xiêm, chuối, dưa hấu..., bánh tro, thịt vịt, xôi chè.

Ngoài ra, mâm cỗ cúng Tết Đoan ngọ còn có thịt vịt...

... rượu nếp...

... xôi chè...

... và mận.

Bài cúng Tết Đoan ngọ

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

- Con kính lạy Tổ tiên, Hiển khảo (cha), Hiển tỷ (mẹ), chư vị Hương linh (nếu bố, mẹ còn sống thì thay bằng Tổ khảo (ông), Tổ tỷ (bà)).

Tín chủ chúng con là: ……………………

Ngụ tại: ……………

Hôm nay là ngày Tết Đoan ngọ, chúng con sửa sang hương đăng, sắm lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ....................., cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!