Ngày 24/11, UBND TP Hà Nội cho biết vừa có Tờ trình, dự thảo Nghị quyết gửi HĐND thành phố đề nghị ban hành Nghị quyết về một số chính sách, biện pháp hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông đường bộ sử dụng năng lượng sạch trên địa bàn thành phố.
Theo kế hoạch, Kỳ họp thứ 28 của HĐND TP Hà Nội, diễn ra từ ngày 26 đến 28/11, dự kiến sẽ xem xét nội dung đề nghị ban hành nghị quyết thay thế Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn.
Hà Nội dự kiến thí điểm cấm xe máy xăng tại 9 phường nội đô từ 1/7/2026. Ảnh minh họa
Vùng phát thải thấp là khu vực được xác định để hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí. Hà Nội phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, với nồng độ bụi PM2.5 vượt gần hai lần và bụi PM10 vượt 1,3 đến 1,6 lần quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Thành phố xác định nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu là từ phương tiện giao thông đường bộ, chiếm 58-74% tùy từng thời điểm, trong đó xe máy là phương tiện phát thải chính. Với hơn 8 triệu phương tiện các loại đang lưu thông (bao gồm 6,9 triệu xe máy), việc chuyển đổi là cấp bách.
Các tiêu chí để xác định vùng phát thải thấp bao gồm: Khu vực thuộc vùng bảo vệ nghiêm ngặt hoặc vùng hạn chế phát thải được xác định trong Quy hoạch Thủ đô Hà Nội. Khu vực thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông từ mức độ D đến F theo TCVN. Khu vực có chỉ số chất lượng không khí (AQI) trong tối thiểu một năm gần nhất dưới mức trung bình theo số liệu quan trắc.
UBND TP Hà Nội đề xuất lộ trình áp dụng vùng phát thải thấp theo 3 giai đoạn chính, tập trung vào việc cấm xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực.
Từ 1/7/2026: Thí điểm tại một số khu vực trong Vành đai 1, gồm 9 phường thuộc các quận trung tâm cũ như Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa…
Từ 1/1/2028: Hà Nội thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 1 và một số khu vực tại Vành đai 2 trở vào (14 phường, gồm 9 phường khu vực đường Vành đai 1 và 5 phường Láng, Đống Đa, Kim Liên, Bạch Mai, Vĩnh Tuy).
Từ 1/1/2030: Hà Nội thực hiện vùng phát thải thấp tại Vành đai 3 trở vào, gồm 36 phường, xã. 14 phường khu vực đường Vành đai 2 và Phú Thượng, Xuân Đỉnh, Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Yên Hòa, Thanh Xuân, Khương Đình, Định Công, Phương Liệt, Tương Mai, Hoàng Mai, Vĩnh Hưng, Long Biên, Phúc Lợi, Việt Hưng, Bồ Đề, Phù Đổng, Đông Anh, Thư Lâm, Phúc Thịnh, Vĩnh Thanh, Nội Bài.
Khu vực Vành đai 1, thành phố Hà Nội. Đồ họa: Hoàng Khánh
Từ năm 2031 trở đi, các khu vực khác trên địa bàn Hà Nội đáp ứng một trong các tiêu chí đã nêu sẽ phải thực hiện vùng phát thải thấp.
Lộ trình chuyển đổi xanh bắt buộc cũng được xác định rõ: Xe máy dùng nhiên liệu hóa thạch phải chuyển đổi xanh trước năm 2030; taxi phải 100% chuyển sang xe xanh từ ngày 1/7/2026 với các phương tiện thay thế, đầu tư mới.
Ngoài việc cấm xe máy xăng theo khung giờ, các biện pháp khác áp dụng trong vùng phát thải thấp bao gồm: Cấm xe mô tô, xe gắn máy hoạt động kinh doanh trên nền tảng phần mềm ứng dụng hỗ trợ kết nối vận tải lưu thông trong vùng phát thải thấp. Cấm lưu thông các xe tải có khối lượng toàn bộ theo thiết kế trên 3.500kg sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Hạn chế, tiến tới cấm ô tô không đáp ứng quy chuẩn khí thải mức 4 lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực. Không thực hiện đầu tư mới và đăng ký mới có kiểm soát các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch khi thải bỏ phương tiện cũ, đặc biệt với phương tiện thuộc sở hữu của tổ chức.
Đề xuất hiện tại của Hà Nội về việc cấm xe máy xăng theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực có sự khác biệt so với lộ trình cấm toàn thời gian trong Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026 đã nêu tại Chỉ thị số 20 ngày 12/7/2025 của Thủ tướng.
UBND thành phố lý giải rằng quá trình xin ý kiến đã nhận được nhiều góp ý đề nghị giãn lộ trình thực hiện, đảm bảo phù hợp với điều kiện hạ tầng giao thông, an sinh xã hội, thói quen và hành vi của người dân. Việc cấm theo khung giờ nhằm hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh và đời sống người dân.
Việc triển khai được đánh giá là khó khăn và cấp bách, cần thực hiện một cách bài bản, có lộ trình, và đồng bộ với sự vào cuộc của tất cả các cấp, các ngành liên quan.
Để thúc đẩy việc chuyển đổi sang xe máy xanh, Hà Nội đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ phát triển hạ tầng trạm sạc: Hỗ trợ 30% tiền lãi vay (thời hạn tối đa 5 năm) cho doanh nghiệp đầu tư trạm sạc công cộng. Hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng và miễn 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu cho các dự án trạm sạc công cộng.
Các dự án trạm tiếp năng lượng sạch công cộng được phép bỏ qua bước lập chủ trương đầu tư. Các công trình công cộng, chung cư, tòa nhà thương mại, bệnh viện trong khu vực Vành đai 3 buộc phải lắp đặt tối thiểu 15% trạm sạc trước ngày 1/1/2030, và các công trình xây mới phải bố trí từ 30% trở lên.
Các đơn vị liên quan của Hà Nội đang khảo sát, thống kê và lên danh sách những địa điểm để bố trí các bãi đỗ xe kết hợp trạm sạc dọc Vành đai 1, chuẩn bị cho việc thực hiện chuyển đổi xe máy xanh.